Jan Kościelecki (zm. 1600): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m entery, trailing spaces |
|||
Linia 16:
|dzieci = Janusz, Wojciech, Gertruda, Katarzyna, Anna
|wojny i bitwy =
|administracja kasztelan [[Biechowo (województwo wielkopolskie)|biechowski]]<br/>kasztelan [[Międzyrzecz|międzyrzecki]]<br/>starosta [[Gniewkowo|gniewkowski]]<br/>[[Starostowie bydgoscy|starosta bydgoski]]
}} '''Jan (Janusz) Kościelecki''' herbu [[Ogończyk (herb szlachecki)|Ogończyk]] (ur. [[1544]], zm. 2 kwietnia [[1600]] r. w [[Bydgoszcz]]y) – [[Starostowie bydgoscy|starosta bydgoski]] od [[1565]] r., kasztelan [[Biechowo (województwo wielkopolskie)|biechowski]] od [[1572]] r., kasztelan [[Międzyrzecz|międzyrzecki]] od [[1584]] r., starosta [[Gniewkowo|gniewkowski]]
== Biografia ==
Urodził się około [[1544]] r. Był drugim synem [[Jan Janusz Kościelecki (zm. 1564)|Janusza]], [[wojewodowie sieradzcy|wojewody sieradzkiego]], starosty generalnego wielkopolskiego, [[Starostowie bydgoscy|starosty bydgoskiego]] i Gertrudy Danaborskiej. Wraz z bratem Stanisławem podjął w [[1556]] r. studia na [[Europejski Uniwersytet Viadrina|uniwersytecie]] we [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurcie nad Odrą]]. Latem [[1557]] r. uczestniczył w [[Wojna litewsko-rosyjska 1558-1570|wyprawie poswolskiej]]. Potem studiował w uniwersytetach w [[Wittenberga|Wittenberdze]] ([[1559]]), [[Lipsk]]u ([[1560]]) i [[Bolonia|Bolonii]] ([[1564]]). Jego pobyt i studia w protestanckich uczelniach niemieckich budziły zaniepokojenie w kołach katolickich. Posądzano go nawet o przyjęcie wyznania luterańskiego.
Po śmierci stryja [[Andrzej Kościelecki (wojewoda poznański)|Andrzeja]], wojewody poznańskiego, otrzymał 15 kwietnia [[1565]] r. nominację na stanowisko [[Starostowie bydgoscy|starosty bydgoskiego]]. W [[1569]] r. posłował z województwa poznańskiego na [[Unia Lubelska|sejm lubelski]]. W [[1572]] r. otrzymał kasztelanię [[Biechowo (województwo wielkopolskie)|biechowską]]. Po śmierci [[Zygmunt August|Zygmunta Augusta]] był zwolennikiem kandydatury [[Henryk Walezy|Henryka Walezego]] i podpisał akt jego obioru w [[1573]] r. Po podwójnej elekcji w [[1575]] był obok Potulickiego, kasztelana przemyskiego, jedynym senatorem obecnym na sejmiku w [[Środa Wielkopolska|Środzie]] w styczniu [[1576]] r. Apelował wówczas do prymasa o zgodę. Nieco później na sejmie koronacyjnym pomawiano go nawet o zajmowanie stanowiska neutralistycznego.
26 sierpnia [[1584]] r. otrzymał kasztelanię [[Międzyrzecz|międzyrzecką]]. Po obiorze [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]] sejmik średzki z września [[1587]] r. nakazał mu, by ruszył zbrojnie ku granicy i bronił arcyksięciu [[Maksymilian III Habsburg|Maksymilianowi]] wstępu do Polski. W związku z tym zwołał [[pospolite ruszenie]] województwa poznańskiego pod [[Jutrosin]] (październik [[1587]]), gdzie też postanowiono iść wraz z wojewodą kaliskim pod [[Piotrków]] do króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]]. Był posłem na [[sejm pacyfikacyjny]] w [[1586]] r. W sierpniu [[1590]] r. brał udział w rokoszowym zjeździe części szlachty wielkopolskiej w [[Koło (województwo wielkopolskie)|Kole]] i jeździł stamtąd w poselstwie do króla. Na sejmiku nadzwyczajnym 1 października [[1594]] r. został wybrany w skład delegacji, mającej odwieźć królowi pieniądze na obronę od [[Tatarzy|Tatarów]]. Sejm warszawski w [[1596]] r. wyznaczył go na deputata z senatu do odbierania [[Kwarta (podatek)|kwarty]].
Jan Kościelecki prowadził działalność w otoczeniu dworu monarszego, m.in. towarzyszył [[Zygmunt August|Zygmuntowi Augustowi]] w podróży we Włoszech oraz [[Stefan Batory|Stefanowi Batoremu]] w Gdańsku podczas tłumienia buntu mieszczan. Od stycznia do marca [[1577]] r. przez trzy miesiące gościł [[Stefan Batory|Stefana Batorego]] na [[Zamek w Bydgoszczy|bydgoskim zamku]], gdzie monarcha urządził swoją zimową siedzibę, aby kontrolować z bliska konflikt z [[Gdańsk]]iem.
Jan Kościelecki zmarł na [[Zamek w Bydgoszczy|zamku bydgoskim]] 2 kwietnia [[1600]] r. Pochowano go w [[Kościół pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju w Bydgoszczy|kościele bernardynów]] w Bydgoszczy. W tym kościele niegdyś znajdowało się epitafium poświęcone jego pamięci.
== Rodzina ==
Linia 37:
Starostwo bydgoskie Jan Kościelecki otrzymał w [[1565]] r. po swym stryju [[Andrzej Kościelecki (wojewoda poznański)|Andrzeju Kościeleckim]] i dzierżył je aż do swojej śmierci. Był ostatnim starostą bydgoskim z rodu [[Kościeleccy herbu Ogończyk|Kościeleckich]].
Podczas swego urzędowania uczestniczył w sporze mieszczaństwem bydgoskim o wolność wyboru [[Prezydenci Bydgoszczy|burmistrza i rajców]]. Spór ten rozgorzał w [[1568]] r., kiedy to król [[Zygmunt August]] na prośbę mieszczan wydał przywilej przyznający znaczne uprawnienia [[Pospólstwo|pospólstwu]] i ograniczający dotychczasową władzę starościńską. Corocznie 3 lutego pospólstwo oraz przedstawiciele cechów miejskich mieli wybierać sześciu kandydatów, spośród których starosta był zobowiązany mianować [[burmistrz]]a i pięciu rajców. Ponadto mieli oni prawo wybierać ośmiu kandydatów, spośród których rada miejska mianowała czterech [[ławnik]]ów.
Starosta popierany przez część [[patrycjat]]u bydgoskiego, rozpoczął na dworze królewskim starania o unieważnienie otrzymanego przez miasto przywileju. Doprowadziło to do wydania przez króla kolejnego przywileju (7 czerwca [[1570]] r.) przywracającego staroście dawniejsze uprawnienia w zakresie wyboru burmistrza i rajców. Jednak ostateczne rozstrzygnięcie przyniósł dopiero wyrok sądu królewskiego z 4 września [[1570]] r., który był korzystny dla samorządu miejskiego. Na mocy wyroku sądowego pospólstwo miasta miało prawo corocznie wybierać 16 kandydatów, spośród których starosta był zobowiązany mianować burmistrza i rajców. Ponadto wybierano 16 kandydatów, a z nich starzy i nowi rajcowie mianowali ośmiu ławników.
| |||