Bitwa koło wyspy Rennell: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
nowy |
rozbudowa |
||
Linia 20:
|commons = Battle of Rennell Island
}}
'''Bitwa koło wyspy Rennell''' – bitwa powietrzno-morska, stoczona w dniach 29 i 30 stycznia 1943 roku, na południowym [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]] w rejonie [[Guadalcanal]]u i [[Rennell]] w archipelagu [[Wyspy Salomona|Wysp Salomona]], pomiędzy japońskimi samolotami torpedowymi 11. Floty Powietrznej a amerykańskimi okrętami należącymi do Task Force 18, ostatnie większe starcie podczas [[walki o Guadalcanal|kampanii na Guadalcanalu]]. Wieczorem pierwszego i po południu drugiego dnia bitwy japońscy lotnicy startujący z baz lądowych przeprowadzili skuteczne ataki torpedowe na zespół jednostek przeciwnika. W ich wyniku po stronie amerykańskiej zatopiony został ciężki krążownik [[USS Chicago (CA-29)|"Chicago"]], uszkodzony niszczyciel [[USS La Vallette (DD-448)|"La Vallette"]] oraz zabitych 85 marynarzy,
== Przyczyny ==
Pomimo taktycznego zwycięstwa w [[bitwa pod Tassafaronga|bitwie koło przylądka Tassafaronga]] 30 listopada 1942 roku, sytuacja wojsk japońskich walczących na Guadalcanalu stale się pogarszała. [[Japońska Cesarska Marynarka Wojenna|Marynarka cesarska]] nie była w stanie zapewnić dowozu zaopatrzenia i ludzi, niezbędnych dla zastąpienia wyczerpanych walką, chorobami i głodem żołnierzy<ref name=Flisowski>{{cytuj książkę|nazwisko=Flisowski|imię=Zbigniew|tytuł=Burza nad Pacyfikiem. Tom 1|miejsce=Poznań|data=1986|isbn=83-201-0412-1|strony=482–484}}</ref>. W grudniu, wobec postępów nacierających wojsk amerykańskich, japońskie dowództwo zaczęło rozumieć konieczność ewakuacji ocalałej części garnizonu wyspy. Pierwszy raz taka propozycja padła ze strony dowództwa floty 12 grudnia<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Krala|imię=Zbigniew J.|tytuł=Daleki Wschód. Część II|strony=133}}</ref>. Spotkała się ona początkowo ze zdecydowanym oporem przedstawicieli armii, która dysponowała w [[Rabaul]]u około 50 000<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USMC/I/USMC-I-VI-9.html|tytuł=History of U.S. Marine Corps Operations in World War II. Volume I: Pearl Harbor to Guadalcanal|nazwisko=Hough|imię=Frank O.|nazwisko2=Ludwig|imię2=Verle E.|nazwisko3=Shaw, Jr.|imię3=Henry I.|strony=364|data dostępu=2011-09-14}}</ref> żołnierzy, gotowych do transportu na Guadalcanal. Jednak dowodzący obroną wyspy generał [[Harukichi Hyakutake]] sprzeciwił się temu, wskazując na niemożność zaopatrzenia takiej liczby ludzi przy niemal całkowitym panowaniu Amerykanów w powietrzu i na okolicznych wodach<ref name=Flisowski/>.
31 grudnia 1942 roku, na naradzie w cesarskiej kwaterze głównej (''Daihon'ei''), w obecności [[Hirohito|cesarza]] podjęto decyzję o ewakuacji pozostałych obrońców Guadalcanalu. Operacji nadano kryptonim [[operacja Ke|''Ke'']] i początkowo ustalono jej termin na 14 stycznia 1943 roku<ref name=Dull>{{cytuj książkę|nazwisko=Dull|imię=Paul S.|tytuł=A Battle History of the Imperial Japanese Navy, 1941–1945|miejsce=Annapolis|data=1978|isbn=0-87021-097-1|strony=261–268}}</ref>. Ponieważ zadanie to wymagało uzyskania czasowej przewagi w powietrzu przez lotnictwo japońskie oraz koncentracji odpowiednich sił morskich w Rabaulu, przesunięto go później na 30 stycznia, ustalając jednocześnie termin rozpoczęcia ofensywy lotniczej na 28 stycznia<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Kopacz|imię=Michał|nazwisko2=Brzeziński|imię2=Sławomir|tytuł=Amerykańskie krążowniki typu Northampton|strony=43}}</ref>.
