|
[[Plik:Tobinambur1.jpg|250px|right|thumb|Podziemne bulwy pędowe [[słonecznik bulwiasty|topinamburu]]]]
[[Plik:Root tubers of Dahlia variabilis.png|250px|thumb|Bulwy korzeniowe dalii]]
{{commonscat|Bulbs}}
{{wikisłownik|bulwa}}
'''Bulwa''' – bardzo zgrubiała część [[korzeń|korzenia]] lub [[Pęd (botanika)|pędu]], pełniąca w roślinie funkcję spichrzową, tzn. jest magazynem substancji zapasowych, głównie [[Białka|białekprzetrwalnik]]ową i [[WęglowodanyRozmnażanie bezpłciowe|cukrów]]rozmnażania – szczególnie [[skrobia|skrobiwegetatywnego]]. U [[Bylina (botanika){{r|bylin]] bulwa jest organem przetrwalnikowymszwey}}. W czasiebulwach okresugromadzone niesprzyjającegosą wegetacjisubstancje zapasowe, np.głównie [[zimaBiałka|zimybiałka]], lubi [[suszaWęglowodany|suszycukry]], pęd– nadziemny rośliny obumiera, ale z bulwy, w której znajdują sięczęsto [[materiał zapasowy|substancje zapasoweskrobia]] oraz zawiązki pędów, może odtworzyć się nowa roślina. U niektórych roślin (np. [[storczyk]]i) bulwa może magazynować wodę. UBulwy wieluzbudowane roślinsą bulwagłównie możez też[[miękisz|tkanki pełnićmiękiszowej]]. jeszczeDzięki jednąprzetrwalnikowej funkcjęfunkcji – służyć dobulw [[rozmnażanieBylina bezpłciowe(botanika)|rozmnażania wegetatywnegobyliny]]. Bulwamogą zbudowanapo jestokresie głównieniesprzyjającym zwegetacji (np. [[miękiszzima|tkankizimie]] miękiszowejlub [[susza|suszy]].) Biorącodtworzyć podsię uwagęz pochodzeniezawiązków bulwpędów dzielimyznajdujących jesię naw dwiebulwie, mimo że pęd nadziemny tych roślin obumarł. grupy:
* '''[[bulwa korzeniowa|bulwy korzeniowe]]''' – powstają z przekształconego korzenia. Posiada kilka nazw m.in. korzeń bulwiasty. Typowym przykładem i najbardziej znaną rośliną, posiadającą tego typu organy spichrzowe jest dalia. Zgrubiałe organy spichrzowe tworzą karpę, wyrastającą u podstawy starych pędów. Te przekształcone korzenie gromadzą materiały zapasowe dla rośliny na okres spoczynku. Przykłady roślin o bulwiastych korzeniach: [[dalia (roślina)|dalia]], [[pustynnik (roślina)|pustynnik]], [[kliwia]], [[jaskier]], [[alstremeria]], [[maniok jadalny]], [[batat]]. ▼W zależności od organu z jakiego powstaje wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje bulw:
* '''[[bulwa pędowa|bulwy pędowe]]''' – wytwarzane są przez inne niż korzeń części rośliny. Mogą być nadziemne, lub podziemne. Wyglądem i kształtem przypominają cebulę i bardzo często są z nią mylone. Wiele spośród tych krągłych lub lekko spłaszczonych organów ma gładką lub włóknistą tunikę i, podobnie jak cebula, centralny pąk wierzchołkowy (lub dwa) na górze. Budowa wewnętrzna jest zupełnie inna niż cebuli. Materiały zapasowe gromadzone są w dolnej części pędu, a nie w łuskach, natomiast tunika składa się z suchych podstaw liści z poprzedniego sezonu. Inną ważną różnicą jest to, iż bulwa jest jednoroczna. W okresie wzrostu, zapasy wyczerpują się, a bulwa się kurczy. Jednocześnie jednak, jedna lub więcej nowych bulw zaczyna tworzyć się nad starą bulwą lub z boku. Te nowo powstałe stanowią materiał nasadzeniowy na następny rok, kiedy to zakwitną. Do najpopularniejszych przedstawicieli roślin o bulwach pędowych należą: [[mieczyk]], [[szafran|krokus]], [[zimowit]], [[frezja]], [[acidantera]], [[ziemniak]], [[kalarepa]], [[Słonecznik bulwiasty|topinambur]].
