Scena polityczna: Różnice pomiędzy wersjami

* '''[[monarchizm|monarchistyczne]]''' – wywodzące się z ideologii [[konserwatyzm|konserwatywnej]], wyznają pogląd, że najlepszym [[ustrój polityczny|ustrojem politycznym]] jest [[monarchia]], głoszą [[antykomunizm|antysocjalizm]] i [[tradycjonalizm]];

* '''[[konserwatyzm|konserwatywne]]''' – opierają swą [[ideologia|ideologię]] na tradycyjnym ładzie i wartościach utrwalonych w społeczeństwie (np. [[Partia Konserwatywna (brytyjska)|Partia Konserwatywna]] w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]);

* '''[[liberalizm|liberalne]]''' – akcentują [[wolność jednostki]], potrzebę ograniczenia władzy państwowej i jej ingerencji w życie społeczno-gospodarcze (np. [[Partia Liberalno-Demokratyczna (Japonia)|Partia Liberalno-Demokratyczna]] w [[Japonia|Japonii]]);

* '''[[demoliberalizm|liberalno-demokratyczne]]''' – akcentujące wartości związane z funkcjonowaniem w państwie [[liberalny system polityczny|liberalnego systemu politycznego]], [[demokracja|demokracji]], [[wolność słowa|wolności słowa]];

* '''[[socjalliberalizm|socjalliberalne]]''' – np. holenderska partia [[Demokraci 66]];

* '''[[Chrześcijańska demokracja|chrześcijańsko-demokratyczne]]''' – odwołujące się do ideologii [[Chrześcijańska demokracja|chadeckiej]], czyli np. do [[subsydiarność|zasady pomocniczości]], czy też [[korporacjonizm]]u. Poza tym akcentują przywiązanie do tradycyjnych wartości [[chrześcijaństwo|chrześcijańskich]], np. niemieckie [[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)|CDU]]/[[Unia Chrześcijańsko-Społeczna w Bawarii|CSU]], czy też przedwojenna polska [[Chrześcijański Związek Jedności Narodowej|Chjena]];

* '''[[partia chłopska|chłopskie]]''' – zwane też agrarnymi, skupiają elektorat chłopski i reprezentują jego interesy w konflikcie [[miasto]]-[[wieś]], walcząc o ubezpieczenia w [[rolnictwo|rolnictwie]], zrównanie praw wsi i miasta, poprawę infrastruktury wiejskiej. Często odwołują się do doktryny [[agraryzm]]u. Partie te na ogół charakteryzują się licznym elektoratem, a ich powstanie jest często reakcją na [[industrializacja|industrializację]]. Ponadto odwołują się do wartości [[konserwatyzm|konserwatywnych]], co na scenie politycznej sytuuje je blisko ugrupowań [[Chrześcijańska demokracja|chadeckich]];

* '''chrześcijańsko-narodowe''' – to partie, które swoją ideologię opierają na autorytetach [[Kościół (organizacja)|kościołów]] i [[związek wyznaniowy|związków wyznaniowych]] związanych z [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwem]], przedstawiają się jako odpowiedź na głoszone ideologie [[socjalizm|socjalistyczne]] i [[liberalizm|liberalne]]; powołują się na uniwersalne wartości pochodzące z religii [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]], utożsamiane są z ideologią [[konserwatyzm|konserwatywną]], akcentują swój [[tradycjonalizm]];

* '''[[nacjonalizm|nacjonalistyczne]]''' – będące często wyrazem dążeń danej społeczności do uzyskania niezależności jak np. [[Nacjonalistyczna Partia Basków]] w [[Hiszpania|Hiszpanii]], lecz również np. francuski [[Front Narodowy]];

* '''protestu''' – wywodzące się z [[Związek zawodowy|ruchu związkowego]], często oskarżane o [[populizm]], używające haseł negujących pozycję [[Elita|elit politycznych]];

* '''[[faszyzm|faszystowskie]]''' (obecnie nielegalne) – powstawały w opozycji do systemu [[demokracja|demokratycznego]]; ich doktryna opiera się na [[absolutyzm państwowy|absolutyzmie państwowym]], [[elitaryzm]]u oraz [[idea wodzostwa|idei wodzostwa]]; partie te głoszą [[kult czynu]] i [[kult silnego człowieka|silnego człowieka]], który zdolny jest do realizacji tego czynu; przykładem może być [[Narodowa Partia Faszystowska]] [[Benito Mussolini|Mussoliniego]] we [[Włochy|Włoszech]];

