Kreda (okres): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
szablon, drobne redakcyjne
Kecarg (dyskusja | edycje)
Linia 9:
|oś czasu=nie
}}
'''Kreda''' – ostatni [[okres (geologia)|okres]] [[era mezozoicznaMezozoik|ery mezozoicznej]], trwający około 80 milionów lat (od 145,5 ± 4,0 do 65,5 ± 0,3 mln lat temu). Kreda dzieli się na dwie [[epoka geologiczna|epoki]]: [[kreda wczesna|wczesną kredę]] i [[kreda późna|późną kredę]].
 
Nazwa pochodzi od [[kreda (skała)|kredy piszącej]] - [[skały osadowe|skały]] powszechnie występującej w utworach tego okresu. Wprowadzona została przez belgijskiego geologa [[Jean Baptiste Julien d'Omalius d'Halloy|d'Halloya]] w I połowie XIX w.
 
== Stratygrafia ==
Podstawowymi [[skamieniałość przewodnia|skamieniałościami przewodnimi]] są [[amonity (zwierzęta)|amonity]], a w kredzie górnej także [[małże]] [[Inoceramus|inoceramy]], [[belemnity]] i [[otwornice]]. Kreda dzieli się na dwa oddziały: [[kredaKreda dolnawczesna|kredę dolną]] i [[kredaKreda górnapóźna|kredę górną]] z piętrami:
 
{|
Linia 69:
 
== Fauna ==
W kredzie dochodzi do bardzo bujnego rozwoju [[pierwotniaki|pierwotniaków]], zwłaszcza istotne skałotwórczo i [[stratygrafia|stratygraficznie]] są [[otwornice]], w tym pierwsze gatunki [[plankton]]iczne. Na przełomie [[jura|jury]] i kredy bardzo rozpowszechnione były inne jednokomórkowe pierwotniaki – [[kalpionelle]] budujące niektóre wapienie i używane w datowaniu skał. Wśród bezkręgowców żyjących na dnie szczególnie liczne były małże, w tym bardzo ważny stratygraficznie rodzaj ''[[Inoceramus]]''. Niektóre małże o nietypowych kształtach rogu, tzw. [[rudysty]] tworzyły struktury rafopodobne. Pospolite były w kredzie także [[ramienionogi]], [[gąbki]] i [[ślimaki]]. W toni wodnej mórz dominowały [[amonity (zwierzęta)|amonity]]. Dość liczne stały się wtedy amonity o nietypowych kształtach [[heteromorfy]], czasami też formy gigantyczne (do 2,5 m). Drugą podstawową grupą [[nekton]]icznych bezkręgowców były [[belemnity]].
 
W kredzie następuje szybki rozwój współcześnie dominującej grupy ryb [[Doskonałokostne|Teleostei]], ale jednocześnie co najmniej równie pospolite są [[rekiny]]. Natomiast ryby [[kostnochrzęstne]] i [[przejściowce]] bardzo podupadają.