Heim ins Reich: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Bundesarchiv R 49 Bild-0705, Polen, Herkunft der Umsiedler, Karte.jpg|thumb|220px|Lokalizacje, z których [[VoMiHauptamt Volksdeutsche Mittelstelle|Organizacja VoMi]] przesiedlała [[VolksdeutscherVolksdeutsche|volksdeutschów]] na teren [[Kraj Warty|Kraju Warty]] i [[Pomorze Gdańskie|Pomorza Nadwiślańskiego]]]]

[[Plik:Bundesarchiv Bild 137-064356, Grafik, Ansiedlung im Wartheland.jpg|thumb|Zasięg akcji osiedleńczej [[VolksdeutscherVolksdeutsche|Volksdeutschówvolksdeutschów]] w Wielkopolsce w ramach Heim ins Reich]]

'''Przesiedlenia Niemców podczas II wojny światowej''' (''{{Wymowa|De-Heim ins Reich.ogg|Heim ins Reich}}'', pol. ''Powrót do Rzeszy'') – masowe i dobrowolne<ref>Mówi o tym w punkcie I "Niemiecko„Niemiecko-radziecki układ o przesiedleniu z Besarabii i PólnocnejPółnocnej Bukowiny"Bukowiny” z 5 września 1940 -– Praca zbiorowa "Wysiedlenia„Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1945. Atlas ziem Polski"Polski”, Demart 2008, strs. 162, ISBN 978-83-7427-391-6.</ref> przesiedlenia ludności pochodzenia niemieckiego, tzw. [[VolksdeutscherVolksdeutsche|Volksdeutschówvolksdeutschów]] z obszarów [[Rosja|Rosji]], [[Rumunia|Rumunii]] i [[Kraje bałtyckie|krajów bałtyckich]] na tereny Niemiec, [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]] oraz obszary włączone w granice [[III Rzesza|Rzeszy]]; zaplanowane, zorganizowane i przeprowadzone przez rząd III Rzeszy na podstawie dwustronnych umów międzypaństwowych w latach 1939–1944<ref name=autonazwa1>{{cytuj książkę|autor= Praca zbiorowa|tytuł = Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1945. Atlas ziem Polski|wydawca = Demart|rok = 2008| strony = |isbn =9788374273916}}</ref>.

Przed wojną przedstawiciele mniejszości niemieckiej mieszkali w różnych europejskich krajach południowej i wschodniej Europy. Osoby określane w III Rzeszy [[VolksdeutscherVolksdeutsche|Volksdeutschamivolksdeutschami]], czyli ludnością pochodzenia niemieckiego nie posiadającą obywatelstwa niemieckiego, mieszkały w Polsce, krajach bałtyckich, ZSRR, Rumunii, Czechosłowacji, Bułgarii, Chorwacji, na Węgrzech i we Włoszech. Jednym z celów polityki nazistowskiej było utworzenie tzw. "Wielkiej„Wielkiej Rzeszy Niemieckiej"Niemieckiej” (niem. ''Großdeutschland''), jednolitej narodowo i zamieszkanej tylko przez czystych rasowo [[Niemcy|Niemców]]. Dla jej urzeczywistnienia deklarowano przesiedlenia tej ludności z innych państw do Rzeszy niemieckiej w ramach tzw. akcji "Heim„Heim ins Reich"Reich” (pol. ''Powrót do Rzeszy''). Dla Hitlera to właśnie obrona praw rzekomo prześladowanej mniejszości niemieckiej stała się pretekstem do zajęcia Czech w 1938 roku, a później Polski w roku 1939.

"„(...) całą wschodnią i południowo-wschodnią Europę częściowo wypełniają odpryski niemieckiego narodu. Właśnie w tym leży powód i przyczyna następujących międzypaństwowych konfliktów. W epoce pryncypium narodowości i idei rasowej utopijna jest wiara, iż członkowie wysokowartościowego narodu mogą zostać zasymilowani. Zatem zadaniem perspektywicznego porządku europejskiego życia jest przeprowadzenie przesiedleń, aby tym sposobem zlikwidować część europejskiego podłoża konfliktów"konfliktów”. -– [[Adolf Hitler]] mowa wygłoszona w Reichstagu 6 października 1939 roku<ref>''Dokumente der Deutchen Politik.'' Bd. VII, 1, Berlin 1940, s. 347.</ref><ref name=autonazwa1 />

