Wersja z 18:20, 18 mar 2011 edytuj Mark14 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 1017 edycji →‎Wykoprzystanie meta-narzędzi: drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 06:02, 17 kwi 2011 edytuj anuluj edycję PMG (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Użytkownicy o ukrytej aktywności, Administratorzy 362 325 edycji WP:SK, usunięcie zbędnych pustych linii po infoboksie następna edycja →
Linia 2: \|nazwa zwyczajowa=Wrona brodata \|łacińska=''Corvus moneduloides'' \|TSN=559503 \|typ=[[strunowce]] \|podtyp=[[kręgowce]] Linia 16: \|opis= \|zoolog=[[Rene Primevere Lesson\|Lesson]], 1830 \|mapa=~~Corvus_moneduloides_map~~Corvus moneduloides map.jpg \|status IUCN=LC \|IUCN id=51150 Linia 22: \|commons=Category:Corvus moneduloides }} '''Wrona brodata''' (''Corvus moneduloides'') jest gatunkiem [[krukowate\|krukowatych]] używającym narzędzi i endemicznym dla Nowej Kaledonii i Wysp Lojalności. Wrony te są jednymi z niewielu, spoza rzędu naczelnych, zwierząt, które wynajdują nowe narzędzia w oparciu o modyfikację już istniejących i przekazujących swe odkrycie na inne osobniki stanowiące grupę kulturową. Widziano je też przy tworzeniu narzędzi z zupełnie różnych materiałów, których używają na wolności. == Charakterystyka == Wrona dziobata, nazywana w swej ojczyźnie nowokaledońską ''Corvus moneduloides'' jest ptakiem średniej wielkości o długości 40 cm -– rozmiarem porównywalna jest do wrony orientalnej, choć jest mniej wysmukła. Wrona ma całkowicie czarne upierzenie o dużym fioletowym połysku piór, które w dobrym świetle mogą lśnić na ciemnoniebiesko lub zielono. Dziób, nogi i łapy są w całości czarne. Dziób ma średnie wymiary, ale swą wyjątkowość przejawia w końcówce, która w dolnej połowie jest zakrzywiona do góry, co nadaje mu dłutowaty kształt. Zdolność do wyrabiania narzędzi zawsze kojarzona była jako cecha jedynie rząd naczelnych i odróżniająca człowieka i jego najbliższych krewnych od innych mniej inteligentnych stworzeń. Jednak ludzie i małpy człekokształtne nie są jedynymi gatunkami potrafiącymi tworzyć narzędzia. Wrona zadziwiła społeczność naukową, gdy zarejestrowano w materiale filmowym małe krzywki wron na ogonie wrony brodatej,co udowodniło, że ptaki potrafią wytwarzać zaawansowane przybory. Widziano osobnika strugającego dziobem gałązki i liście, by zrobić dopasowane do wyłapywania larw narzędzie ułatwiające grzebanie w ziemi. Wrona brodata jako jedna z niewielu spoza rzędu naczelnych tworzy i używa nowe przyrządy. Linia 34 ⟶ 33: Głos wrony opisuje się jako miękkie "łaa-łaa" lub "łak-łak", a czasem ochrypłe "łaaaał". == Występowanie i biotop == Ptak jest endemiczny dla wysp Nowej Kaledonii i Wysp Lojalności na Pacyfiku. Żyją w lasach pierwotnych. Linia 51 ⟶ 50: \| wydawca = National Geographic News \| url = http://news.nationalgeographic.com/news/2003/04/0423_030423_crowtools.html \| data = 23 ~~April~~kwietnia 2003 \| dostęp = 3 ~~May~~maja 2007 }}</ref>. Po zbadaniu ~~5 500~~5500 kopii tych liściastych narzędzi lub wzorów pozostawionych po czynności wycinania zasugerowano, że wąskie i wielokarbowane skrawki są bardziej złożonymi wersjami szerokiego typu paska roślinnego. "Geograficzny rozkład każdego tego typu narzędzia na wyspie sugeruje ich unikalne pochodzenie (wynikające z różnic w wycinaniu liści przez konkretne osobniki), a nie z wielu niezależnych odkryć tych technik". Fatk ten daje do zrozumienia, że wynalazki, które przejawiają się w subtelnych zmianach w procesie wytwórczym są przekazywane