Imre Kálmán: Różnice pomiędzy wersjami

Imre Kálmán urodził się 24 października 1882 roku w Siofok nad [[Balaton]]em. Kupiecka firma ojca po okresie rozkwitu upadła pod koniec XIX wieku. Domy i fabryki trzeba było sprzedać i cała rodzina przeniosła się do [[Budapeszt]]u<ref name="Gru311">{{Cytuj książkę |nazwisko= Grun |imię=Bernard |tytuł= Dzieje operetki |strony=311 }}</ref>. Kálmán ukończył słynne budapesztańskiebudapeszteńskie [[Fasori Gimnázium]]<ref name="Sło">{{Cytuj książkę |inni= Wojciech Marchwica (red.) |tytuł=Słownik muzyki |strony= }}</ref>. W latach gimnazjalnych chcąc zdobyć pieniądze na naukę gry na [[fortepian]]ie, udzielał korepetycji z łaciny i greki, nocą zaś adresował koperty dla domu handlowego, otrzymując za tysiąc kopert jedną koronę. Marzył by zostać pianistą wirtuozem<ref name="Gru311"/>. Marzeniom położyła kres choroba prawej ręki<ref name="Sło"/>. Wspominał później: ''Gamy, ćwiczenia, inwencje [[Johann Sebastian Bach|Bacha]], łatwiejsze utwory [[Fryderyk Chopin|Chopina]], sonaty [[Ludwig van Beethoven|Beethovena]] - i mój ideał, [[Robert Schumann]]. Całymi dniami przesiadywałem przy fortepianie... nagle poczułem ból ręki... czekałem przez pewien czas, próżno żywiąc nadzieję, gdyż każda kolejna próba przynosiła gorzkie rozczarowanie. Terapia gorącym powietrzem, kąpiele, galwanizacje, wzmacniające preparaty; ale polepszenie nie przychodziło; tak skończyła się moja kariera pianisty - byłem ściągniętym z obłoków, bardzo poważnym i bardzo smutnym człowiekiem<ref name="Gru311"/>.

Dzięki wpływom swoich przyjaciół Alberta Szirmai i Wiktora Jacobi<ref>Albert Szirmai, autor operetek: ''Tanzhusaren'' (1909), ''Pusztakavalier'' (1912) i ''Rinaldo'' (1922) i Wiktor Jacobi, który odniósł sukces operetkami ''Der Mädchenmarket'' (1912) i ''Sibil'' (1919) bywają zaliczani wraz z Kálmánem do tzw. "operetki węgierskiej". {{Cytuj książkę |nazwisko= Grun |imię=Bernard |tytuł= Dzieje operetki |strony=313-314 }}</ref> w latach 1900-1904 podjął studia harmonii i [[kontrapunkt (muzyka)|kontrapunkt]]u w Akademii Muzycznej w klasie kompozycji Hansa Kösslera, wraz z Bartókiem i Kodálym. Jednocześnie zgodnie z życzeniem ojca studiował prawo. Napisał w tym czasie cykl pieśni, poemat symfoniczny ''Endre und Johanna'' i [[scherzo]] orkiestrowe ''Saturnalia''<ref name="Gru311"/>. W 1904 roku wykonała je Filharmonia BudapesztańskaBudapeszteńska. W 1906 roku wystawił swoją pierwszą komedię muzyczną ''Dziedzic Pereszleny''. Pisał też piosenki pod pseudonimem Koloman Imrey oraz artykuły, jako krytyk muzyczny<ref name="Kyd211">{{Cytuj książkę |nazwisko= Kydryński |imię=Lucjan |tytuł= Przewodnik operetkowy |strony=211}}</ref>, dla '"Pesti Naplo"<ref name="Gru311"/>. W [[1907]] roku otrzymał nagrodę miasta Budapeszt im. [[Franciszek Józef I|Franciszka Józefa]], która umożliwiła mu w późniejszym czasie przeniesienie się do Wiednia<ref name="Kyd211"/>.

Światowy sukces odniósł Kálmán operetką ''[[Księżniczka czardasza]]'' do libretta Leo Steina i [[Béla Jenbach|Béli Jenbacha]], którą pisał przez 1914 rok, pomimo wybuchu wojny i osobistej tragedii (śmierci brata Beli). Premiera 13 listopada 1915 roku w Johann-Strauss Theater okazała się wielkim sukcesem. Spektakl był wystawiany przez cały rok 1916, w sumie 500 razy, stając się największym wydarzeniem operetkowym lat wojennych. Opowiadał o perypetiach miłości syna książęcej rodziny austriackiej, zbliżonej do dworu cesarskiego, do szansonistki z budapesztańskiegobudapeszteńskiego teatru [[variété]]. Po wojnie operetka rozpoczęła triumfalny pochód przez sceny europejskie w 1921 roku została wystawiona w [[Londyn]]ie, w 1930 – w [[Paryż]]u, w 1931 – w [[Berlin]]ie<ref name="Kam717">{{Cytuj książkę |nazwisko= Kamiński |imię=Piotr |tytuł= Tysiąc i jedna opera |tom=1 |strony=717-718}}</ref>.

Sukces ''Księżniczki'' bardzo zaciążył nad młodym kompozytorem. Z obawy przed porażką i utratą sławy zaczął kopiować samego siebie, wprowadzając do kolejnych operetek te same postaci, numery muzyczne i często tą samą szatę orkiestrową. Dzięki bogatej inwencji melodycznej Kálmána nie przeszkodziło to zrazu entuzjastycznemu przyjęciu jego kolejnych utworów. Tak było w przypadku ''Wieszczki karnawału'' (''Die Faschingsfee'', 1917) rozgrywającej się w środowisku [[Monachium|monachijskiej]] cyganerii, w której budapesztańskabudapeszteńska szansonistka zmienia się w księżną Aleksandrię Marię, która zamiast poślubić księcia von Grevlingen, zakochuje się w młodym malarzu Wiktorze Ronai. Partyturę Kálmán oparł na swojej wcześniejszej, węgierskiej operetce ''Suzzi Kisasszony''. W ''Dziewczęciu z Holandii'' (''Das Hollandsweibchen'', 1920) posłużył się motywem księżniczek przebierających się za kelnerki, by wzbudzić miłość u przeznaczonych im na mężów książąt. Ponownie wykorzystał stare melodie i ponownie spotkało się to z dobrym przyjęciem publiczności<ref name="Gru333">{{Cytuj książkę |nazwisko= Grun |imię=Bernard |tytuł= Dzieje operetki |strony=333 }}</ref>