HMS Invincible (1907): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawki merytoryczne, redakcyjne i techniczne, WP:SK
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 1:
{{disambigR|krążownika liniowego z 1909 roku|[[HMS Invincible|inne okręty o tej samej nazwie]]}}
{{Propozycja Dobrego Artykułu}}
{{Okręt rozszerzony infobox
Linia 33 ⟶ 32:
W 1906 roku, po zaledwie czternastu miesiącach od dnia położenia [[stępka|stępki]], wszedł do służby w Royal Navy nowatorski, zbudowany według koncepcji "all-big-gun" ("same wielkie działa"), pancernik [[HMS Dreadnought (1906)|"Dreadnought"]]. Nieco wcześniej w tym samym roku rozpoczęto w brytyjskich stoczniach konstruowanie trzech okrętów, które dały początek nowej klasie krążowników liniowych. Łączyły one w sobie uzbrojenie nowych pancerników ([[drednot]]ów) z prędkością właściwą krążownikom<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=7}}</ref>. Według idei Pierwszego Lorda Morskiego [[Admiralicja brytyjska|Admiralicji]], admirała [[John Arbuthnot Fisher|Johna Fishera]], miały pełnić rolę szybkiego, rozpoznawczego skrzydła zespołów [[flota liniowa|floty liniowej]], prowadzić pościg za słabszymi lub uszkodzonymi okrętami przeciwnika, osłaniać szlaki komunikacyjne imperium i pełnić służbę w koloniach. Projekt nowych okrętów, klasyfikowanych początkowo jako wielkie [[krążownik pancerny|krążowniki pancerne]], został przyjęty w połowie 1905 roku<ref name=Klimczyk1996>{{cytuj pismo|nazwisko=Klimczyk|imię=Tadeusz|tytuł=Wielkie krążowniki pancerne typu Invincible|czasopismo=Morza, Statki i Okręty|wolumin=2/1996|issn=1426-529X}}</ref>.
 
Stępkę pod okręt, który dał nazwę swojemu typowi, położono w stoczni koncernu [[Armstrong Whitworth]] w [[Elswick (Tyne and Wear)|Elswick]] 2 kwietnia 1906 roku. [[Wodowanie]] odbyło się nieco ponad rok później, 13 kwietnia 1907 roku<ref name=Conway24>{{cytuj książkę|autor=Robert Gardiner (red.)|tytuł=Conway's All the World's Fighting Ships 1906-1921|wydawca=Conway Maritime Press|miejsce=London|data=1986|isbn=0-85177-245-5|strony=24}}</ref>, a [[chrzest statku|matką chrzestną]] została lady Allendale<ref>{{cytuj książkę|autor=В. Ю. Грибовский|tytuł=Линейный крейсер Invincible|strony=8}}</ref>. Okręt był szóstą od 1747 roku jednostką Royal Navy noszącą [[HMS Invincible|tę nazwę]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Colledge|imię=J. J.|nazwisko2=Warlow|imię2=Ben|tytuł=Ships of the Royal Navy. The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy from the 15th Century to the Present|wydawca=Chatham Publishing|miejsce=London|data=2006|isbn=978-1-86176-281-8|strony=197}}</ref>.
 
28 grudnia 1907 roku w stojący przy nabrzeżu stoczniowym kadłub okrętu uderzył przepływający węglowiec "Oden". W wyniku kolizji wgnieceniu uległy blachy poszycia<ref name=Klimczyk1996/>. Prace wyposażeniowe na krążowniku przeciągały się w związku z wytypowaniem go do montażu eksperymentalnych wież artyleryjskich z elektrycznym napędem mechanizmów obrotu i podniesienia. Próbne strzelania w październiku 1908 roku wykazały obecność licznych usterek, co wymagało powrotu do stoczni<ref name=Klimczyk1996/>. Okręt opuścił ją 16 marca 1909 roku, udając się do [[Portsmouth]]. W dwa dni później zderzył się w morzu z [[brygantyna (żaglowiec)|brygantyną]] "Mary Ann", nie odnosząc większych uszkodzeń<ref name=Klimczyk1996/>. Ostatecznie "Invincible" został oficjalnie przejęty przez brytyjską marynarkę wojenną 20 marca 1909 roku w [[Portsmouth]]. Koszt budowy, wyłączając uzbrojenie, wyniósł 1 677 415 [[funt szterling|funtów]]<ref name=Monographs39>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=39}}</ref>.
Linia 39 ⟶ 38:
== Opis konstrukcji ==
{{main|Krążowniki liniowe typu Invincible}}
Krążowniki liniowe typu ''Invincible'' miały długość całkowitą 172,8  m i szerokość maksymalną 23,9  m<ref name=Roberts43>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=43}}</ref>. [[Wyporność]] konstrukcyjna miała wynosić według projektu 17  250  ts, po wejściu do służby określoną ją dla "Invincible" na 17  330  ts, zaś pełną na 19  940  ts<ref>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=4}}</ref>. Przeciętne zanurzenie przy wyporności konstrukcyjnej wynosiło 8  m, a przy pełnym obciążeniu 9,1  m<ref name=Monographs23>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=23}}</ref>.
 
