Mani: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
jeszcze jedna pozycja bibliogr |
uzupełnienie o Augustynie |
||
Linia 7:
Od około trzydziestego roku życia Mani podróżował (m.in. do północno-zachodnich [[Indie|Indii]]) prowadząc działalność misyjną. Znalazł oparcie we władcach Persji, jednak ich przychylność skończyła się po dojściu do władzy [[Bohram I|Bohrama I]], a przede wszystkim po krytyce kapłanów zoroastryjskich. Ok. 276 roku Mani został na polecenie króla uwięziony w [[Gundiszapur]]ze w południowo-zachodniej Persji, gdzie zmarł śmiercią męczeńską. Po upływie stu lat na obszarze od [[Turkiestan (region)|Turkiestanu]] do [[Kartagina|Kartaginy]] działało już wiele Kościołów manichejskich; wydawało się ze wiara Maniego ma szanse opanowania świata. Najbardziej trwale manicheizm zakorzenił się we wschodnim Turkiestanie, w roku 1000 właśnie tam istniały najsilniejsze sekty.
Dzieje manichejczyków w Afryce północnej są lepiej znane, gdyż stamtąd właśnie pochodził ich najsłynniejszy
{{Cytat|Z jak gwałtownym i ostrym bólem to oburzałem się na manichejczyków, to znów litowałem się nad nimi – że owych sakramentów, owych lekarstw nie znają i jak niezdrowi na umyśle występują przeciw temu, co mogłoby uczynić ich zdrowymi!<ref>Wyznania, IX, 4.8; CCL 27, 137 [28-31], por. przekład polski wyd. 3 Warszawa 1987, s. 195</ref>}}
Etapem pośrednim było poznanie neoplatonizmu, które pomogło mu zrozumieć czym jest czystość duchowa<ref>Por. {{Cytuj książkę | autor = Eska J. | tytuł = Życie i rozwój duchowy Augustyna | strony = 866-869}}</ref>. W wielu [[Dzieła Augustyna z Hippony|swych dziełach]] polemizował z poglądami Manesa. M.in. w traktatach: [[O Naturze dobra]]<ref>Por. polski przekład: {{Cytuj książkę | tytuł = Dialogi filozoficzne | autor = Św. Augustyn | autor link = Augustyn z Hippony | rozdział = O naturze dobra |inni = M. Maykowska (tłum.)| miejsce = Kraków | wydawca = Znak | rok = 1999 | wydanie = 2| isbn = 83-7006-681-X | strony = 828-863}}</ref> oraz [[Przeciw listowi manichejczyka, który nazywają «Listem podstawowym»]]. Według niektórych krytyków samego Augustyna, m.in. [[Julian z Eklanum|Juliana z Eklanum]], nie uwolnił się całkowicie spod wpływu doktryny Manesa. Jak wykazał m.in. N. Cipriani, nawrócenie Augustyna na wiarę [[Katolicyzm|katolicką]] dokonało się poprzez przezwyciężenie [[materializm]]u i [[Dualizm (religia)|dualizmu]] manichejskiego. Wiązało się to z przyjęciem trzech podstawowych założeń:
Manicheizm wygasł, gdyż był zbyt aspołeczny. W czasach długotrwałych wojen, kiedy cywilizacja broniła się przed atakami barbarzyńców, żadna władza nie mogla tolerować wiary głoszącej, iż nie wolno zabijać nawet zwierząt; co więcej, znaczna cześć wyznawców tej wiary włóczyła się, odmawiając wykonywania jakiejkolwiek pracy, nie chcąc podporządkować się świeckim zakazom, żyjąc z jałmużny i wywierając silny wpływ na resztę społeczeństwa.▼
#Zło nie jest substancją lub naturą, jest ''brakiem dobra'' /{{Lang|la}}/ ''privatio boni'' lub ''Nieuporządkowaniem dobra'' /{{Lang|la}}/ ''Defectus a bonitate''
#Każda substancja czy natura jest dobra, ponieważ uczestniczy w bycie i dobru Boga. Zło może powstać w bytach, gdyż zostały one stworzone ''z niczego'' /{{Lang|la}}/ ''ex nihilo''
#Natura całkowicie zła nie istnieje, ponieważ byłaby ona czystym niebytem<ref>Por. {{Cytuj pismo | autor = N. Cipriani | tytuł = Oskarżenie Augustyna o manicheizm przez Juliana z Eklanum | strony = 344}}</ref>
Wydaje się, że manicheizm w Afryce wygasł po inwazjach [[Wandalowie|Wandalów]] i po osłabieniu kontaktów ze Wschodem. Ośrodkiem ruchu manichejskiego była zachodnia [[Azja]], [[Syria]] i [[Mezopotamia]]. Z pism ortodoksyjnych polemistów działających w wieku IV i na początku V, jak święty Efrem czy Marek Diakon z Gazy oraz z twórczości sporej grupy autorów późnogreckich, syryjskich, a także arabskich, dowiadujemy się, że wiara ta przetrwała aż do X wieku, mimo prześladowań zarówno ze strony chrześcijan, jak zaratusztrian i [[Islam|muzułmanów]].
▲Wśród przyczyn dla których Manicheizm wygasł,
Obok wielu relacji i komentarzy zwolenników oraz krytyków Maniego, zachowało się kilka dzieł i listów jego autorstwa. Część z nich odnaleziono dopiero na początku XX wieku na pustyni [[Gobi]].
{{Przypisy}}
=== Bibliografia ===
{{Bibliografia|
# {{Cytuj pismo | autor = Cipriani N. | tytuł = Oskarżenie Augustyna o manicheizm przez Juliana z Eklanum | czasopismo = Vox Patrum | wolumin = 8 | wydanie = 1988| oznaczenie = 14 | strony = 333-350}}
# {{Cytuj książkę| tytuł = Dictionnaire de théologie catholique (DTC)| autor r = Bardy G.| rozdział = Manichéisme | tom = 9/2 | miejsce = Paryż |rok = 1927 | strony = kol. 1841-1895| język = fr}}
# {{Cytuj książkę | tytuł = Dialogi filozoficzne | autor = Św. Augustyn | autor link = Augustyn z Hippony | autor r = Eborowicz W. | rozdział = Wstęp do «O naturze dobra» | miejsce = Kraków | wydawca = Znak | rok = 1999 | wydanie = 2| isbn = 83-7006-681-X | strony = 819-828}}
Linia 21 ⟶ 32:
# {{Cytuj książkę|autor=S. Lindquist|tytuł=Manikeismens Religionshistorika Stellning|strony=32-44}}
# {{Cytuj książkę|autor=Steve Runciman|tytuł=Manicheizm średniowieczny|wydawca=Wydawnictwo Książnica Sp. z o.o.}}
# {{Cytuj książkę | autor r = Eska J. | tytuł = | rozdział = Życie i rozwój duchowy Augustyna | strony = 865-871}}
# {{Cytuj książkę|inni=Aleksander Krawczuk (red.)|rok=2005|tytuł=Wielka Historia Świata|tom=3|tytuł tomu=Świat okresu cywilizacji klasycznych|strony=589|wydawca=Oficyna Wydawnicza FOGRA|isbn=8385719849}}
}}
| |||