przez jednego osobnika pozostałym<ref> {{cytuj książkę \| autor = Hunt, G.R. and Gray, R.D. Linia 63 ⟶ 62: \| tom = 7 \| strony = 114–120 \| dostęp = 3 ~~May~~maja 2007 \| url = http://language.psy.auckland.ac.nz/crows/files/stepped-tool-man_AC.pdf \| format = PDF Linia 70 ⟶ 69: Wrona brodata wyrabia również jednocześnie narzędzia z materiałów niespotykanych w środowisku naturalnym, co jest jedynym przypadkiem, nie licząc człowieka. W 2002 roku ornitolog Kacelnik wraz ze współbadaczami z Uniwersytetu w Oxfordzie obserwował parę wron nazwanych Betty i Abel: "Wytwarzanie przez Betty narzędzi ujawniło się w trakcie eksperymentu w którym ona i Abel miały wybrać pomiędzy drutem zakrzywionym i prostym, aby użyć go do wydobycia małych kawałków serca z świni domowej, co było ich ulubionym przysmakiem. Podczas gdy Abel porzucił zakrzywianie druta, Betty miała skłonność do zamiany prostego przewodu na haczykowaty i używała go do wyniesienia małej porcji pożywienia z pionowej rury. Doświadczenie pokazało pierwszy raz, że wrony posługują się drutem (przedmiotem stworzonym przez człowieka) <ref> {{cytuj stronę \| tytuł = Crow Makes Wire Hook to Get Food Linia 76 ⟶ 75: \| wydawca = National Geographic News \| url = http://news.nationalgeographic.com/news/2002/08/0808_020808_crow.html \| data = 8 ~~August~~sierpnia 2002 \| dostęp = 3 ~~May~~maja 2007 }}</ref>}}." Następnie zdolność tę testowano poprzez serię systematycznych eksperymentów. W pomyślnych próbach zdobywania pokarmu Betty wybierała haczykowaty drut 9 razy. Ablowi udało się wydobyć jedzenie raz, bez wykorzystywania druta <ref>{{cytuj książkę \|autor=Weir, A.A.S., Chappell, J., & Kacelnik, A. \|year=2002 \|tytuł=Shaping of hooks in New Caledonian crows Linia 90 ⟶ 89: }}</ref>. Betty zaczynała zwykle podejmować próby wydobycia pokarmu przy użyciu prostego druta, ale potem zakrzywiała przewód i manipulowała nim w różnych pozycjach, zwykle przez zaczepianie końca druta od spodu i podniesienia podanej żywności. To oczywiste, że działania Betty polegające na wykonaniu haczyka nie mogą być przypisane przypadkowemu zachowaniu w kształtowaniu przedmiotu lub wspieraniu się narzędziem. W 2004 roku Gavin Hunt zaobserwował wrony na wolności, które również wykonywały haki, ale nowym było wykorzystanie nowego materiału, jakim był drut i zdeterminowane dążenie do celu. Ten typ intencyjnego wytwarzania narzędzi, nawet jeśli jest ono uogólnione przez założenia wstępne eksperymentu w całkowicie nowej sytuacji, jest zupełnie nieznane u dzikich zwierząt. Szympansy wykazywały trudności w podołaniu podobnym innowacyjnym zadaniom. Zaobserwowano również typowo ludzkie zachowania u tych wron. Polegały one na umieszczeniu orzechów przez pojazdem na ruchliwej ulicy i czekaniem aż ten ruszy i je otworzy, a potem czekaniu przez wrony wraz z pieszymi na zmianę świateł drogowych, by bezpiecznie zabrać rozłupany orzech<ref>[http://www.edutube.org/en/video/intelligent-crows-crack-open-nuts-using-traffic EduTube Educational Videos]</ref>. Linia 118 ⟶ 117: Wrony brodate posługują się też narzędziami, aby wybadać potencjalne niebezpieczne obiekty<ref>http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_9353000/9353588.stm</ref>. {{~~przypisy~~Przypisy}} == Linki zewnętrzne == * [http://users.ox.ac.uk/~kgroup/ Strona badań nad krukowatymi Uniwersytetu w Oxfordzie ze zdjęciami i filamami] * [http://language.psy.auckland.ac.nz/crows Strona badań nad krukowatymi Uniwersytetu w Auckland]

Wrona brodata: Różnice pomiędzy wersjami