Zwiększona aktywność japońskiego lotnictwa oraz stałą obecność jednostek morskich w Rabaulu, w połączeniu z wcześniejszymi wiadomościami o skoncentrowanych tam oddziałach przeznaczonych do przerzutu na Guadalcanal dała amerykańskiemu wywiadowi podstawy do wnioskowania o mającej nastąpić akcji wzmocnienia japońskiej obrony wyspy. Dowodzący amerykańskimi siłami morskimi w rejonie Wysp Salomona admirał [[William Halsey|William F. Halsey]], obarczony dodatkowo zadaniem przetransportowania na wyspę własnych oddziałów dla zluzowania wyczerpanej 2. Dywizji Piechoty Morskiej, opracował plan złożonej operacji morskiej, która miała zabezpieczyć własną akcję konwojową i jednocześnie wykluczyć ofensywne działania japońskiej marynarki<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Frank|imię=Richard B.|tytuł=Guadalcanal|strony=577}}</ref>.
Admirał Halsey miał do dyspozycji 48 okrętów różnych klas (dwa [[lotniskowiec|lotniskowce]], dwa [[lotniskowiec eskortowy|lotniskowce eskortowe]], trzy [[pancernik]]i, trzy [[krążownik ciężki|ciężkie]] i dziewięć [[krążownik lekki|lekkich krążowników]] oraz 29 [[niszczyciel]]i), podzielonych na pięć zespołów operacyjnych (TF: 11, 16, 18, 62 i 67) oraz wydzieloną grupę TG 62.8 – konwój czterech transportowców wojska osłanianych przez cztery niszczyciele<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Frank|imię=Richard B.|tytuł=Guadalcanal|strony=577–578}}</ref>. Konwój ten miał dostarczyć żołnierzy na Guadalcanal, zaś bezpośrednią osłonę podczas ostatniej fazy rejsu i rozładunku miał mu zapewnić TF 18, dowodzony przez kontradmirała [[Robert Carlisle Giffen|Roberta C. Giffena]]: krążowniki ciężkie [[USS Wichita (CA-45)|"Wichita"]] ([[okręt flagowy]]), [[USS Chicago (CA-29)|"Chicago"]] i [[USS Louisville (CA-28)|"Louisville"]]; lekkie: [[USS Montpellier (CL-57)|"Montpellier"]], [[USS Cleveland (CL-55)|"Cleveland"]] i [[USS Columbia (CL-56)|"Columbia"]]; lotniskowce eskortowe [[USS Chenango (CVE-28)|"Chenango"]] i [[USS Suwannee (CVE-27)|"Suwannee"]] oraz niszczyciele [[USS La Vallette (DD-448)|"La Vallette"]], [[USS Waller (DD-466)|"Waller"]], [[USS Conway (DD-507)|"Conway"]] [[USS Frazier (DD-607)|"Frazier"]], [[USS Chevalier (DD-451)|"Chevalier"]], [[USS Edwards (DD-619)|"Edwards"]], [[USS Mead (DD-602)|"Mead"]] i [[USS Taylor (DD-468)|"Taylor"]]<ref name=Wukovits>John Wukovits: ''Battle of Rennell Island''.</ref>.
== Bitwa ==
=== Pierwsze działania ===
[[Plik:RennellChicago.jpg|thumb|300px|Krążowniki "Chicago" i "Louisville" widziane z pokładu "Wichity"]]
Okręty TF 18 wyruszyły z [[Éfaté]] na [[Nowe Hebrydy|Nowych Hebrydach]] 27 stycznia. Dwa dni później wieczorem, około 15 [[mila morska|mil morskich]] na południowy zachód od Guadalcanalu, miały spotkać się z konwojem TG 62.8 płynącym z [[Tulagi]] i towarzyszyć mu do czasu ukończenia rozładunku wojsk<ref name=Kopacz45>{{cytuj książkę|nazwisko=Kopacz|imię=Michał|nazwisko2=Brzeziński|imię2=Sławomir|tytuł=Amerykańskie krążowniki typu Northampton|strony=45}}</ref>. Pozostałe zespoły floty admirała Halseya pozostawały w pogotowiu, oczekując w odległości od 250 do 400 mil za oboma grupami okrętów na ewentualną reakcję strony japońskiej<ref name=Wukovits/>.