Napęd okrętu stanowiły dwa zestawypodwójne zespoły [[turbina parowa|turbin parowych]] Parsonsa, umieszczonychumieszczone w dwóch oddzielnych maszynowniach. Każdy składał się z dwóch turbin wysokiego ciśnienia, napędzających zewnętrzny [[wał (maszynoznawstwo)|wał napędowy]] oraz dwóch turbin niskiego ciśnienia, napędzających wały wewnętrzne. Ponadto okręty zostały wyposażone w dwie turbiny marszowe, dla niskich prędkości, również napędzające wały wewnętrzne<ref name=Conway24/><ref name=Warship7>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=7}}</ref>. Sprawiały one jednak kłopoty w eksploatacji i w praktyce nie były używane<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=71}}</ref>. Parę do turbin dostarczało 31 [[kocioł wodnorurkowy|kotłów wodnorurkowych]] typu Babcock & Wilcox, opalanych węglem z zainstalowanym systemem wtryskiwaczy paliwa płynnego, rozmieszczonych w czterech oddzielnych kotłowniach<ref name=Warship7/>. Łączna nominalna moc siłowni wynosiła 41  000  [[koń parowy|shp]], co zapewniało projektowaną prędkość 25  węzłów<ref name=Conway24/>. Na próbach "Invincible" osiągnął na mili pomiarowej 26,64  węzła przy mocy maksymalnej 46  500  shp<ref name=Warship7/>. Okręt posiadał dwa [[ster]]y, umocowane równolegle na rufie bezpośrednio za [[śruba okrętowa|śrubami]] wewnętrznych wałów napędowych<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=69}}</ref>.
 
Głównym uzbrojeniem krążownika było osiem [[działo okrętowe|dział]] BL  Mk  X kalibru 305  mm (12  [[cal]]i), o długości lufy 45  kalibrów, umieszczonych w czterech wieżach artyleryjskich o eksperymentalnym, elektrycznym napędzie mechanizmów obrotu i podniesienia. Były one rozmieszczone po jednej na dziobie (wieża "A") i rufie ("X"), w osi symetrii okrętów oraz dwie diagonalnie na burtach na śródokręciu (wieże "P" na prawej i "Q" na lewej burcie)<ref name=Monographs8>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=8}}</ref>. Na dziobie i rufie zamontowano wieże typu Mk BIX produkcji [[Vickers]]a, zaś na śródokręciu Mk BX produkcji Armstronga<ref name=Warship5>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=5}}</ref>. Kontrakt zawarty z producentami przewidywał wymianę wież na koszt koncernów w przypadku niepowodzenia eksperymentu, co ostatecznie nastąpiło na przełomie 1913 i 1914 roku<ref name=Klimczyk1996/>. Krążownik otrzymał wtedy, wzorem bliźniaczych jednostek, cztery wieże artyleryjskie Mk  BVIII, o klasycznym, hydraulicznym napędzie obrotu i podniesienia, identycznych jak montowane na "Dreadnought" i pancernikach typów [[pancerniki typu Lord Nelson|''Lord Nelson'']] oraz [[pancerniki typu Bellerophon|''Bellerophon'']]. Ich producentem był koncern Vickersa<ref name=Warship5/>.
 
Do zwalczania lżejszych jednostek zainstalowano nowe armaty QF  Mk  III kalibru 102  mm (4  cale). W momencie wejścia do służby krążownik miał szesnaście takich dział, montowanych na podstawach PI* po cztery na nadbudówkach dziobowej i rufowej oraz po dwa na dachach wież artyleryjskich<ref name=Monographs8/>. W toku służby były one wymieniane na nowsze modele dział, a w związku z wzrastającym zagrożeniem ze strony szybko rozwijającego się lotnictwa okręt otrzymał w 1914 roku 3-funtowe działko przeciwlotnicze [[Hotchkiss]], uzupełnione później przez działo przeciwlotnicze Mk I kal. 76 mm<ref name=Warship6>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=6}}</ref>. Broń podwodną stanowiło pięć podwodnych [[wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torpedowych]] kalibru 450  mm (18  cali), jedną na rufie, cztery prostopadle do osi podłużnej okrętów, po dwie na burcie, w części dziobowej. Zapas torped wynosił 23  sztuki<ref name=Warship6/>. Uzbrojenie uzupełniało pięć (według innych źródeł siedem<ref name=Conway24/>) przenośnych [[karabin maszynowy|karabinów maszynowych]] Maxim kal.  7,7  mm<ref name=Monographs21>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=21}}</ref>.
 
Wobec założeń przyjętych podczas projektowania okrętów typu ''Invincible'' oraz konieczności poczynienia znacznych oszczędności tonażowych dla zrównoważenia wagi rozbudowanej siłowni, ochrona pancerna nowych jednostek pozostała niemal na poziomie starszych krążowników pancernych [[krążowniki pancerne typu Minotaur|typu ''Minotaur'']]. Główny pas pancerny na burcie miał grubość 152  mm i rozciągał się pomiędzy dziobową i rufową wieżą artyleryjską. Tworzył on pancerną cytadelę, chroniącą najważniejsze mechanizmy okrętów, zamkniętą z przodu i z tyłu grodziami pancernymi o grubości odpowiednio 178 i 152  mm. Pancerz na dziobie, poza obszarem cytadeli, miał grubość 102  mm<ref name=Klimczyk1996/>. Fronty wież artyleryjskich i ich barbety poza obszarem chronionym głównym pasem pancernym miały grubość 178  mm, dachy wież 76  mm a boki 64  mm. Ochronę poziomą stanowiły dwa pokłady pancerne: górny o grubości 19−25  mm i dolny, gruby na 38−64  mm<ref name=Warship6/>. Zabezpieczeniem przed skutkami wybuchów podwodnych były pancerne osłony komór amunicyjnych o grubości 64  mm. Przestrzeń pomiędzy osłonami a burtami była wypełniona węglem<ref name=Klimczyk1996/>. Całość opancerzenia wykonana była z utwardzanej powierzchniowo [[stal Kruppa|stali Kruppa]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=112}}</ref>.
 
Projektowana załoga okrętu miała liczyć 729 oficerów, podoficerów i marynarzy, podczas wojny szybko wzrosła i w czasie bitwy jutlandzkiej liczyła 1032 osoby<ref name=Klimczyk1996/>.