▲*; '''[[ bulwaBulwa korzeniowa| bulwyBulwy korzeniowe]] ''', –korzenie powstająbulwiaste: Powstają z przekształconego korzenia. Posiada kilka nazw m.in.przekształconych [[korzeń |korzeni]] bulwiasty. Typowym przykładem i najbardziej znaną rośliną, posiadającą tego typu organy spichrzowe jest dalia. Zgrubiałe organy spichrzowe tworzą karpę, wyrastającą u podstawy starych pędów. Te przekształcone korzenie gromadzągromadzących materiały zapasowe dla rośliny na okres spoczynku. Przykłady roślin o bulwiastych korzeniach bulwiastych: [[dalia (roślina)|dalia]], [[pustynnik (roślina)|pustynnik]], [[kliwia]], [[jaskier]], [[alstremeria]], [[maniok jadalny]], [[ Wilec ziemniaczany|batat]].
* '''[[bulwa hypokotylowa]]''' - pośredni między wyżej wymienionymi typ bulw, powstający w strefie przejściowej między [[korzeń|korzeniem]] i [[łodyga|łodygą]] w obrębie [[hipokotyl]]u. Występuje np. u [[rzodkiew|rzodkwi]], [[burak]]a. W dolnej części łączy się z pełniącym często również funkcje spichrzowe korzeniem głównym. U niektórych roślin np. u [[marchew zwyczajna|marchwi]] zasadniczą część organu spichrzowego stanowi korzeń.
; [[Bulwa pędowa|Bulwy pędowe]]: Rozwijają się z [[pęd (botanika)|pędu]] i podobnie jak w powyższym przypadku zwykle także są podziemne, rzadziej nadziemne. Jako fragmenty pędu charakteryzują się jego znacznym skróceniem i zgrubieniem. Liście na spichrzowym odcinku pędu zwykle ulegają całkowitemu uwstecznieniu (inaczej niż w przypadku [[bulwocebula|bulwocebuli]]). W odróżnieniu od [[cebula (botanika)|cebuli]] bulwy są poza tym jednoroczne – w okresie wzrostu, zapasy wyczerpują się, a bulwa się kurczy. Równocześnie jednak tworzone są nowe bulwy. Bulwy pędowe powstają zwykle z podziemnych pędów ([[rozłogi|rozłogów]], często zwanych stolonami) (np. u [[ziemniak]]a), z dolnej, zwykle [[hipokotyl]]owej części pędu (np. u [[Rzodkiewka|rzodkiewki]]), czasem z części nadliścieniowej (np. u [[Kalarepa|kalarepy]]){{r|szwey}}.
U niektórych roślin z rodzaju [[burak]] i [[selery]], też u [[brukiew|brukwi]], bulwy mają pochodzenie mieszane – powstają częściowo z górnej części korzenia i dolnej części pędu{{r|szwey}}.
Ze względu na dużą zawartość substancji odżywczych, bulwy stanowią cenne źródło pożywienia dla zwierząt i człowieka. Do roślin bulwiastych należą [[warzywa]] rzepowate i korzeniowe, częściowo także kapustne i psiankowate{{r|dobrakowska}}.
=== Zobacz też ===
* [[Bulwka]]
{{Przypisy|stopień= ===|przypisy=
<ref name=dobrakowska>{{Cytuj książkę |autor=Zofia Dobrakowska-Kopecka, Roch W. Doruchowski, Marian Gapiński |tytuł=Warzywnictwo |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne |miejsce=Warszawa |data=1989 |isbn =83-09-01204-7}} </ref>
<ref name=szwey>{{Cytuj książkę |imię=J. |nazwisko=Szwejkowska |imię2=J. |nazwisko2=Szwejkowski |tytuł=Botanika. Tom I. Morfologia |wydawca=Wyd. Naukowe PWN |miejsce=Warszawa |data=2005 |isbn =83-01-13946-3}} </ref>
}}
[[Kategoria:Anatomia roślin]]
|
