Wikipedia

Aleja Pod Kasztanami w Rzeszowie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Pawski (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
18 945 edycji
drobne redakcyjne
dr.
Linia 12:
|jedn4 =
|jedn3_nazwa =
|długość = ok. 280 m
|mapa =
|zdjęcie = Pod kasztanami rzeszow.jpg
|zdjęcie_podpis = Wille nr 8 i ''Pod sową''
|przebieg =
|commons = Cathegory:Aleja Pod Kasztanami w Rzeszowie
}}
'''Aleja Pod Kasztanami''' – mała uliczka w [[Rzeszów|Rzeszowie]], w bezpośrednim sąsiedztwie [[Zamek w Rzeszowie|zamku]]. Rozciąga się od Alei Lubomirskich do Placu Hugona Kołłątaja. Nazwa wzięła się od nieistniejących już dziś [[kasztan]]ów, którymi była obsadzona wzdłuż ulica. Powstała w [[XIX wiek|XIX]] wieku jako miejsce spacerów i budowy ekskluzywnych domów. Jedyną zabudowę stanowią [[Architektura secesji|secesyjne]] wille. Obecnie jest ich trzy. Na jednej z opuszczonych parceli znajduje się również zniszczona [[kordegarda]] barokowego ogrodu, który był częścią letniego pałacu Lubomirskich.
* Willa nr 6 ([[1903]] rok)
Wzniesiona przez inż. Hołubowicza dla dr Jabłońskiego. Eklektyczna, posiada cechy stylu barokowego.
* Willa nr 8 ([[1899]] rok)
Wybudowana według projektu Teofila Tekielskiego w stylu szwajcarskim.
* Willa nr 10 ([[1900]] rok), ''Pod sową''
Również według projektu Tekielskiego w stylu szwajcarskim. Znacznie wyższa od poprzedniej, w zamyśle miała przypominać mały zameczek. Na fasadzie widnieje [[zegar słoneczny]].
 
{{commonscat|Aleja Pod Kasztanami w Rzeszowie}}
 
'''Aleja Pod Kasztanami''' – mała uliczka-[[deptak]] zlokalizowana w Śródmieściu [[Rzeszów|Rzeszowa]] (os. Śródmieście Północ).
 
Uliczka ta stanowi wąski trakt biegnący wzdłuż osi nieistniejącego obecnie, barokowego ogrodu [[Letni Pałac Lubomirskich w Rzeszowie|letniego pałacu Lubomirskich]] do Pl. Hugona Kołłątaja oraz dalej do ulicy Kraszewskiego wzdłuż fosy [[Zamek w Rzeszowie|zamku]]. Ukształtowanie terenu pozwoliło jedynie na zabudowę jednej strony, z drugiej ze względu na obecność dużego spadku.
Nazwa wzięła się od nieistniejących dziś [[kasztan]]ów, którymi była obsadzona wzdłuż ulica.
 
Sam trakt powstał w końcu wieku [[XVIII]], gdy majątek zamkowy zostaje w dużej mierze rozparcelowany i sprzedany osobom prywatnym. Według planów z [[1828]] roku (''Ideal Plan des südlicher Theiles der Stadt'') w tym czasie powstają na terenie byłego ogrodu 2 duże domy - [[Pałac Burgallera w Rzeszowie|Pałac Burgallera]] i dom Prevota. Również wtedy zlikwidowana została jedna z kordegard.
Późniejsza ''Pod Kasztanami'' była wówczas raczej wąską drużką, która stanowiła obejście pomiędzy ogrodami nowo powstałych willi, a zamkową fosą.
 
Właściwa zabudowa powstała w końcu [[XIX wiek|XIX]] i na początki [[XX wiek]]u jako miejsce spacerów i budowy ekskluzywnych domów. Powstały prospekt otwierał barokowy letni pałac, do fasady którego wytyczono prostopadle biegnącą ulicę.
 
Na wprost jego fasady powstała okazała willa projektu Hołubowicza, wzniesiona dla rodziny Jabłońskich (nr 6) ([[1903]] rok). Duży, narożny dom, od strony pałacu w sposób wyraźny naśladował formę barokową, widoczną m. in. w bogato zdobionym portalu zwieńczonym emblematem ze stylizowanym inicjałem (F. J.). Część ta w łagodny sposób przechodzi w fasadę od strony zamku stanowiąc element, jakby niższego skrzydła. Fasada południowa (od strony zamku właśnie) jest symetryczna, podzielona wyraźnie na trzy segmenty, z których środkowy jest o kondygnację wyższy, zwieńczony tympanonem. Stanowi on punkt centralny kompozycji Hołubowicza. Jego dominująca rola podkreślona jest podziałami pionowymi zarysowanymi przez narożne boniowanie segmentu i umieszczonego centralnie ryzalitu. W środkowej części umieszczone jest w niszy popiersie Mickiewicza, zdobione ornamentem kwiatowym. Niższe, skrzydła boczne, posiadają charakterystyczne [[loggia|loggie]] z półkolistymi sklepieniami i betonowymi balustradami.
 
Dwie kolejne wille (nr 8 i 9), powstały według projektu T. Tekielskiego w [[1899]] i [[1900]]. Starsza, willa nr 8 stanowi nawiązanie do stylu szwajcarskiego budownictwa ludowego. Parterowy budynek kryty jest dachem o skomplikowanej formie, z widoczną konstrukcją drewnianą. Młodsza, to tzw. willa ''Pod Sową'', wzniesiona przez Tekielskiego, jako dom prywaty. Znacznie wyższa od poprzedniej, w zamyśle miała przypominać mały zameczek. Na fasadzie widnieje [[zegar słoneczny]] wykonany w technice [[sgraffito]] z tarczą w kształcie promieniejącego słońca, ozdobiony rysunkami i napisem, którego tłumaczenie brzmi: "Widzisz godzinę, nie znasz godziny". Dekorację uzupełniają drobne [[witraż]]yki w oknach i połacie wykonane z [[gomółka|gomółek]].
 
Kolejne parcele nie są zabudowane, na jednej z nich widoczna jest bardzo zniszczona dwupiętrowa, barokowa kordegarda (wybud. [[1737]]).
 
Pomiędzy skwerem Kołłątaja, a ulicą Kraszewskiego zlokalizowane są głównie zaplecza XIX-wiecznych, secesyjnych kamienic, których frontony są zwrócone do ulic Zamkowej (nr 13) i Lisa-Kuli. Ostatnia w tym ciągu jest kamienica narożna [[Kamienica Różyckich w Rzeszowie|kamienica Różyckich]] (Pod Kasztanami 18), wybudowana do roku [[1910]].
 
===Zobacz też===
*[[Historia Rzeszowa]]
 
===Linki===
*[http://www.panocity.pl/player/panocity_start.php?id=821-0-0-6-0-50 Widok 3D]
 
[[Kategoria:Ulice i place Rzeszowa|Pod Kasztanami]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleja_Pod_Kasztanami_w_Rzeszowie”