Konwój morski: Różnice pomiędzy wersjami

'''Konwój morski''' – zorganizowana grupa przemieszczających się [[jednostka pływająca|jednostek pływających]] (zwykle [[statek wodny|statków]]), formowana głównie ze względów logistycznych i dla zwiększenia bezpieczeństwa podróży. Konwoje formowane są zazwyczaj w czasie działań wojennych, stąd ich integralną część stanowi [[eskorta]] [[okręt wojenny|okrętów wojennych]], stosowana dla ochrony przed atakami nieprzyjacielskich okrętów [[okręt nawodny|nawodnych]] i [[okręt podwodny|podwodnych]] oraz [[lotnictwo|lotnictwa]].

Konwoje organizowane były już w czasach [[starożytność|starożytnych]]. Z [[XIV wiek|XIV]] wieku pochodzą informacje o konwojach przewożących [[wino]] między [[Francja|Francją]] a [[Wielka Brytania|Wielką Brytanią]]. W późniejszych wiekach stanowiły formę ochrony przed napaściami [[pirat (marynarz)|piratów]]ów, [[korsarstwo|korsarzykorsarz]]y i jednostkami wrogich flot. XVII-wieczne ataki na konwoje kursujące między [[Europa|Europą]] a [[Nowy Świat (geografia)|Nowym Światem]], zwłaszcza przewożące [[złoto]] i [[srebro]], przekształcały się w wielkie bitwy morskie.

Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nikt w [[Admiralicja|Admiralicji]] nie wątpił w celowość organizowania konwojów. Zaczęto wprowadzać w życie opracowane w okresie międzywojennym taktyki ich użycia. Zrozumiano, że im liczniejszy konwój (a co za tym idzie, liczniejsza jego eskorta), tym jest on odporniejszy na ataki wroga. Po przystąpieniu [[Stany Zjednoczone|USA]] do wojny z [[Niemcy|Niemcami]], [[MarynarkaUnited WojennaStates Stanów ZjednoczonychNavy|US Navy]] mimo poprzednich doświadczeń, nie zdecydowała się na wprowadzenie systemu konwojowego. Na rezultaty nie trzeba było długo czekać – samotne amerykańskie statki łatwo padały łupem okrętów podwodnych, wody wschodnich wybrzeży [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]], [[Zatoka Meksykańska|Zatokę Meksykańską]] i [[Morze Karaibskie|Morza Karaibskiego]] zaczęto nazywać rajem U-Bootów.

[[Bitwa o Atlantyk]], mająca na celu utrzymanie żeglugi między portami aliantów, nierozerwalnie kojarzy się z działalnością konwojową. Taktyki konwojowania, a także sposoby walki z nimi znacznie się rozwinęły w tym okresie. Istotnym zadaniem było zdobycie informacji na temat ruchów wrogich jednostek za pomocą działań [[wywiad (instytucja)|wywiadu]]u, nasłuchu radiowego, dalekodystansowych lotów patrolowych i innych. Ogromnym zagrożeniem dla konwojów były U-Booty, niemiecka taktyka [[wilcze stado|wilczych stad]] przynosiła aliantom duże straty. Kolejnym dużym zagrożeniem było lotnictwo. Okręty nawodne państw osi nie odegrały znaczącej roli w działaniach skierowanych przeciwko konwojom, niemniej jednak istniało ciągłe potencjalne zagrożenie z ich strony. W połowie 1942 na wieść o możliwym ataku pancernika "[[Tirpitz]]", Admiralicja zdecydowała o odwołaniu eskorty i rozproszeniu konwoju [[Konwój PQ-17|konwoju PQ-17]]. Mimo że atak ten nigdy nie nastąpił, konsekwencje tej decyzji były tragiczne – większość statków padła ofiarą niemieckiej floty podwodnej i lotnictwa.

Alianci również udoskonalali metody konwojowania i przeciwdziałania atakom nieprzyjaciela. Taktyki były różne: uzbrajano statki w artylerię przeciwlotniczą, a niektóre w wystrzeliwane samoloty (CAM-ships), zwiększano liczebność eskorty przez przebudowę statków handlowych na [[krążownik pomocniczy|krążowniki pomocnicze]] i pomocnicze lotniskowce ([[Merchant aircraft carrier|MAC-ships]]), organizowano też eskadry ciężkich okrętów wspierające działanie konwojów. Budowano nowe typy [[okręt eskortowy|okrętów eskortowych]] – mniej skomplikowanych, a więc tańszych i szybszych w produkcji – [[korweta|korwet]], [[slup wojenny|slupów]], [[fregata (okręt eskortowy)|fregat]] czy [[niszczyciel eskortowy|niszczycieli eskortowych]]. Do roli niszczycieli eskortowych dostosowywano też przestarzałe [[niszczyciel]]e. W broń przeciwpodwodną wyposażano także inne klasy okrętów, jak [[trałowiec|trałowce]]. Wprowadzenie pierwszych [[lotniskowiec eskortowy|lotniskowców eskortowych]], a zwłaszcza masowa produkcja jednostek tej klasy w USA, umożliwiły ochronę lotniczą na całej trasie rejsu. Następował rozwój urządzeń do wykrywania jednostek nieprzyjaciela ([[radar]], [[sonar#ASDIC|asdic]] – [[sonar]]) i broni do ich niszczenia (wyrzutnie rakietowych [[bomba głębinowa|bomb głębinowych]] typu ''[[hedgehog]]'', wyrzutnie rakiet itp.). Wszystko to przechyliło ostatecznie szalę zwycięstwa na stronę aliantów.

Dużą rolę odgrywały [[Konwoje arktyczne podczas II wojny światowej|konwoje arktyczne]] zmierzające do rosyjskich portów: [[Murmańsk]]a i [[Archangielsk]]a. Znaczna część ich trasy znajdowała się w zasięgu niemieckich [[bombowiecSamolot bombowy|bombowców]] startujących z baz w [[Norwegia|Norwegii]]. Na mocy umowy [[Lend-Lease Act|Lend-Lease]] do [[Rosja|Rosji]] trafiały amerykańskie samochody, czołgi, samoloty, wyposażenie itp., wydatnie wzmacniając siłę bojową jej armii.

Współcześnie konwoje nie odgrywają większej roli, ponieważ nie ma potrzeby przerzucania tak dużych ilości sprzętu czy wojska. Największą operacją konwojową po zakończeniu II wojny światowej była operacja ''[[Earnest Will]]''. W latach 1987-1988, w czasie [[wojna irańskoiracko-irackairańska|wojny irańskoiracko-irackiejirańskiej]] okręty US Navy eskortowały zagrożone [[tankowiecZbiornikowiec|tankowce]] na wodach [[Zatoka Perska|Zatoki Perskiej]].

* [[II bitwa pod GuadalcanalGuadalcanalem|bitwa pod GuadalcanalGuadalcanalem]]