Dolina Zuberska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wielka Encyklopedia Tatrzańska → Wielka encyklopedia tatrzańska; zmiany kosmetyczne |
przeredagowanie i uzupełnienie topografii, szczegółowe przypisy. merytoryczne poprawki |
||
Linia 3:
[[Plik:Rohackie Stawy a1.jpg|thumb|250px|Rohackie Stawy]]
[[Plik:Dolina Rohacka a3.jpg|thumb|250px|Dolina Spalona]]
'''Dolina Zuberska''' ([[język słowacki|słow.]] ''Studená dolina'') – [[dolina walna]] w słowackiej części [[Tatry Zachodnie|Tatr Zachodnich]], górna część [[Dolina Zimnej Wody Orawskiej|Doliny Zimnej Wody Orawskiej]]<ref name=wet>{{Cytuj książkę | nazwisko2= Paryski | imię2=Witold Henryk | autor link2= Witold Henryk Paryski | imię=Zofia | nazwisko=Radwańska-Paryska| autor link= Zofia Radwańska-Paryska |tytuł= Wielka encyklopedia tatrzańska | data=2004 | wydawca=Wydawnictwo Górskie | miejsce=Poronin | isbn=83-7104-009-1}}</ref>. Jest jedną z trzech największych [[Tatry|tatrzańskich]] dolin, jedyną doliną walną w dorzeczu [[Orawa (rzeka)|Orawy]] i jedyną tatrzańską doliną walną o przebiegu równoleżnikowym po zachodniej stronie [[Tatry|Tatr]]<ref name=TZ>{{Cytuj książkę |imię=Marian |nazwisko=Kunicki |imię2= Tadeusz|nazwisko2=Szczerba |tytuł=Tatry Zachodnie. Słowacja |wydawca=PTTK „Kraj” |miejsce=Kraków |data=1992 |isbn =83-7005-248-7}}</ref>.
==== Topografia ====
Dolina Zuberska znajduje się na [[Orawa (region)|Orawie]] i ma wylot w [[Kotlina Zuberska|Kotlinie Zuberskiej]] w miejscowości [[Zuberzec]], od której pochodzi nazwa doliny. Od południowej strony ogranicza ją 15-kilometrowej długości odcinek [[Grań główna Tatr Zachodnich|grani głównej Tatr]] na odcinku od [[Wołowiec (Tatry)|Wołowca]] przez [[Rohacze]] po [[Biała Skała (Tatry)|Białą Skałę]], od wschodu [[północna grań Wołowca]] na odcinku od Wołowca po [[Grześ|Grzesia]]. Północno-wschodnie obramowanie doliny tworzy [[grań Grześ – Osobita]] i zachodni grzbiet Osobitej opadający przez [[Okolik]] i [[Kocie Skały (Tatry)|Kocie Skały]] do [[Maniowa Przehyba|Maniowej Przehyby]]. Dalej, już w obrębie Kotliny Zuberskiej, grzbiet ten przechodzi w długi i niski wał [[Między Bory]] zakończony wzgórzem [[Hotar (Kotlina Zuberska)|Hotar]]<ref name=TZ/>. W kolejności od zachodu na wschód dolina ma następujące odgałęzienia<ref name=Polkart>{{Cytuj książkę|tytuł=Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000|miejsce=Warszawa |data=2009/10|wydawca= Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka |isbn= 83-87873-36-5}}</ref>:
* lewe: [[Dolina Siwa]], [[Dolina Sucha Zuberska|Dolina Sucha]], [[Dolina Przybyska]], [[Dolina Wolarska]], [[Dolina Mucznica]], [[Salatyński Żleb]], [[Dolina Rohacka]]
* prawe: [[Ciepły Żleb]], [[Dolina Łatana]]
Dolina Łatana i Dolina Rohacka są głównymi i największymi odgałęzieniami Doliny Zuberskiej. Miejsce, gdzie doliny te łączą się ([[Zwierówka]]) dzieli Dolinę Zuberską na dwie części : górną (powyżej Zwierówki) i dolną (poniżej Zwierówki). Dnem Doliny Zuberskiej spływa duży potok [[Zimna Woda Orawska|Zimna Woda]]<ref name=wet/>.
==== Opis ====
Dolina Zuberska charakteryzuje się bogactwem krajobrazów – od alpejskich, polodowcowych okolic [[Dolina Smutna|Doliny Smutnej]] i [[Dolina Spalona|Spalonej]] przez „[[Bieszczady|bieszczadzkie]]” krajobrazy Salatynów po wapienne formy [[Osobita|Osobitej]] i [[Siwy Wierch|Siwego Wierchu]]. Uzupełnieniem krajobrazu są [[Rohackie Stawy]], ukryte w lesie [[Rohackie Wodospady]], najniżej położone tatrzańskie jezioro – [[Stawek pod Zwierówką]] i skalna, eksponowana perć od [[Jamnicka Przełęcz|Jamnickiej Przełęczy]] po [[Banikowska Przełęcz|Banikowską Przełęcz]], zwana słowacką [[Orla Perć|Orlą Percią]]. W dolinie zachowały się jeszcze nienaruszone pierwotne lasy. [[Tadeusz Zwoliński]] pisał w 1930 r. o Dolinie Rohackiej: ''„...gęsty las, prawdziwą puszczę dziewiczą”.'' Również budowa geologiczna doliny jest skomplikowana. Większość stanowią [[skały krystaliczne]], a wśród nich licznie występują [[granit]]y tworzące typową wysokogórską rzeźbę polodowcową. W górnych partiach położone są kotły lodowcowe z [[rygiel skalny|ryglami skalnymi]], niżej dostrzec można wały [[morena boczna|moren bocznych]] i [[morena czołowa|czołowych]]. Na obrzeżach doliny (Osobita, Siwy Wierch, [[Biała Skała (Tatry)|Biała Skała]]) skały osadowe ([[wapień|wapienie]] i [[dolomit (skała)|dolomity]]). Ciekawym zjawiskiem jest znajdujący się powyżej wylotu doliny duży [[ponor]], w którym giną wody potoku [[Zimna Woda Orawska|Zimna Woda]]. We wzniesieniu, na którym znajdują się Rohackie Stawy, [[geomorfologia|geomorfolodzy]] doszukują się fragmentu [[trzeciorzęd]]owego zrównania przemodelowanego przez [[lodowiec]]. Obecnie z większych zwierząt stale żyją tutaj: [[niedźwiedź brunatny|niedźwiedź]], [[kozica|kozice]], [[świstak]]i. Z górskich roślin licznie występują m.in. [[goryczka kropkowana]], [[starzec kraiński]], [[miłosna górska]].
| |||