Wersja z 12:19, 12 sie 2011 edytuj Hoa binh (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Uprawnieni do logowania się z zablokowanych adresów IP 195 466 edycji drobne merytoryczne ← poprzednia edycja		Wersja z 23:32, 2 paź 2011 edytuj anuluj edycję MastiBot (dyskusja \| edycje) Boty 3 419 241 edycji m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Chan (religia) – zmieniono link(i) do Chan (buddyzm); zmiany kosmetyczne następna edycja →
Linia 1: '''Estetyka zen''' – specyficzne podejście do twórczości artystycznej związanej z ideami buddyzmu [[zen]] ([[język chiński\|chiń.]] [[~~chan~~Chan (~~religia~~buddyzm)\|chan]]). == Estetyka zen == Estetyka zen i filozofia zen wyraża się we wszystkich dziedzinach życia: w architekturze, w założeniach ogrodowych, w ceremonii picia herbaty ([[język japoński\|jap.]] chadō lub cha-no-yu), w szczególnym kształcie czarek używanych do picia herbaty (i sake), w chińskim malarstwie tuszem epoki [[dynastia Song\|Song]], w japońskim malarstwie chińskim tuszem (jap. sumi-e), w literaturze – zwłaszcza poezji ([[Hanshan]] i w japońskim [[haiku]]) i nawet w sztukach walki. Linia 11: Ideały estetyczne zen przynajmniej częściowo zawarły się w takich terminach jak: * prostota, prostota cichego życia – chiń. ''tuo'', kor. ''t'a'', jap. ''ta'' i wiet. ''tha''. Termin ten najbardziej znany jest jako japońskie słowo ''wabi'', które jest po prostu japońskim oddaniem zsinizowanego ''ta''. * bezpretensjonalna prostota – chiń. ''ji'', kor. ''chǒk'', jap. ''ceki'', wiet. ''tich''. Termin ten najbardziej znany jest jako japońskie słowo ''sabi'', które jest po prostu japońskim oddaniem zsinizowanego ''ceki''. Obydwa te terminy często występują razem jako '''wabi-sabi'''. * surowość, powściągliwość, przyciszenie – chiń. , kor. , jap. shibui, wiet. . * smutek, nostalgia – chiń. , kor. , jap. /aware, wiet. . * ukryta esencja, mistyczna treść dzieła – chiń. , kor. , jap. yūgen, wiet. W malarstwie dąży się do uchwycenia wewnętrznej istoty rzeczywistości; może się ona przejawiać w buddzie, pejzażu, zwierzęciu, gałązce bambusa itd. Malarstwo tuszem jest monochromatyczne; rezygnuje z trójwymiarowości, plastyczności i światłocienia. Obraz redukowany jest czasem do kilkunastu kresek i plam na pustym, neutralnym tle jedwabiu czy papieru ryżowego. Obraz powstaje szybko; tusz wsiąka i wysycha natychmiast i wszelkie poprawki są niemożliwe. Podkreśla to rolę intuicyjnego działania, zgodnego z duchem zen. Mnisi chan i zen stworzyli swobodny styl malarski zwany chiń. chan... , kor. sǒn... , jap. zenga, wiet. thien.... stosowany np. do ilustrowania wierszy z ''Zenrin kushu'' czy różnych dialogów pomiędzy mistrzem chan a uczniem (chiń. [[wenda (buddyzm)\|wenda]], jap. mondō) lub różnych przypowieści z [[sutra\|sutr]]. Odpowiednikiem tego stylu w Japonii był styl ''haiga'' – niezwykle nonszalancki i sugestywny styl towarzyszący wierszom haiku. Zenga i haiga, to najskrajniejsze formy malarstwa chińskim tuszem (jap. sumi) – najbardziej spontaniczne, naturalne, surowe, pełne owych ''niekontrolowanych przypadków'' pędzla, w których przejawiała się wspaniała bezcelowość samej przyrody, w najpospolitszym i najskromniejszym otoczeniu. Jednak najwyższą rangę ideową i artystyczną nadaje się [[pejzaż]]owi. Wiąże się to m.in. z tym, że indywidualne, spontaniczne przeżycie, wyzwalane jest głównie przez kontemplację natury, przez wnikanie w jej ''duchową istotę''. Człowiek jest jedynie częścią natury – małą i niewiele znaczącą w porównaniu z całą nieograniczonością i wiecznością otaczającego świata. Wytwarza to szczególne nastawienie, pełne uwielbienia i poczucia pokory do wszystkich przejawów natury. Miarą i symbolem wszechświata jest natura, a nie człowiek. Podsumować to można sentencją ''Prawdziwe piękno dostrzeże ten, kto umie Nieskończoność dokończyć w duchu''. Linia 48: * [[Sen-no-Rikyu]] == Inne sztuki == * [[Japońska ceremonia picia herbaty]] - cha-no-yu, cha-do. * [[Ikebana]] * [[Ogrody zen]] * [[Buddyjska architektura]] * [[Łucznictwo]] * [[Sztuki walki]] == Galeria == <gallery> Image:LiBai.jpg\|Liang Kai - Przechadzka Libaia Linia 67: Image:Basho by Kinkoku c1820.jpg\|Styl haiga. Yokoi Kinkoku. Portert Basho. W tle słynne haiku Stary staw i żaba. Image:Two Patriarchs.jpg\|Drugi Patriarcha (?) Image:Fugai-good-hotei.jpg\|Fugai Ekun - Dobry Hotei (chiń. Budai) Image:Hokusai, Hotei.jpg\|Hokusai - Hotei (chiń. Budai) </gallery> == Bibliografia == * Heinrich Dumoulin. ''Zen Buddhism: A History. India and China''. Macmillan Publishing Company. Nowy Jork, 1990. ISBN 0-02-908220-X * Red. Stephan Schuhmacher i Gert Woerner. ''The Encyclopedia of Eastern Philosophy and Religion''. Shambala. Boston, 1989 ISBN 0-87773-433-X * Heinrich Dumoulin. ''Zen Buddhism: a History. Japan''. Macmillan Publishing Company. Nowy Jork, 1990. ISBN 0-02-908250-1 * Osvald Siren. ''The Chinese on the Art of Painting'' Schocken Books, Nowy Jork 1969 ISBN (brak) [[Kategoria:Buddyzm zen]]

Estetyka zen: Różnice pomiędzy wersjami