Kontradmirał Giffen nie miał doświadczenia w operowaniu na Pacyfiku: został niedawno przeniesiony z Europy, gdzie współdziałał z [[Royal Navy]] w [[bitwa o Atlantyk|bitwie o Atlantyk]]. Stąd wzięło się jego poważne traktowanie zagrożenia ze strony japońskich okrętów podwodnych, o których możliwej obecności donosiły dane wywiadowcze<ref name=Frank578>{{cytuj książkę|nazwisko=Frank|imię=Richard B.|tytuł=Guadalcanal|strony=578}}</ref>, przy jednoczesnym lekceważeniu sił powietrznych przeciwnika.<ref name=Wukovits/>. Rankiem 29 stycznia dowódca TF 18 podjął decyzję o pozostawieniu z tyłu opóźniających jego marsz lotniskowców eskortowych (ich maksymalna prędkość, nie przekraczająca 18 [[węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]] była dodatkowo ograniczona koniecznością manewrowania przy startach i lądowaniach samolotów pokładowych) wraz z dwoma niszczycielami eskorty<ref name=Krala134>{{cytuj książkę|nazwisko=Krala|imię=Zbigniew J.|tytuł=Daleki Wschód. Część II|strony=134}}</ref> i płynięciu pozostałymi okrętami z prędkością 24 węzłów na wyznaczone spotkanie z konwojem<ref name=Kopacz45/>. Przyjął przy tym szyk marszowy odpowiedni dla odpierania zagrożenia ze strony okrętów podwodnych: krążowniki zostały ustawione w dwóch kolumnach: ciężkie (kolejno "Wichita", "Chicago" i "Louisville") w prawej, lekkie ("Montpellier", "Cleveland" i "Columbia") w lewej, sześć niszczycieli tworzyło półkole około dwóch mil przed kolumnami krążowników<ref name=Frank578/>.
Ruchy amerykańskiej floty zostały wcześnie wykryte przez patrolujące wody archipelagu japońskie okręty podwodne, które zaalarmowały dowództwo w Rabaulu. Wysłane samoloty rozpoznawcze odnalazły zespół Giffena po południu 29 czerwca i podjęły śledzenie jego ruchów<ref name=Krala134/>. Z powodu nakazanej przez Amerykanów ciszy radiowej patrol powietrzny z pozostawionych w tyle lotniskowców eskortowych nie był w stanie bez naprowadzania radiowego odpędzić ich lub zestrzelić. Dzięki temu japońskie dowództwo uzyskiwało aktualne informacje o poczynaniach przeciwnika i mogło przygotować kontrakcję własnego lotnictwa z baz lądowych. Gdy przed 19.00 amerykańskie samoloty powróciły na pokłady macierzystych jednostek, kontradmirał Giffen, nie spodziewając się już przy zapadającym zmierzchu aktywności japońskiego lotnictwa, zdecydował o zawieszeniu do rana lotów patrolowych<ref name=Wukovits/>. Tymczasem do TF 18 zbliżało się 31 samolotów bombowo-torpedowych [[Mitsubishi G3M]] oraz [[Mitsubishi G4M]] (wystartowało 32, jeden z nich zawrócił z powodu awarii<ref name=Kopacz45>{{cytuj książkę|nazwisko=Kopacz|imię=Michał|nazwisko2=Brzeziński|imię2=Sławomir|tytuł=Amerykańskie krążowniki typu Northampton|strony=45}}</ref>) z 701 oraz 705 Kokutai, podległych dowódcy floty obszaru południowo-wschodniego (''Nantō Hōmen Kantai'', obejmujący rejon Wysp Salomona i Nowej Gwinei), wiceadmirałowi [[Jin'ichi Kusaka|Kusace]]. Akcją w powietrzu kierował bezpośrednio dowódca 701 Kokutai, komandor podporucznik Joji Hagai<ref name=Tagaya66>{{cytuj książkę|nazwisko=Tagaya|imię=Osamu|tytuł=Mitsubishi type 1 Rikko 'Betty' Units of World War 2|strony=66}}</ref><ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Frank|imię=Richard B.|tytuł=Guadalcanal|strony=288}}</ref>.
