Ulica św. Jana w Katowicach: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Opis: źródła/przypisy |
m źródła/przypisy |
||
Linia 27:
[[Plik:Katowice - St John monument.jpg|thumb|right|podpis pod figurą św. Jana]]
[[Plik:Katowice - kamienica przy Jana i Staromiejskiej.jpg|thumb|right|kamienica narożna (ul. św. Jana 6, u zbiegu z [[Ulica Staromiejska w Katowicach|ulicą Staromiejską]] 1)]]
'''Ulica Świętego Jana w Katowicach''' (do 1922<ref name="lol">J. Lipońska-Sajdak, ''Katowice wczoraj. Kattowiz gestern'', Gliwice 1995, s. 5.</ref> i w latach 1939−1945<ref>[http://www.grytzka-genealogie.de/images/plan_katt_1942.jpg Plan Katowic z 1942 roku] www.grytzka-genealogie.de [dostęp 2011-05-
== Historia ==
W drugiej połowie wieku XVI w pobliżu dawnego stawu kuźniczego, na rogu dzisiejszego [[Rynek w Katowicach|Rynku]] i ul. św. Jana, znajdował się lokalny węzeł komunikacyjny. W tym miejscu spotykały się szlaki w czterech kierunkach: na południowy wschód prowadziła droga do [[Mikołów|Mikołowa]] − obecnie [[Ulica Młyńska w Katowicach|ulica Młyńska]] i [[Ulica Mikołowska w Katowicach|ulica Mikołowska]], na południe droga do [[Brynów|Brynowa]] − obecnie ul. św. Jana, [[Ulica Jana Kochanowskiego w Katowicach|ul. Jana Kochanowskiego]] i [[Ulica Wita Stwosza w Katowicach|ul. Wita Stwosza]], na wchód − droga do [[Szopienice|Szopienic]] i [[Mysłowice|Mysłowic]] ([[Ulica Warszawska w Katowicach|ul. Warszawska]]), a na północ droga do północnej części centrum Bogucic (obok kościoła − [[Ulica Katowicka w Katowicach|ul. Katowicka]]) i dalej do [[Dąbrówka Mała|Dąbrówki Małej]]<ref name="Lokalny">{{cytuj stronę|url=http://bip.um.katowice.pl/dokumenty/2007/11/21/5-17-324-07-z.pdf|tytuł=''Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007−2013''|autor= Urząd Miasta Katowice|data dostępu= 2011-05-
Nazwa ulicy pochodzi od figury Świętego Jana, którą wzniesiono przy drodze i poświęcono 11 lipca 1816. W 1875 figurę rozbudowano i przeniesiono na prywatną posesję w [[Brynów|Brynowie]]. W 1999 u wlotu ulicy do Rynku ustawiono replikę figury, wykonaną przez Mirosława i Jacka Kicińskich<ref name="dziewiecosiem"/>.
W latach 60. XIX wieku w Katowicach powstały pierwsze kanały. Odprowadzały one nieczystości z zabudowań dworskich. Kanały biegły miedzy innymi od skrzyżowania ''Querstraße'' (dziś − ul. Staromiejska) z ulicą ''Johanesstraße'' (dziś − ul. św. Jana), następnie obok [[Ulica Pocztowa w Katowicach|ulicy Pocztowej]]. Nieczystości wpadały do stawu hutniczego [[Huta Marta|Huty Marta]] (powstał z rozlewiska rzeki [[Rawa (rzeka)|Rawy]] − obecnie nie istnieje)<ref>{{cytuj stronę| url = http://katowice.naszemiasto.pl/twoja_woda/specjalna_artykul/644040.html| tytuł = Historia zatoczyła koło, czyli jak wodociągi powróciły w ręce miasta| data dostępu = 2011-05-
W 1912 przy ulicy wybudowano [[Kinoteatr Rialto|kino Rialto]] (wzniesione przez Martina Tichauera)<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.esil.pl/Kinoteatr_Rialto_Katowice,katalog_firm,pe,1021.html| tytuł = Kinoteatr Rialto| data dostępu = 2011-05-
Dnia 20 sierpnia 2010 na fasadzie kamienicy na rogu [[Rynek w Katowicach|Rynku]] i ul. św. Jana odsłonięto mosiężną pamiątkową tablicę ku czci [[Henryk Sławik|Henryka Sławika]] − [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata|Sprawiedliwego wśród Narodów Świata]], powstańca śląskiego, ratującego w czasie II wojny światowej Żydów. Kamienica, na której zawisła tablica, stoi w miejscu, gdzie przed wojną stał dom; w nim w latach 1928−1939 mieszkał Henryk Sławik<ref>{{cytuj stronę| url = http://katowice.naszemiasto.pl/artykul/540906,odslonieto-tablice-powstanca-henryka-slawika,id,t.html| tytuł = Odsłonięto tablicę powstańca Henryka Sławika| data dostępu = 2011-05-
W ramach przebudowy [[Katowice (stacja kolejowa)|katowickiego dworca]] planowana jest także w 2011 przebudowa węzła komunikacyjnego w rejonie ulic [[Ulica Pocztowa w Katowicach|Pocztowej]], [[Ulica Dworcowa w Katowicach|Dworcowej]] i Świętego Jana<ref>{{cytuj stronę| url = http://bip.um.katowice.pl/index.php?s=16&r=1221762169&id=1295430823| tytuł = Obwieszczenie o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: "Przebudowa Węzła Wschodniego w rejonie ulic Pocztowa, Dworcowa, Św.Jana (zad. 7-9) w Katowicach, ulice Pocztowa, Dworcowa, Św. Jana."| data dostępu = 2011-05-
== Opis ==
Linia 49:
Kamienicę wzniesiono na planie litery "U". Jej bryła ma trzy skrzydła i pozorne ryzality. Kamienica jest trzykondygnacyjna, ma podpiwniczenie i dwuspadowy (o niewielkim spadku) dach. Dziewięcioosiowa elewacja budynku jest otynkowana. Elewacja jest zwieńczona gzymsem, opartym na konsolach. Na osi centralnej mieści się flankowany z podwójnymi pilastrami kompozytowymi portal wejściowy. Zwieńczenie portalu posiada belkowanie w kluczu z konsolą. Boniowany parter został przebudowany. Górne kondygnacje kamienicy są oddzielone gzymsem. Otwory okienne drugiej kondygnacji mieszczą się w obramieniach, flankowanych pilastrami kompozytowymi z trójkątnym naczółkiem. Wyjątek stanowią trzy okna na osi środkowej, w których naczółki mają formę gzymsów. Okna trzeciej kondygnacji są zamknięte gzymsikami, zaś czwartej mają prostokątne opaski. Wewnątrz kamienicy zachowały się dwubiegowe schody, stopnie z lastryko i podesty. Metalowa balustrada schodów datowana jest na lata 20. XX wieku.