* '''robotnicze''' – są odpowiedzią na pojawianie się mechanizmów wyzysku związanych z [[rewolucja burżuazyjna|rewolucją burżuazyjną]]. Przekształciły się w większości w partie [[socjaldemokracja|partie socjaldemokratyczne]], np. brytyjscy [[Partia Pracy (Wielka Brytania)|laburzyści]], wywodzący się od [[trust]]ów, czyli pierwszych [[związek zawodowy|związków zawodowych]] utworzyli [[Partia Pracy (Wielka Brytania)|Partię Pracy]]. Dawniej skupiały głównie masy robotnicze, których głównymi żądaniami była poprawa życia i warunków pracy robotników oraz walka o wprowadzenie [[zaplecze socjalne|zaplecza socjalnego]], [[ubezpieczenia społeczne|ubezpieczeń społecznych]], bezpłatnej [[służba zdrowia|służby zdrowia]]. Do partii robotniczych zaliczała się np. przedwojenna [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]];

* '''[[socjaldemokracja|socjaldemokratyczne]]''' – np. [[Socjaldemokracja Polska]] oraz [[Sojusz Lewicy Demokratycznej]];

* '''[[zielona polityka|zielonych]]''' – wspierające oddolną demokrację partycypacyjną, prawa człowieka, [[zrównoważony rozwój]], równe szanse kobiet i mężczyzn, prawa mniejszości; wskazują na globalne zagrożenia związane z [[militaryzm]]em, wyzyskiem ekonomicznym, zanieczyszczeniami środowiska;

* '''[[feminizm|feministyczne]]''' – głoszące w programach [[równouprawnienie]] płci, potrzebę [[edukacja seksualna|edukacji seksualnej]], rozszerzenia prawa do [[aborcja|aborcji]], często także [[antyklerykalizm]] i [[pacyfizm]];

* '''[[socjalizm|socjalistyczne]]''';

* '''[[komunizm|komunistyczne]]''' – powstały wskutek podziałów w [[ruch robotniczy|ruchu robotniczym]] w opozycji do partii socjaldemokratycznych; według polskiej konstytucji legalne, o ile nie odnoszą się do [[totalitaryzm]]u; walczą o emancypację klasy robotniczej i w konsekwencji o osiągnięcie większej sprawiedliwości społecznej przez zniesienie klasowości społeczeństwa. Należy przy tym odróżnić partie rządzące w [[Blok wschodni|krajach socjalistycznych]] takie jak dawne [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] czy [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|KPZR]], od [[eurokomunizm|partii komunistycznych w zachodniej Europie]], które nie mają w swoich programach elementów [[totalitaryzm]]u, np. francuska [[Francuska Partia Komunistyczna|FPK]], która zdystansowała się od [[Moskwa|Moskwy]], po wydarzeniach [[1968]] roku. Nurt odrzucający [[leninizm]], a pragnący pozostać jedynie na gruncie [[marksizm]]u nazwano w Europie [[eurokomunizm]]em;

* '''[[islamizm|islamistyczne]]''' – walczą o wprowadzenie prawa [[szariat]]u, np. [[Hizb at-Tahrir]], [[Talibowie]] w Afganistanie; bardziej umiarkowaną partią tego typu jest [[Partia Sprawiedliwości i Rozwoju]] w Turcji.

* partie patronażu – mają na celu zdobycie władzy dla przywódcy i obsadzenie stanowisk państwowych przez elity partyjne;

* partie interesu – dążą do realizacji interesów pewnych grup społecznych, np. partie chłopskie czy robotnicze;

* partie światopoglądowe – dążą do realizacji programu opartego na określonym światopoglądzie (religijnym, filozoficznym lub ideologicznym), np. partie chadeckie, islamskie czy komunistyczne.

=== [[Podział dwuosiowy]] ===

[[Plik:Diagram davida nolana.svg|thumb|200px|Dwuosiowy diagram Nolana]]