=== 29 stycznia 1943 ===
Japońskie samoloty po dotarciu w pobliże TF 18 nie podjęły natychmiastowego ataku, oczekując na zapadniecie ciemności. Kontradmirał Giffen, pomimo wykrycia ich obecności, zagrażającej całości operacji, nie podjął żadnych działań, aby zmniejszyć niebezpieczeństwo: nie złamał ciszy radiowej, by zażądać wsparcia samolotów pokładowych z pozostawionych lotniskowców eskortowych, nie zmienił również szyku na bardziej odpowiedni do odpierania ataków powietrznych, pozostał przy tym samym kursie i prędkości własnych okrętów<ref name=Wukovits/><ref name=Kopacz47>{{cytuj książkę|nazwisko=Kopacz|imię=Michał|nazwisko2=Brzeziński|imię2=Sławomir|tytuł=Amerykańskie krążowniki typu Northampton|strony=47}}</ref>. Komandor Higai podzielił swoje maszyny na dwie grupy: jako pierwsza, około 19.20, zaatakowała 705 Kokutai komandora Nakamury<ref name=Tagaya66/>. Zespół amerykański znajdował się wówczas około 50 mil morskich na północ od wyspy Rennell<ref name=Kopacz45/>.
Japończycy zaatakowali od strony południowo-wschodniej, korzystając z kryjącego je zmierzchu i mając przed sobą amerykańskie okręty na tle rozświetlonego jeszcze zachodniego nieba. Pomimo to, żadna z rzuconych torped nie trafiła, wszystkie zostały wymanewrowane przez jednostki TF 18. Artyleria przeciwlotnicza zestrzeliła jeden z samolotów<ref name=Krala134/>. Admirał Giffen, sądząc, że był to jedyny atak przeciwnika, nakazał powrót okrętów na wcześniejszy kurs i zaprzestanie zygzakowania, aby zdążyć na zaplanowane spotkanie z konwojem<ref name=Wukovits/>. Tymczasem pozostałe japońskie samoloty, z 701 Kokutai, przystąpiły do nalotu podzielone na dwie grupy. Wcześniej szyk amerykański został oświetlony różnokolorowymi [[flara (pirotechnika)|flarami]], wskazującymi kurs, kierunek i prędkość celów. Pierwsza grupa również nie odniosła sukcesów: jedna z torped trafiła co prawda w "Louisville", ale nie eksplodowała, inna została wymanewrowana przez "Chicago", przechodząc przed dziobem krążownika. Amerykańscy artylerzyści zestrzelili dwa z atakujących samolotów<ref name=Kopacz47/>.
Kolejny, ostatni atak został kilka minut później poprowadzony osobiście przez komandora Hagai. Jego samolot, trafiony pociskiem przeciwlotniczym (Amerykanie używali przy odpieraniu nalotów pocisków z nowymi [[zapalnik niekontaktowy|zapalnikami zbliżeniowymi]]<ref name=Wukovits/>), spadł płonąc przed dziobem "Chicago", a rozlane paliwo spowodowało wybuch pożaru na pokładzie okrętu. Oświetlony płomieniami krążownik został zaatakowany przez pozostałe samoloty, które uzyskały dwa trafienia torpedami w prawą burtę. Jedna zniszczyła przedział tylnej maszynowni, druga kotłownię nr 3. Wkrótce zalane zostały sąsiednia kotłownia nr 4 i przednia maszynownia. Okręt zastopował z przegłębieniem na rufę i przechyłem na prawą burtę.
=== 30 stycznia 1943 ===
| |||