Trałowce typu Jaskółka: Różnice pomiędzy wersjami

Ostatecznie oferta bydgoskiego przedsiębiorstwa nie została przedstawiona w terminie. Do przetargu zaproszono również przedsiębiorstwo Zieleniewski, Fitzner, Gamper, w skład którego wchodziła [[Stocznia Rzeczna w Krakowie]], jednak firma odpowiedziała, że bez przeprowadzenie prób modelu nie może się do niczego zobowiązać. W KMW stanowisko to uznano za rezygnację. Najkorzystniejszą ofertę, zarówno pod względem cenowym (1. 037. 000,00 zł, za cztery okręty), jak i czasowym (18 miesięcy bez prób dla pierwszego okrętu i co półtora miesiąca każdy następny trałowiec) złożyła Warszawska Spółka Akcyjna Budowy Parowozów. Ponadto WSABP oferowała zamontowanie na trałowcach silników o mocy 500-600 [[Koń mechaniczny|KM]] każdy, własnej produkcji, których konstruktorem był inż. [[Kazimierz Toepfler]]<ref name="Jaźwiński">{{cytuj pismo|nazwisko=Jaźwiński|imię=Jerzy M.|tytuł=Budowa trałowców wz. 1933|czasopismo=Okręty Wojenne|wolumin=4/2010|issn=1231-014X}}</ref>. Po dokonaniu analizy okazało się, że oferowane silniki były prototypami o zbyt dużych gabarytach i masie. Ponadto silniki były przystosowane do eksploatacji lądowej, a nie morskiej, co w przyszłości mogło rodzić duże problemy w użytkowaniu. Tymczasem PZInż. we wrześniu 1932 dokonały w szwedzkiej firmie "Nyquist-Holm AB" z [[Trollhättan]] zakupu licencji na budowę silników okrętowych "Nohab". Wszystko to spowodowało, że jesienią 1932 w KMW zdecydowano o przyjęciu oferty złożonej przez PZInż<ref name="Twardowski">{{cytuj pismo|nazwisko=Twardowski|imię=Marek|tytuł=Budowa trałowców typu Jaskółka|czasopismo=Morza, Statki i Okręty|wolumin=1/1998|issn=1426-529X}}</ref>. Oprócz kwestii czysto technicznych, wpływ na wynik przetargu miała polityka równomiernego rozdzielania zamówień wojskowych pomiędzy producentów<ref name=Militarium />.

Pomimo zakończenia procedury przetargowej, nieuzgodniona pozostała kwestia finansowania budowy okrętów. Szef KMW 20 kwietnia 1931 przedstawił plan wydatków nadzwyczajnych Marynarki Wojennej na rok 1932/1933. Plan zakładał zabezpieczenie 200. 000,00 zł na pierwszą ratę budowy trałowców i [[Ścigacz okrętów podwodnych|ścigacza okrętów podwodnych]], a także wyasygnowanie środków na pierwsze raty dla dwóch [[Niszczyciel|kontrtorpedowców]] oraz sześciu okrętów podwodnych. Sztab Główny zaaprobował taki podział, ale decyzja należała do marszałka Józefa Piłsudskiego. Po dwuipółletnich staraniach Szef KMW 24 listopada 1932 uzyskał u niego audiencję, podczas której przystał na propozycję. Przed podpisaniem umowy opracowano trzy studialne projekty trałowców. Pierwszy, gotowy już w połowie 1932, zakładał jednostkę o [[Wyporność|wyporności]] ok. 160 [[Tona|ton]]. W drugim z kolei wyporność wzrosła do 168 ton. Podstawą do zawarcia umowy stał się trzeci projekt trałowca o wyporności ok. 180 ton. Autorem projektu był inż. Aleksander Potyrała, przy współpracy kmdr. inż. Dominika Maleckiego. Po opracowaniu [[Linia teoretyczna kadłuba statku wodnego|linii teoretycznych kadłuba]], w [[Hamburg]]u przeprowadzone zostały badania modelowe kadłuba.