Kolejną koncepcją, jakaktóra inspirowała przesiedlenia, był [[Lebensraum]], czyli zdobycie tzw. "przestrzeni„przestrzeni życiowej"życiowej” dla Niemców. Projekty i pierwsze programy osadnictwa Niemców na wschodzie kosztem wypędzeń rodzimej populacji rozpoczęto w Niemczech już podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] (np. koncepcja [[Mitteleuropa]]). Stworzenie przestrzeni życiowej dla Niemców było jednym z celów II wojny światowej deklarowanych przez [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]]. Hitlerowcy planowali zdobycie dla Rzeszy terenów po [[Ural (góry)|Ural]], gdzie po zwycięskiej wojnie miano osiedlić ludzi "krwi„krwi czysto nordyckiej"nordyckiej”. Aby urzeczywistnić tę ideę, prowadzono dwutorowo przesiedlenia Volksdeutschówvolksdeutschów z terenów innych państw takich jak [[Rosja]], [[Rumunia]] czy państwa bałtyckie oraz jednoczesne wysiedlenia ludności etnicznej z terenów państw podbitych i inkorporowanych do Niemiec, jak część przedwojennej Polski czy Francji. Największą skalę działalność ta przybrała m.in. w [[Kraj Warty|Kraju Warty]] i [[Alzacja|Alzacji]].

[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-J09396, Lodz, Millionster Umsiedler im Wartheland.jpg|thumb|[[Łódź]], marzec 1944 -– [[Arthur Greiser]] przemawia podczas uroczystości na cześć milionowego Niemca przesiedlonego do [[Kraj Warty|Kraju Warty]] ze wschodniej Europy]]

W III Rzeszy istniały dwie organizacje zajmujące się problematykąprzesiedleniami przesiedleń Volksdeutschówvolksdeutschów na tereny okupowane. Pierwszą była organizacja [[Hauptamt Volksdeutsche Mittelstelle|VoMi]] (niem. ''Volksdeutsche Mittelstelle''), (pol. Główny Urząd Kolonizacyjny dla Niemców etnicznych), a drugą [[Główny Urząd Rasy i Osadnictwa SS|RuSHA]] (niem. ''SS-Rasse-und-Siedlungshauptamt''), (pol. Główny Urząd do spraw Rasowych i Osiedleńczych SS). Ich celem była germanizacja terenów podbitych za pomocą masowych wysiedleń ludności polskiej i zasiedlanie ich Niemcami. W 1940 roku obie organizacje zostały podporządkowane nowej organizacji nadrzędnej – [[RKFDVReichskommissar für die Festigung deutschen Volkstums|Komisariatowi Rzeszy do spraw Umacniania Niemczyzny]], na której czele stał od jej utworzenia do końca wojny [[Ulrich Greifelt]] podlegający bezpośrednio [[Heinrich Himmler|Heinrichowi Himmlerowi]]. Urząd zajmował się całościowo [[Logistyka|logistyką]] działań mających na celu wysiedlenie względnie germanizację etnicznej ludności z terenów okupowanych i osiedlenie tam osadników niemieckich, przesiedlanych z Niemiec oraz krajów wschodniej Europy. Opracowywał w tym celu plany strategiczne oraz tworzył akty prawne regulujące te kwestie. Szefem działu przesiedleńczego był [[Werner Lorenz]]. Siedziba Urzędu mieściła się w [[Halensee|Berlinie-Halensee]], Kurfurstendamm 140<ref>Rozporządzenie nr 67/I za ''Dzieci polskie oskarżają.'' Józef Wnuk, Helena Radomska-Strzemecka, PAX, Warszawa 1961.</ref>.

== Przesiedlenia w ramach akcji "Heim„Heim ins Reich"Reich” ==

[[Plik:Bundesarchiv Bild 137-064357, Grafik, Ansiedlung im Wartheland.jpg|thumb|Tereny na Lubelszczyźnie, z których w ramach tzw. [[Cholmeraktion]] przesiedlano [[VolksdeutscherVolksdeutsche|Volksdeutchówvolksdeutchów]] do Kraju Warty w miejsca po [[Wysiedlenia Polaków podczas II wojny światowej dokonane przez Niemców|wysiedlonych Polakach]].]]

