Bitwa pod Węgrowem (1939): Różnice pomiędzy wersjami

|dowódca1 = gen. [[WładysławWincenty Kowalski]], gen. [[Wacław Piekarski]], płk [[Tadeusz Kalina-Zieleniewski]]

|straty1 =

Po rozbiciu polskiej obrony na Narwi, [[Armia Modlin]] otrzymała rozkaz zorganizowania obrony na [[Wisła|Wiśle]] i [[Bug]]u od [[Dobrzyń (województwo mazowieckie)|Dobrzynia]] do [[Brok]]u. Armii podporzadkowanopodporządkowano [[41 Dywizja Piechoty (II RP)|41 DPRez]] i [[33 Dywizja Piechoty (II RP)|33 DPRez]]. [[1 Dywizja Piechoty Legionów]] miała bronić Bugu i utrzymać [[Kamieńczyk (powiat wyszkowski)|Kamieńczyk]] i [[Wyszków]]. Pozycji od Wyszkowa do [[Serock]]a broniła [[Mazowiecka Brygada Kawalerii]] (MBK). 33 DZRez miała zamknąć przeprawy na Bugu między rz. [[Liwiec]], a [[Brok]]iem. 41 DPRez ugrupowała się pod [[Łazy|Łazami]]. Gdyby obrona Bugu była niemożliwa 33 i 41 DPRez miały wycofać się za Liwiec i tam stawić opór Niemcom.

8 września Niemcy sforsowali Bug pod [[Brańszczyk]]ie, w pasie obrony 41 DPRez, jednak kontatakkontratak 1 i 33 DP zlikwidował przyczółek. Tego samego dnia Niemcy uchwycili przyczółek pod Brokiem. Przeprawili tam nowe siły piechoty i artylerii. Powstało tam zagrożenie przełamania obrony polskiej. W dyrektywie gen. Brauchitscha z 9 września z godz. 22.15 Grupa Armii (GA) Północ miała kontynuować pościg na [[Siedlce]] i ułatwić GA Południe sforsowanie Wisły. Na prawym skrzydle GA Północ miała wysunąć związki szybkie.

Naczelny Wódz wydał rozkaz opuszczenia linii Bugu i wycofania się w ogólnym kierunku na [[Biała Podlaska|Białą Podlaskę]] - [[Brześć]]. Podporządkował [[Samodzielna Grupa Operacyjna Narew|SGO "Narew"]] [[Grupa Operacyjna Wyszków|Grupę Operacyjną gen. Kowalskiego]] (1 DP, 33 DPRez, 41 DPRez i Mazowiecka BK). Sposób oderwania się od nieprzyjaciela i wykonania tego zadania pozostawiony był do decyzji gen. [[Wincenty Kowalski|W. Kowalskiego]]. Do sztabu GO Kowalskiego przybył gen. [[Otton Krzisch]] (dowódca artylerii SGO Narew) aby nawiązać łączność i przekazać rozkazy dowódcy SGO Narew gen. [[Czesław Młot-Fijałkowski|Cz. Młota- Fijałkowskiego]] i objęcia dowództwa nad Grupą. Wg. rozkazu SGO Grupa miała przejść zachodnim brzegiem Bugu w ogólnym kierunku na Białą Podlaskę. Gen. Kowalski wydał rozkaz; w nocy 9/10 września przygotować oddziały do skrytego opuszczenia Bugu i pod osłona straży tylnych, dwoma grupami wycofać się lasami od stacji kolejowej [[Urle]], ( 1 grupa gen. Kowalskiego - 1 DP i MBK; w rej. [[Powiat garwoliński|Stoczek]] - [[Powiat garwoliński|Korytnica]], 2 grupa gen. [[Wacław Piekarski|Wacława Pikarskiego]] - 33 i 41 DPRez w rej. Stoczek -Paplin.) Odskok miano wykonać w dwóch etapach nocami: 11/12 września i 12/13 września, w ogólnym kierunku na [[Węgrów]] - [[Łosice]] - Białą Podlaskę. Gen. Krzisch odjechał na stanowisko SGO Narew.