'''Zabytkowa kamienica mieszczańska (ul. św. Jana 6, u zbiegu z [[Ulica Staromiejska w Katowicach|ulicą Staromiejską]] 1)''' wpisana została do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]] z nr rej. A/1393/89 z 23 października 1989<ref>{{zabytek|śląskie|data dostępu=2011-05-
Kamienica została zbudowana na planie prostokąta. W jej narożu znajduje się [[wykusz]], zwieńczony wieżyczką (została rozebrana w 1929), który podpierały [[atlant]]y. Początkowo [[fasada]] kamienicy miała bogate zdobienia. Frontowe elewacje kamienicy są niesymetryczne: północna jest trójosiowa, zachodnia zaś dwuosiowa. Obie są licowane białą cegłą glazurowaną. Elewacja północna posiadała balkon. W naczółkach i płycinach podokiennych znajdują się dekoracje o motywach antropomorficznych, abstrakcyjno-geometrycznych i roślinnych.
'''Zabytkowa kamienica mieszczańska (ul. św. Jana 7)''' wybudowana została w 1892 według projektu Ignatza Grunfelda, w stylu neobarokowym. W latach międzywojennych w budynku istniała restauracja firmy W. Nowakowski i Ska<ref name="ninenine"/><ref name="wj95">{{cytuj książkę |nazwisko =Janota | imię = Wojciech | autor = Wojciech Janota |tytuł = Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939| wydawca = Księży Młyn| miejsce =Łódź | rok =2010 | strony = 95| isbn = 978-83-7729-021-7}}</ref>.
Kamienicę wzniesiono na planie prostokąta. Bryła budynku jest zwarta. Kamienica jest trójkondygnacyjna, posiada podpiwniczenie i poddasze. Jest nakryta dwuspadowym (o niewielkim spadku) dachem o małym spadku. Otynkowana elewacja frontowa kamienicy jest symetryczna. Parter został przebudowany. Wyższe kondygnacje są trójosiowe. Podzielone są na dwie równe części trzema boniowanymi lizenami. Druga kondygnacja posiada balkon, który obejmuje dwie osie. Balkon ma oryginalną kutą balustradę z [[Ornament regencyjny|ornamentem regencyjnym]]. Fasada kamienicy ma bogatą [[Sztukateria|sztukaterię]]. Naczółki wolutowe nad oknami zdobią dekoracje z motywami zoomorficznymi i antropomorficznymi. Okna poddasza mają kształt [[owal]]u. Wewnątrz kamienicy, na pierwszej i drugiej kondygnacji, znajdują się pomieszczenia gospodarcze, połączone współczesne zbudowaną klatką schodową. Na wyższych kondygnacjach znajdują się mieszkania, do których prowadzi tylna klatka schodowa. Zachowane metalowe schody zabiegowe z drewnianymi stopniami posiadają oryginalną metalową balustradę.
Linia 73:
Wzniesiona została na planie prostokąta. Bryła budynku jest zwarta, rozbita wykuszem na osi centralnej. Kamienica jest trójkondygnacyjna, posiada mieszkalne poddasze. Nakryta jest dachem dwuspadowym z facjatkami i lukarnami. Elewacja frontowa parteru została przebudowana, jest licowana czerwoną cegłą. Wyższe kondygnacje posiadają siedem osi. Kamienica jest symetryczna. Budynek ma zaakcentowane pierwszą, centralną i ostatnią osie. Pod tynkowanym gzymsem mieszczą się osie skrajne, wykusz oraz pas. Fasada kamienicy jest bogato zdobiona sztukaterią − kartusze, maski, dekoracje roślinne (szczególnie w naczółkach okiennych) oraz konsole w pasie gzymsu wieńczącego. Wewnątrz, w sieni, zachowała się ceramiczna posadzka i dwubiegowe stalowe schody z drewnianą balustradą z toczonymi tralkami.
Przy ulicy Świętego Jana swoją siedzibę mają<ref>{{cytuj stronę| url = http://katalog.pf.pl/Katowice/św-Jana-W12P0R10A-m18.html| tytuł = Spis firm na ulicy św. Jana w mieście Katowice| data dostępu = 2011-05-
Ulicą Świętego Jana kursują linie tramwajowe [[Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego|Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (KZK GOP)]] o numerach: 6, 16, 19<ref>{{cytuj stronę| url = http://rozklady.kzkgop.pl/index.php?co=linie_przystanku&id_przystanku=2478| tytuł = ''Kursy dla przystanku Katowice Rynek''| data dostępu = 2011-05-
== Zobacz też ==
|