Umowę na budowę czterech okrętów podpisano między KMW, a PZInż. 26 stycznia 1933<ref name="Twardowski" />. Tego samego dnia w PZInż. zamówiono silniki dla planowanych okrętów<ref name=Varia />. W związku z tym, że Stocznia Rzeczna w Modlinie nie posiadała wystarczającej mocy produkcyjnej dla budowy czterech trałowców jednocześnie, w umowie zawarto klauzulę o budowie dwóch trałowców w Modlinie, jednego w [[Stocznia Marynarki Wojennej|Warsztatach Portowych Marynarki Wojennej]] w [[Gdynia|Gdyni]]. Nie określono miejsca budowy czwartej jednostki, którą w sierpniu 1933 ostatecznie zlecono Stoczni Gdyńskiej<ref name="Jaźwiński" />. Zastrzeżono, że PZInż. dostarczy innym wykonawcom rysunki konstrukcyjne, specyfikacje, aby wszystkie okręty były identyczne – niezależnie od miejsca budowy. Przewidywana cena za jeden trałowiec miała wynosić 1. 320. 000,00 zł, przy czym nie obejmowała ona uzbrojenia, [[Amunicja|amunicji]], [[Trał morski|trałów]], instalacji radiotelegraficznych, ropy, żywności, rzeczy załogi oraz innych materiałów zużywalnych. Umowa przewidywała terminy oddania okrętów: pierwszy z trałowców miał zostać ukończony po 20 miesiącach od podpisania dokumentu, a kolejne – odpowiednio po 23, 26 i 29 miesiącach<ref name="Twardowski" />. Cały proces związany z budową jednostek miał być nadzorowany przez Kierownictwo Marynarki Wojennej. Koszty budowy jednostek miały być pokryte w ciągu trzech lat budżetowych: rok budżetowy 1933/1934 – 850. 000,00 zł, rok budżetowy 1934/1935 – 1. 700. 000,00 zł, a w roku budżetowym 1935/1936 pozostałe należności<ref name="Jaźwiński" />.

Po spuszczeniu kadłubów na wodę, w stoczniach przystąpiono do częściowego wyposażania okrętów. Zgodnie z założeniami umowy, trałowce miały być przeholowane do WPMW w Gdyni, gdzie miały otrzymać pozostałe urządzenia, w tym uzbrojenie, radiostacje i [[Echosonda|echosondy]]<ref name=Twardowski/>. Obydwa okręty zwodowane w [[Modlin]]ie w czerwcu zostały przeholowane za pomocą [[holownik]]a do Gdyni. Po zakończeniu wyposażania, latem 1935 okręty przeszły próby morskie na podstawie rygorystycznych wytycznych KMW<ref name="Jaźwiński"/>. Początkowo miały one zostać przeprowadzone w [[Tczew]]ie, ale nie zgodził się na to Dowódca Floty kontradmirał Unrug. Ostatecznie wszelkie testy i próby odbyły się w Gdyni, a trałowcami podczas prób dowodził emerytowany kpt. żw. [[Mikołaj Szemiot]]<ref name=Twardowski/>. Próba wodoszczelności została przeprowadzona według programu przygotowanego 7 sierpnia 1934 przez przedstawicieli wszystkich trzech stoczni, które zajmowały się budową trałowców. Program ten został opracowany na podstawie przepisów marynarek niemieckiej i rosyjskiej oraz podręcznika kmdr. inż. [[Marian Sasinowski|Mariana Sasinowskiego]]. Według warunków określonych przez kmdr. inż. Xawerego Czernickiego przeprowadzono próby roposzczelności. Wykonane testy ujawniły zalety i wady zbudowanych trałowców. Po dokonaniu niezbędnych poprawek nastąpiło zdanie okrętów [[Marynarka Wojenna II RP|Polskiej Marynarce Wojennej]]. Łączny koszt czterech jednostek, wraz z dostawami Marynarki Wojennej wyniósł 5. 834. 564,79 ówczesnych złotych, w tym koszty uzbrojenia to 245. 000,00 zł, radiostacji 80. 000,00 zł, sondy i urządzenia podsłuchowe wraz z montażem 79. 534,40 zł<ref name="Jaźwiński"/>.

Po zakończeniu budowy i oddaniu do służby trałowców pierwszej serii, KMW podjęło starania o wybudowanie kolejnych jednostek tej klasy. Miały to być jednostki większe, o wyporności 300 ton, mogące operować na [[Morze otwarte (prawo)|pełnym morzu]]. Brak wystarczających środków finansowych spowodował, że podjęto decyzję o budowie dwóch dalszych jednostek typu ''Jaskółka''. 14 sierpnia 1937 podpisano z WPMW w Gdyni kontrakt na budowę dwóch trałowców według ulepszonych planów pierwszej serii. Zasadniczą zmianą było zastąpienie [[Agregat prądotwórczy|agregatów prądotwórczych]] oraz [[Maszyna sterowa|maszynek sterowych]] pochodzących z zagranicy, sprzętem krajowym. Były to jednak konstrukcje prototypowe, w wyniku czego obydwie jednostki nie były w pełni sprawne po rozpoczęciu wojny. Na nowych jednostkach wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze o podwójny [[Wielkokalibrowy karabin maszynowy|najcięższy karabin maszynowy]] "Hotchkiss" [[Kaliber broni|kaliber]] 13,2 mm. Zamontowano również stalową osłonę pomostu dowodzenia z charakterystycznymi platformami na skrzydłach – na jednostkach pierwszej serii osłona była brezentowa. Uroczyste wodowanie jednostek miało miejsce 22 sierpnia 1938, a otrzymały one nazwy "Czapla" i "Żuraw". Następnie przystąpiono do wyposażania okrętów, które jednak nie osiągnęły pełnej sprawności bojowej we wrześniu 1939. Łączny koszt obydwu trałowców wyniósł około 4,5 mln zł<ref name=Twardowski/>.