Kościół unicki w Imperium Rosyjskim: Różnice pomiędzy wersjami

Bezpośrednio po aneksji do Rosji terenów, na których unici stanowili większość, caryca [[Katarzyna II Wielka|Katarzyna II]] zadeklarowała tolerancję wobec ludności [[katolicyzm|katolickiej]] "obydwu obrządków" i zapewniała, że jej sytuacja nie ulegnie zmianie w porównaniu ze stanem rzeczy panującym w I Rzeczypospolitej<ref name="ruś347">{{cytuj książkę |nazwisko = Osadczy| imię = W.| tytuł = Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej| miejsce = Lublin| rok = 2007| strony = 347| isbn = 978-83-227-2672-3}}</ref>. W rzeczywistości jednak rząd rosyjski traktował unitów jako prawosławnych Rosjan, którzy zostali siłą zmuszeni do zmiany wyznania, a których konwersja na prawosławie jest jedynie kwestią czasu<ref name="ruś347"/>. 2 września 1780 Katarzyna II skierowała do namiestnika białoruskiego Czernyszewa reskrypt, w którym zezwalała duchownym prawosławnym przejmować cerkwie unickie, jeśli była ku temu wola parafian<ref name="rad2425">{{cytuj książkę |nazwisko = Radwan| imię = M.| tytuł = Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-1839| wydawca = Instytut Europy Środkowo-Wschodniej| miejsce = Lublin| rok = 2004| strony = 24-25| isbn = 83-917615-5-X}}</ref>. Czernyszew oraz prawosławny biskup [[MohylowMohylew]]a [[Gieorgij Konisski|Jerzy (Konisski)]] wykorzystali zezwolenie w szerszym niż dosłowny zakresie, doprowadzając do przejścia na prawosławie 112 573 osób, 35 duchownych i 95 parafii z cerkwiami<ref name="rad2425"/>. Działania te były prowadzone mimo protestów hierarchii unickiej<ref name="rad2425"/>. Równocześnie Katarzyna II doprowadziła do mianowania biskupem pomocniczym [[Prawosławna metropolia kijowska|metropolii kijowskiej]] [[archimandryta|archimandryty]] [[Wiktor (Sadkowski)|Wiktora (Sadkowskiego)]], który miał powtórzyć działania biskup mohylowskiego na ziemiach [[Ukraina (Naddnieprze)|Ukrainy Naddnieprzańskiej]], [[Wołyń|Wołynia]] i [[Podole|Podola]]<ref name="rad2425"/>. Po [[II rozbiór Polski|II rozbiorze Polski]] Wiktor (Sadkowski) został prawosławnym biskupem [[mińsk]]m. Jednym z pierwszych jego działań było wysłanie listu pasterskiego, w którym informował, że wszyscy unici zainteresowani przejściem na prawosławie mają zgłaszać się do niego, zaś metropolitę [[Teodozjusz Rostocki|Teodozjusza Rostockiego]] jedynie powiadamiać o fakcie [[konwersja (religia)|konwersji]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Radwan| imię = M.| tytuł = Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-1839| wydawca = Instytut Europy Środkowo-Wschodniej| miejsce = Lublin| rok = 2004| strony = 27| isbn = 83-917615-5-X}}</ref>. Sama Katarzyna II hojnie wspierała pieniężnie działalność biskupa Wiktora i podległych mu kapłanów<ref name="rad2829">{{cytuj książkę |nazwisko = Radwan| imię = M.| tytuł = Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-1839| wydawca = Instytut Europy Środkowo-Wschodniej| miejsce = Lublin| rok = 2004| strony = 28-29| isbn = 83-917615-5-X}}</ref>. W październiku 1794 hierarcha informował [[Świątobliwy Synod Rządzący]] o pozyskaniu na rzecz prawosławia 721 parafii pounickich, w roku następnym pisał o kolejnych 1607 cerkwiach<ref name="rad2829"/>. Z kolei statystyki z 1802, sporządzone przez biskupa unickiego Lewickiego, wskazują, iż w tym momencie unici dysponowali już tylko 176 cerkwiami<ref name="rad2829"/>.