Pierwsze przesiedlenia Niemców miały miejsce jeszcze na krótko przed wybuchem II wojny światowej. Na podstawie umowy podpisanej między Berlinem a Rzymem w czerwcu 1939 roku przesiedlono ok. 56 tys. ludności pochodzenia niemieckiego z południowego Tyrolu i osiedlono ich na terenie Austrii. Kolejne przesiedlenia Volksdeutschówvolksdeutschów nastąpiły po rozbiorze terenów Polski między Rzeszą niemiecką i ZSRR, kiedy to z jednej strony Niemcy włączyli w granice Niemiec [[Wielkopolska|Wielkopolskę]], [[Pomorze Gdańskie]], polską część [[Śląsk]]a oraz [[Rejencja łódzka|rejencję łódzką]], a z drugiej wschodnia Polska, Łotwa, Estonia i część Rumunii została wchłonięta przez ZSRR. Na przełomie października i listopada 1939 roku Niemcy podpisali z ZSRR umowy o przesiedleniach Niemców z terenów Łotwy i Estonii oraz okupowanego przez ZSRR Wołynia i Galicji wschodniej. W 1940 Niemcy podpisali kolejną niemiecko-radziecką umowę o przesiedleniach z Bukowiny i Besarabii, oraz umowę z [[Rumunia|Rumunią]] o przesiedleniach Niemców z południowej Bukowiny i [[Dobrudża|Dobrudży]]. Przesiedlenia w ramach akcji "Heim„Heim ins Reich"Reich” były dobrowolne. Niemiecko-radziecki układ o przesiedleniu z Besarabii i Północnej Bukowiny z 5 września 1940 głosił "„(...) Chęć przesiedlenia może być wyrażona ustnie bądź pisemnie. Przesiedlenie jest dobrowolne; nie może być przy tym stosowany żaden pośredni lub bezpośredni nacisk".nacisk”<ref>Praca zbiorowa "Wysiedlenia„Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1945. Atlas ziem Polski"Polski”, Demart 2008, strs. 162, ISBN 978-83-7427-391-6.</ref>. W latach 1939-1944 miały miejsce następujące przesiedlenia:

* [[Przesiedlenia Niemców bałtyckich w czasie II wojny światowej|Przesiedlenia z Łotwy i Estonii w latach 1939-1941]] objęły wg. różnych szacunków miedzy 69-76,9 tys. Niemców, z czego większość osób trafiło na tereny oczyszczonego z Polaków i Żydów [[Kraj Warty|Kraju Warty]] oraz Pomorza.

* Przesiedlenia z Wołynia i Galicji wschodniej w latach 1939-1940. Akcja objęła między 128-136 tys. Volksdeutschówvolksdeutschów z czego ok. 85 tys. osiedlono w Kraju Warty, a pozostałą część w innych częściach III Rzeszy.

* [[Cholmeraktion|Przesiedlenia z ziemi chełmskiej 1939-1940]] -– objęły 32,9 tys. Niemców, z czego 19 tys. trafiło do Kraju Warty.

* Przesiedlenia z okupowanych części ZSRR w latach 1943-1944 objęły ok. 250 tys. Volksdeutschówvolksdeutschów, z czego ok. 244 tys. osiedlono w Kraju Warty.

|Południowy Tyrol || 1939–1940 || 83 tys.

|Łotwa i Estonia || 1939–1941 || 69 tys.

|Litwa || 1941 || 54 tys.

|Wołyń, Galicja Wschodnia, Obszar Narwi (''Nerewdeutschland'') || 1939–1940 || 128 tys.

|Generalne Gubernatorstwo || 1940 || 33 tys.

|Północna Bukowina i Besarabia || 1940 || 137 tys.

|Rumunia (Płd. Bukowina i Płn. Dobrudża) || 1940 || 77 tys.

|Jugosławia || 1941–1942 || 36 tys.

"Na„Na naszą wioskę przyszła kolej w dniu 17 stycznia 1940 roku o godzinie 18 (...) Nowi gospodarze przyjechali z [[Damasławek|Damasławka]] na wozach w asyście gestapowca Drewsa z [[Turza (województwo wielkopolskie)|Turzy]](...) asystowało kilku żandarmów i członków SA. Idąc kolejno od jednego gospodarstwa do drugiego, osiedlali wyznaczonych Niemców. Zaskoczonym niespodziewaną "wizytą"„wizytą” Polakom oświadczano, że z tą chwilą właścicielom gospodarstwa jest taki to a taki Niemiec i że nalezynależy natychmiast opróżnić dla niego i jego rodziny odpowiednie pomieszczenia oraz pozostawić następcy na własność: meble, część bielizny, pościele. Wywłaszczonemu Polakowi dawano kilkanaście minut na zebranie tego, co Niemcy uważali za stosowne.(...) W czasie jednej godziny hitlerowcy wyrzucili w ten sposób z ojcowizny piętnastu polskich gospodarzy."” -– Stanisław Kabaciński -– mieszkaniec [[Czeszewo (powiat wrzesiński)|Czeszewa]] w powiecie wrzesińskim<ref>Ryszard Dyliński, Marian Flejsierowicz, Stanisław Kubiak "Wysiedlenie„Wysiedlenie i poniewierka. Wspomnienia Polaków wysiedlonych przez okupanta hitlerowskiego z ziem polskich "wcielonych"„wcielonych” do Rzeszy 1939-1945"1945”, Wyd. Poznańskie, Poznań 1985, ISBN 8321005292.</ref>"„

