Powstanie Nian: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Pierwsza faza powstania: drobne redakcyjne |
powszechnie używana jest pisownia przez "j", forma bardziej nawiązująca do pinyinu nie jest popularna |
||
Linia 31:
Nian wywodzili się z terenów na północ od [[Huai He|rzeki Huai]] (tzw. Huaibei), pogranicza [[Anhui]], [[Henan]]u i [[Jiangsu]], terenu często nawiedzanego przez powodzie i susze. Ich powstanie związane było z stłumioną w 1805 [[Powstanie Białego Lotosu|rebelią sekty Białego Lotosu]]. Dokładny czas początku operacji ''nian'' jest trudny do ustalenia, od późnej ery [[Kangxi]] do - bardziej prawdopodobnej - daty ok. 1805<ref name="perry">{{cytuj książkę|nazwisko=Perry|imię=Elizabeth J.|tytuł=Rebels and Revolutionaries in North China, 1845-1945|wydawca=Stanford University|miejsce=Stanford, CA|data=1980|isbn=0-8047-1055-4}}</ref>. Pozostałości rozformowanych antyrebelianckich milicji tworzyły wpierw lokalne bandy (zwane ''nian''), by przekształcić się w pół-zorganizowaną siłę paramilitarną, przywódców lokalnych społeczności, w szczególności przemytników soli. Proceder ten kwitł ze względu na krzyżujące się w północnym Anhui drogi handlowe i różnice w cenach oraz w zezwoleniach na produkcję i sprzedaż soli w sąsiednich prowincjach i powiatach. W okresie od lat 20. do 50. XIX w. bandy takie operowały z typowych dla obszaru ufortyfikowanych wsi i były mocno związane z lokalnymi społecznościami, w odróżnieniu od powstańców Białego Lotosu brakowało im jednak ideologii i poczucia tożsamości i wspólnoty. Także władze, po kolejnej rebelii Białego Lotosu z 1813, szczególnie wyczulone na działalność sekt, starannie rozróżniały między tymi grupami, oskarżając ''nian'' jedynie o bandytyzm<ref name="perry" />. Dodatkowym czynnikiem był powszechny na tych terenach zwyczaj zabijania żeńskich noworodków, co powodowało poważne zaburzenie struktury płci: ok. 20% młodych mężczyzn nie mogło znaleźć żon; tworzyli grupę niestabilną, słabo związaną rodzinnie i potencjalnie "wybuchową"<ref name="spence">{{cytuj książkę|nazwisko=Spence|imię=Jonathan|tytuł=Search for Modern China|wydawca=Norton|miejsce=New York|data=1990|isbn=0393027082}}</ref>.
Katastrofalne powodzie z lat 1851-55, w wyniku których [[Huang He]] zmieniła bieg i zamiast na północ od półwyspu [[Szantung (półwysep)|Shandong]] wpadała do morza na południe od niego, były momentem zwrotnym, który doprowadził do przekształcenia się lokalnych band ''nian'' w ogólny ruch Nian. W związku z marszem na północ [[Powstanie tajpingów|powstańców
== Pierwsza faza powstania ==
Linia 58:
Na początek okrążył i zdławił powstanie Liu Depeia. Następnie zwrócił się przeciw sekcie Song Jipenga, masakrując ponad 30 tys. jej zwolenników. Potem zniszczył siły dwóch "politycznych kameleonów", którzy w międzyczasie znów się zbuntowali: Songa Zhinshi i Miao Peili (1863).
W wyniku opanowania ich bazy, Nian zmienili taktykę: z żołnierzy-chłopów przekształcili się w praktycznie profesjonalną armię, której głównym atutem była szybkość kawaleryjskiego zagonu. Pod dowództwem Zhang Zongyu i Lai Wenguanga (byłego dowódcy północnych armii
=== Operacje nowych armii ===
| |||