Malina moroszka: Różnice pomiędzy wersjami

'''Malina moroszka''' (moroszka) ''Rubus chamaemorus'' [[Karol Linneusz|L.]] – [[gatunek (biologia)|gatunek]] rośliny zielnej z rodziny [[różowate|różowatych]] (''Rosaceae'' Juss.).

 

Roślina strefy borealno–arktycznej Euroazji i Ameryki Północnej<ref name=grin>{{Cytuj stronę |url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxgenform.pl?language=en |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2010-04-28}}</ref>. W [[Skandynawia|Skandynawii]] oraz Rosji występuje powszechnie. W Polsce jest bardzo rzadka, jest [[relikt]]em epoki lodowcowej. Ma kilka rozproszonych stanowisk na Pomorzu, Warmii i Mazurach oraz w Sudetach (Karkonoszach). Na Pomorzu jej zasięg sięga po linię Świnoujście – Tuchola – Morąg – Górowo Hawskie<ref name=E>{{Cytuj książkę |imię=Halina |nazwisko=Piękoś-Mirkowa |imię2=Zbigniew |nazwisko2=Mirek |tytuł=Rośliny chronione|wydawca=Multico Oficyna Wyd. |miejsce=Warszawa |rok=2006 |isbn = 978-83-7073-444-2}}</ref>. W 2002 znaleziono jedno stanowisko w [[Kotlina Orawsko-Nowotarska|Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej]] na torfowisku [[Puścizna Wielka]]<ref name=Karpaty>{{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |tytuł=Czerwona księga Karpat Polskich |wydawca=Instytut Botaniki PAN |miejsce=Kraków |data=2008 |isbn =978-83-89648-71-6}}</ref>. Jest to jedyne stanowisko tego gatunku w Karpatach i równocześnie najbardziej na południe wysunięte w całym jego zasięgu<ref name=Karpaty/>.

 

; Pokrój: Tworzy kłącza, z których wyrastają dwuletnie [[pęd (botanika)|pędy]] (w pierwszym roku płone). Mają wys. 10-30 cm i są gołe (bez kolców i szczecinek).

; [[Liść|Liście]]: Na dole łodygi łuskowate, wyżej pojedyncze, sercowatonerkowate, niepodzielne, najczęściej 5-klapowe, brzegiem drobno piłkowane o zanikowych przylistkach.

; [[Owoc]]e: [[Owoc pozorny]] złożony z kilku [[pestkowiec|pestkowców]], początkowo czerwony, dojrzały pomarańczowy. "Owoce" jadalne, ale nieco cierpkie. W warunkach krajowych rzadko dojrzewają. Dzięki sporej zawartości [[kwas benzoesowy|kwasu benzoesowego]] – naturalnego konserwantu – owoce moroszki można dość długo przechowywać w stanie świeżym. Niegdyś myśliwi w Arktyce stosowali je jako lekarstwo na [[szkorbut]].

 

Rośnie w górach – piętro kosodrzewiny, na niżu – [[torfowisko|torfowiska]] wysokie i bory bagienne. Kwitnie w czerwcu, w Polsce rzadko owocuje. Kwitną i owocują zazwyczaj okazy rosnące w zacienieniu, pod drzewami i krzewami. Natomiast okazy rosnące na otwartych, dobrze nasłonecznionych terenach zwykle są płone<ref name=Karpaty/>. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych [[gatunek charakterystyczny]] dla [[syntaksonomia|All.]] ''[[Oxycocco-Empetrion]]'', [[zespół roślinności|Ass.]] ''[[Empetro-Trichophoretum austriaci]]''<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Matuszkiewicz |imię= Władysław |tytuł= Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN |miejsce= Warszawa |isbn = 83-01-14439-4}}</ref>.

 

Roślina objęta jest w Polsce [[lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną|ścisłą ochroną gatunkową]]. Informacje o stopniu zagrożenia na podstawie:

* [[Polska Czerwona Księga Roślin|Polskiej Czerwonej Księgi Roślin]] – gatunek zagrożony (kategoria zagrożenia EN)<ref>{{cytuj książkę|imię=K. |nazwisko=Zarzycki |imię2=R.|nazwisko2=Kaźmierczakowa|tytuł= Polska Czerwona Księga Roślin |miejsce=Kraków |rok=2001|wydawca= IB PAN |isbn = 83-85444-85-8}}</ref>.

 

Głównym źródłem zagrożenia jest osuszanie i eksploatacja torfowisk<ref name=E />.

* W Skandynawii przetwory (dżemy, wina) z maliny moroszki nazywanej "multe" lub "molte" ([[Norwegia]]), "hjortron" ([[Szwecja]]), "lakka" ([[Finlandia]]) są narodowym przysmakiem.

* W północnych krajach owoce i liście maliny moroszki są używane w medycynie ludowej jako środek przeciwgorączkowy i przeciwbiegunkowy oraz zapobiegający [[szkorbut]]owi<ref name=Karpaty/>. Dodatkowo, roślina ta zawiera [[diosgenina|diosgeninę]] – prekursor [[progesteron]]u – który znajduje zastosowanie w leczeniu [[reumatyzm]]u i [[dna moczanowa|artretyzmu]].

 

 

[[Kategoria:Różowate]]