* Przesiedleń Niemców ze wschodu, z terenów zajętych przez ZSRR, dokonywano na tereny Kraju Warty po wysiedleniu 680 tys. Polaków i Żydów w latach 1939–1940. W Wielkopolsce osiedlono ponad 50 tys. Niemców z [[Wołyń|Wołynia]], z [[Galicja|Galicji]] – ponad 50 tys., z [[Podlasie|Podlasia]] – prawie 10 tys. Zgodnie z porozumieniem z ZSRR, rozpoczęto w 1940 r. politykę "repatriacji"„repatriacji” dziesiątek tysięcy Niemców z [[Besarabia|Besarabii]], [[Bukowina południowa|Bukowiny]] i innych części Rumunii. Istniały plany sprowadzenia na te tereny Niemców zamieszkujących obie Ameryki.

* Przesiedlenia na Pomorze – według niepełnych danych, podczas okupacji z różnych stron Europy przybyło na Pomorze około 130 tys. Niemców, w tym 57 tys. z Europy Wschodniej<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Szubarczyk|imię = Piotr|autor link = |tytuł = "Umacnianie„Umacnianie niemczyzny"niemczyzny” na polskim Pomorzu|czasopismo = Nasz Dziennik|wolumin = |wydanie = |strony = |data = |wydawca = |miejsce = |issn = |doi =}}</ref>

W wyniku masowych przesiedleń ponad milion Volksdeutschówvolksdeutschów osiedlono m.in. na terenach należących do przedwojennej RzeczpospolitejRzeczypospolitej -– [[Pomorze|Pomorza]], [[Kraj Warty|Kraju Warty]], [[Rejencja łódzka|rejencji łódzkiej]] itp.

=== "Wypędzeni"„Wypędzeni” przesiedleńcy z czasów II wojny światowej ===

Po wojnie Niemcy przesiedlani w latach 1939–1944 ze wschodniej Europy przez [[III Rzesza|rząd narodowosocjalistyczny]] na tereny [[Tereny Rzeczypospolitej Polskiej anektowane przez III Rzeszę|okupowanej Polski]] oraz Generalnego Gubernatorstwa uciekając przed [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]] na zachód uzyskali [[Wypędzony (prawo niemieckie)|status "wypędzonych"„wypędzonych”]]. Prezydent Niemiec [[Horst Köhler]] publicznie zdystansował się od tego statusu, gdy również został do nich zaliczony<ref>"„[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]]"”, 30 grudnia 2007.</ref>. Jego rodzina została przesiedlona do Rzeszy w roku 1940 z [[Aneksja|anektowanej]] przez [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]] rumuńskiej [[Besarabia|Besarabii]]<ref>Artykuł: ''Prezydent wszystkich wypędzonych'' we "Wprost"„Wprost” nr 35, 2006 r., s. 6. W '''[[s:Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza-ZSRR 28.09.1939 r. z tajnymi protokołami|pakcie o granicach i przyjaźni]]''' pomiędzy [[III Rzesza|III Rzeszą]] a [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]] z 28.09.1939 r. uzgodniono repatriację ludności pochodzenia niemieckiego z terenów okupowanych i anektowanych przez ZSRR. Obejmowało to zarówno wschodnie tereny [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] jak i anektowane przez ZSRR latem 1940 [[Litwa|Litwę]], [[Łotwa|Łotwę]], [[Estonia|Estonię]] i rumuńską [[Besarabia|Besarabię]].</ref> w konsekwencji ustaleń [[Pakt Ribbentrop-Mołotow|paktu Ribbentrop-Mołotow]]. W 1942 niemiecka organizacja [[Hauptamt Volksdeutsche Mittelstelle|VoMi]] osiedliła ich w [[Skierbieszów|Skierbieszowie]] koło [[Dzieci Zamojszczyzny|Zamościa]], skąd dwa lata później, razem z matką i trojgiem rodzeństwa, uciekli przed Armią Czerwoną.

* [[Przesiedleniaprzesiedlenia Niemców bałtyckich w czasie II wojny światowej]]