Vranov nad Topľou: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MystBot (dyskusja | edycje)
m r2.7.1) (robot dodaje it:Vranov nad Topľou
m drobne redakcyjne, ilustracja, WP:SK
Linia 1:
{{Miasto zagranica infobox|
|Miasto = Vranov nad Topľou
|dopełniacz_miasta = Vranova nad Topľou
|herb_miasta =
|flaga_miasta = Plik:Vranov SK flag.svg
|nazwa_państwa = SVK
|jednostka_adm = kraj
|nazwa_jednostki_adm = [[Kraj preszowski|preszowski]]
|zarządzający = burmistrz
|burmistrz = Tomáš Lešo
|stopniN = 48
|minutN = 52
|sekundN = 51
|szerokość = N
|stopniE = 21
|minutE = 40
|sekundE = 24
|długość = E
|wysokość = 132
|powierzchnia = 34,36
|populacja = 23 020
|gęstość = 670
|aglomeracja =
|rok = 2007
|nr_kier = 0 57
|kod_poczt = 093 01
|tablica_rej = VT
|miasta_partnerskie =
|podział miasta =
|mapa_miasta = Plik:Map slovakia vranov.png
|www = http://www.vranov.sk
}}
'''Vranov nad Topľou''' (do [[1927]] i od [[1944]] do [[1969]] ''Vranov'', [[język niemiecki|niem]]. ''Frö(h)nel/Vronau an der Töpl'', [[węg.]] ''Varannó'') – miasto powiatowe we wschodniej [[Słowacja|Słowacji]], w [[kraj preszowski|kraju preszowskim]], w [[Regiony Słowacji|historycznym regionie]] [[Zemplín]].
Linia 35:
Vranov nad Topľou leży na wysokości 132 m n.p.m., w dolinie [[Topľa|Topľi]], u zbiegu [[Nizina Wschodniosłowacka|Niziny Wschodniosłowackiej]], [[Pogórze Ondawskie|Pogórza Ondawskiego]] i [[Góry Tokajsko-Slańskie|Gór Tokajsko-Slańskich]]. Liczba mieszkańców miasta wynosi 22 985 osób ''[2002]'', powierzchnia - 31,1 km². Współrzędne geograficzne - 48°52'51 N, 21°40'24 E. Dzielnica Vranowa położona na zachód od Topľi nosi nazwę Čemerné.
 
Przez Vranov przebiega jedna z najważniejszych dróg Słowacji - droga krajowa [[droga krajowa nr 18 (Słowacja)|nr 18]], oprócz tego zbiegają się tam liczne drogi lokalne - nr 553 do [[Trebišov|Trebišova]]a, nr 557 do [[Stropkov|Stropkova]]a, nr 558 do [[Humenné|Humennégo]]go i nr 576 do [[Koszyce|Koszyc]]. We Vranovie zbiegają się również linie kolejowe z miasta [[Strážske]], z Trebišova i z [[Preszów|Preszowa]].
 
[[Plik:132-3279 IMG.JPG|250px|thumb|left|]]
Z badań archeologicznych wynika, że okolice Vranova były zamieszkane już w VII wieku. Kościół parafialny istniał już w [[1314]]. Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z lat [[1333]]-[[1337]]. Jeszcze w I połowie XIV w. Vranov stał się osadą targową, wyposażoną przez króla Węgier [[Ludwik Węgierski|Ludwika]] w prawo wolnego handlu. Data nadania Vranovowi praw miejskich nie jest znana, jednak już w liście króla [[Zygmunt Luksemburski|Zygmunta]] z [[1410]] r. jest wzmiankowany jako miasto. W XV wieku Vranov przeobraził się w ośrodek rzemiosła i handlu, wzrastając w miarę wzrostu znaczenia szlaku handlowego z Polski na Węgry przez [[Przełęcz Dukielska|Przełęcz Dukielską]]. Vranov został mocno dotknięty zniszczeniami podczas wojen w XV i XVI wieku. Od [[1523]] r. należał do magnackiego rodu [[Batory (dynastia)|Batorych]], od [[1617]] do rodu [[Drugethowie|Drugethów]], od [[1684]] do rodu Bárkoczy. W XVIII wieku miasto doznało zniszczeń w walkach powstań antyhabsburskich oraz w katastrofach naturalnych (powódź w [[1718]], trzęsienia ziemi w [[1778]] i [[1779]]. Podczas wschodniosłowackiego powstania chłopskiego w [[1831]] r. Vranov znalazł się w centrum walk, był okupowany i rabowany przez buntowników. Na początku XIX wieku Vranov podupadł i stał się typowym miasteczkiem rolniczym. Region dotknęła masowa emigracja - ludność powiatu spadła z 23,3 tys. osób w [[1858]] do 22,2 tys. w [[1895]]. W [[1910]] ludność miasta liczyła 2,1 tys. osób, z czego 1,4 tys. [[Węgrzy|Węgrów]], 0,6 tys. [[Słowacy|Słowaków]] i 0,1 tys. [[Niemcy|Niemców]]. Upadek miasta trwał przez cały XIX wiek, pogłębiła go jeszcze [[I wojna światowa]]. Vranov nie został zniszczony, ale znalazł się na bezpośrednim zapleczu frontu karpackiego. Impulsem do rozwoju miasta okazało się dopiero otwarcie linii kolejowej do [[Trebišov|Trebišova]]a w [[1939]] r. W okresie [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] w Vranowie mieścił się sztab dowodzenia tzw. [[Rychlá Skupina "Kalinčiak"|Rychlej Skupiny "Kalinčiak"]], biorącej udział w agresji na Polskę. Po wojnie rządy komunistyczne zaznaczyły się w mieście budową zakładów przemysłowych. Do dziś przetrwały zakłady chemiczne ''Bukóza'' i odzieżowe ''Slovenka'' oraz kilka zakładów produkcji żywności i materiałów budowlanych.
 
Zabytki Vranova:
* [[gotyk|gotycki]] kościół z XIV wieku, przebudowany w XVI i w XVIII wieku,
* [[barok|barokowy]]owy klasztor [[Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika|paulinów]] z [[1718]],
* [[klasycyzm|klasycystyczny]] dwór z XVIII wieku, wzniesiony na miejscu starszego średniowiecznego zamku.
 
Z Vranova pochodzi [[Ján Figeľ]] - komisarz europejski ze Słowacji.
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.vranov.sk Oficjalna stroniestrona miasta] {{lang|sk}}
 
{{Powiat Vranov nad Topľou}}