Po wydaniu rozkazów w GO gen. Kowalskiego, w Naczelnym Dowództwie WP (Naczelny Wódz i szef Sztabu Głównego) zmieniono koncepcję. Według niej GO gen. Kowalskiego miała bronić Bugu, aby osłonić Warszawę od wschodu i utrzymać przeprawy na Wiśle dla Armii gen. Kutrzeby. Prawe skrzydło Armii Modlin miało w dalszym ciągu bronić Bugu, a w razie wymuszonego odwrotu wycofywać się na Białą Podlaskę, lecz po osi Warszawa - [[Kałuszyn]] - [[Łuków]]. W tym celu został wydany "Rozkaz Szczególny Naczelnego Wodza". W rozkazie przewidywano brak możliwość powrotu na dawne pozycje na Bugu i także brak możliwości ich utrzymania, w tym wypadku lewym skrzydłem zgrupowanie (1 i 41 DP i MBK) miały odstępowacodstępować na [[Kałuszyn]], prawe skrzydło (33 DP) na [[Sokołów Podlaski]]. Dowództwo na 1, 33 i 41 DP przekazywano dowódcy Armii Modlin gen. [[Emil Krukowicz-Przedrzymirski|Emilowi Przedrzymirskiemu]], aby była możliwość późniejszego ich współdziałania z GA Południe także i na wschód od Bugu. 9 września o godz. 21.30 gen. Kowalski otrzymał Ogólny rozkaz operacyjny, który nakazywał jak najdłużdszenajdłuższe wstrzymywanie naporu npla na Bugu w rej. Wyszków i w lasach na wschód od Wyszkowa. Przy silnym naporze npla, Grupa Operacyjna miała opóźniać na ogólnym kierunku Wyszków - Stanisławów - [[Mińsk Mazowiecki]]. Rozkaz ten uchylał wszystkie do tej pory wydane rozkazy. Rozkaz powtórzono 10 września o godz. 9.00. przez oficera łącznikowego gen. Przedrzymirskiego. Gen. Kowalski nie wykonał jednak tych rozkazów, tłumacząc brakiem możliwości odzyskania utraconych pozycji i wycofał GO z nad Bugu. W tym czasie Niemcy sforsowali Bug od Wyszkowa do Broku i silnie bombardowali lotnictwem lasy na północ od Węgrowa. Grupa wycofywała sie w kierunku na Kałuszyn. Kowalski nakazał kierunki opóźniania: 1 DP - Kamionka, 33 DP - Grębków.

41 DP otrzymała zadanie wycofania wycofania na: Liwiec i opóźniania na kierunku Węgrów - Kałuszyn. 10 września o godz. 4.00 41 DPRez. opuściła obroneobronę na Bugu i rozpoczęła odwrót na [[Łochów]]. Około 10.00 lotnictwo niemieckie bombardowało maszerujące kolumny polskie od Stoczka po Liw i Węgrów dezorganizując odwrót. Bombardowanie było zsynchronizowane z operacją [[Dywizja Pancerna Kempf|Dywizji Pancernej "KEMPF"]], która czołowymi oddziałami przez Kiełodziąż wyminęła 33 DP i przed południem osiągnęła Stare Lipki, maszerując na Stoczek -Paplin oskrzydliła 41 DPRez., druga kolumną przez Miednik - Międzyleś na Miedzną zamknęła drogedrogę odwrotu 33 DPRez.

41 DPRez próbowała uniknąć walki przedzierając się lasami wdłużwzdłuż nakazanej linii odwrotu. Kolumny marszowe okrążone przez czołgi musiały przedzierać się w rozproszeniu. Pod Miednikiem na 114 Pułk Piechoty inna grupa czołgów. 115 Pułk Piechoty był atakowany przez piechotę podwożoną samochodami ze Stoczka. 116 Pułk Piechoty maszerujący z Łukowa na Węgrów bombardowany przez lotnictwo dotarł do lasów w rej. Żulina. Ok. 16.00 10 września piechota i kawaleria niemiecka zaatakowały oddziały 41 DPRez w lasach żulińskich. Walki trwały do wieczora i zakończyły się wycofaniem 41 DPRez, przebijającej się na Węgrów i w kierunku przepraw na rz. Liwiec. Część 41 DPrez przemieszała się z taborami. W wyniku bombardowań i pościgu Niemcy opanowali Paplin, zagrażając kwaterze sztabu 41 DPRez. Sztab dywizji stracił łączność z pułkami i dowódca dywizji, który udał się do dowódcy Grupy Operacyjnej. O zmroku dowódca piechoty dywizyjnej płk. Raganowicz nakazał sztab 41 DPRez skierować na Liw, nawiązał łączność z pułkami, a w nocy sciągnąłściągnął wszystkie oddziały które udało się uchwycić za Liwiec. 116 Pułk skierował za Liwiec do Kałuszyna, zbierał też rozproszone pododdziały i utworzył z nich dwa bataliony. Ok 22.00 otrzymał rozkaz z godz. 17.00 nakazujący 41 DP opóźniać po linii Węgrów - Makobrody.

Uderzenie Niemców nastąpiło gdy dywizje były w ruchu. 1 DP w dniu 14 września jako pełnowartościowa jednostka przestała istnieć (razem z MazowickąMazowiecką BK walczyła z nacierająca 11 DP niemieckiej pod Mińskiem Mazowieckim, później nacierała przez trzy linie obrony Niemców pod Kałuszynem), straciła połowę stanu osobowego. 15 września w 1DP z rozproszonych pododdziałów zebrano trzy bataliony piechoty i dywiziondywizjon artylerii. Rozproszone były oddziały Mazowieckiej BK. Oddziały 41 i 33 DPRez. jako niezdolne do walki zostały przez dowódcę Armii Modlin skierowane w rej. Włodawy w celu uporządkowania i reorganizacji. 15 września 41 DP zebrała ok. 5000 żołnierzy.