Geografia Iranu: Różnice pomiędzy wersjami

Iran znajduje się pod wpływem wybitnie kontynentalnego klimatu, który ukształtował się pod wpływem otaczających wnętrze kraju paspasm górskich. Kraj dzieli się na dwie strefy klimatyczne. [[klimat podzwrotnikowy|Podzwrotnikową]], która obejmują większą część terytorium państwa i [[klimat zwrotnikowy|zwrotnikową]], obejmującą nadbrzeżną strefę Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego, na południu kraju.

Iran należy do bardzo suchych krajów, gdzie opady są niewielkie, lub w niektórych miejscach, jak Wielka Pustynia Słona, zdarzają się raz na kilka lat. Jedynie obszary górskie, a zwłaszcza wysokie partie Elbursu, otrzymują znaczne ilości opadów. We wnętrzu kraju średnia roczna opadowa wynosi od 50 do 100 mm. Podobnie jest na wybrzeżu Zatoki Perskiej i [[Morze Arabskie|Morza Arabskiego]], gdzie wpływ [[monsun]]u jest praktycznie żaden. W górach jest bardziebardziej wilgotno, średnie opady wynoszą około 1000 mm, a na Elbursie do 2000 mm rocznie. Obszary wysoko położone na Wyżynie Irańskie otrzymują rocznie do 300 mm [[deszcz]]u. [[Wilgotność powietrza|Wilgotność]] powietrza jest silnie związana z odległością od zbiorników wodnych i zachmurzeniem. Największa jest w okresie zimowym, a najniższa latem, gdzie w wielu miejscach obniża się do 20%. W Iranie występuje podział na [[pora sucha|porę suchą]] i [[pora deszczowa|deszczową]], przy czym nie dotyczy to niektórych obszarów Wyżyny Irańskiej, na przykład Wielkiej Pustyni Słonej. Zasadniczo okres suchoty trwa około 6-8 miesięcy i zaczyna się w maju, a kończy w październiku. Wyjątek stanowi wybrzeże Morza Kaspijskiego, gdzie występują opady całoroczne.

Temperatury są bardzo skrajne. Najchłodniej jest w styczniu, gdzie ujemne temperatury są notowanynotowane na terenie całego kraju. Wyjątek stanowią wybrzeża Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego. ŚredniŚrednie zimowe wartości termiczne wahają się od -4 °C na północy kraju do 10 °C na południu. Nad zatoką Omańską do 16 °C. W górach występuje piętrowość klimatyczna co wiąże się ze spadkiem temperatur wraz ze wzrostem wysokości. To oznacza, że liczba dni mroźnych w wysokich partiach gór dochodzi do 90. Wraz z nastaniem wiosny, temperatury szybko wzrastają, latem wartości te są wysokie, lub bardzo wysokie. Na Wyżynie Irańskiej średnia dobowa wynosi od 35 do 40 °C. Najgorętszy region to fragment Niziny Mezopotamskiej gdzie maksymalne temperatury dochodzą nawet do 50 °C. Także w górach latem jest stosunkowo ciepło. Średnio w górach średnie termiczne wartości wynoszą od 16 do 20 °C.

Klimat Iranu ma jedną ważną cechę, jest kontynentalny. Przez ten fakt temperatury są skrajne nie tylko pomiędzy latem i zimą, ale i skrajność ta dotoczydotyczy totakże przebiegu dobowego. To oznacza, że na przykład zimą w nocy we wnętrzu kraju występują silne [[mróz|mrozy]], a dzień jest w miarę ciepło. Latem zaś w dzień we wnętrzu Iranu występują upały powyżej 50 °C, a w nocy jest dość chłodno. Najbardziej łagodny klimat jest na wybrzeżu Morza Kaspijskiego. Zimą średnie wartości przyjmują około 6 °C, latem zaś średnie jest około 24 °C. Amplitudy dobowe nad Morze Kaspijskim nie są tak wysokie jak w pozostałej części kraju. Klimat Iranu cechuje niskie [[zachmurzenie]], które znacząca wpływa na temperatury dzienne na obszarach wysoko położonych.

Na szatę roślinną Iranu ma wpływ rzeźba terenu i dostępność wody. Tereny Wyżyny Armeńskiej są pokryte ubogą szatą roślinną. Powyżej 1000 m n.p.m. rosną jedynie łąki i górskie [[step]]y. Góry Elburs są porośnięte [[las]]ami gdzie rosną [[dąb|dęby]], [[buk]]i i [[grab]]y. Dotyczy to jednak północnej części tych gór, południowe stoki Elbursu są pokryte skąpą roślinnością pustynno-stepową. Granica lasów w Elbursie sięga 2000 m n.p.m. W Górach Turkmeńsko-Chorasańskich występują stepy, a w ich niskich partiach typowa roślinność pustynna. Lasy w Iranie zajmują około 11% ogólnej powierzchni, a ich największy procent skupia się w regionie Morza Kaspijskiego, głównie we wspomnianych wyżej górach Elbursu. Góry Środkowoirańskie są skąpo porośnięte roślinną półpustynna i stepową, gdzie przeważają rzadkie zarośla. Na wysokościach przekraczających 3000 m n.p.m. rosną łąki alpejskie. Góry Zagros są bardzie zasobne w szatę roślinnaroślinną niż Góry Środkowoirańskie. Rosną tam widne, zrzucające liście na zimę lasy dębowe z domieszką [[Klon (roślina)|klonów]] i czeremchy. Reszta kraju to tereny półpustynne, pustynne, skupiające się głównie na Wyżynie Irańskiej. Tereny tej wyżyny porastają bylice oraz [[roślinność kserofityczna]], głównie krzewy i krzewinki. Obszary Wielkiej Pustyni Słonej i Pustyni Lota to tereny pozbawione roślinności. Irańska części Niziny Mezopotamskiej jest najbardziej urozmaiconych regionem florystycznym Iranu. Oprócz wysokich, traw, trzcin i sitowia, występują tam fragmenty obszarów pustynnych. Poza nimi są to też tereny rolnicze, jak pola uprawne i plantacje [[Daktylowiec właściwy|palmy daktylowej]].