Stefan Themerson: Różnice pomiędzy wersjami

'''Stefan Themerson''' (ur. [[25 stycznia]] [[1910]] w [[Płock]]u, zm. [[6 września]] [[1988]] w [[Londyn]]ie) -– awangardowy artysta, [[Proza|prozaik]], [[liryka|poeta]], [[esej|eseista]], filozof, filmowiec i kompozytor; twórca koncepcji [[poezja semantyczna|poezji semantycznej]]. Pisał w języku polskim, francuskim i angielskim.

Urodził się w [[Płock]]uPłocku, w rodzinie lekarskiej (jego ojcem był [[Mieczysław Themerson]], jeden z bliskich współpracowników [[Aleksander Maciesza|Aleksandra Macieszy]]). W latach 1914-18 przebywał z rodzicami w Rosji (Ryga, Petersburg, Wielkie Łuki, Wilno). Po powrocie do Polski był uczniem Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w Płocku; roczna przerwa w nauce była spowodowana chorobą. W roku 1928 uzyskał maturę i wyjechał na studia do Warszawy. Przez rok studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim, w 1929 przeniósł się na architekturę na Politechnikę Warszawską. W międzyczasie, w [[1927]], rozpoczął eksperymenty z fotografią i filmem - zajmował się m.in. [[fotogram]]ami i [[fotomontaż]]ami. W [[1929]] poznał [[Franciszka Themerson|Franciszkę Weinles]], z którą dwa lata później wziął ślub.

W latach [[1930]]-[[1937]] wraz z żoną zrealizował, przy użyciu nowatorskich technik, pięć filmów awangardowych (m.in. ''Aptekę'' i ''Przygodę człowieka poczciwego'' - ten ostatni zachował się, w przeciwieństwie do pozostałych przedwojennych realizacji), które uważane są za kamień milowy w historii polskiego kina eksperymentalnego i awangardowego. Filmy te tworzone były głównie za pomocą oryginalnego urządzenia, umożliwiającego fotografowanie klatka po klatce przedmiotów umieszczanych na przezroczystej kalce. Themersonowie redagowali też czasopismo ''f„f.a.''”, poświęcone filmowi artystycznemu.

W [[1937]] wyjechał wraz z [[Franciszka Themerson|Franciszką]] do Paryża. [[3 września]] [[1939]] Themersonowie zgłosili się na ochotników do armii polskiej we Francji. W [[1940]] Franciszka przedostała się do Anglii, Stefan dołączył do niej dwa lata później. W tym czasie napisał swoją pierwszą powieść (''Wykład profesora Mmaa''), opublikowaną w [[1953]] ze wstępem [[Bertrand Russell|Bertranda Russella]]. W latach [[1943]]-[[1946]] współpracował z londyńskim miesięcznikiem ''„[[Nowa Polska (miesięcznik)|Nowa Polska]]''”, zrealizował też z żoną dwa kolejne filmy (w tym sensacyjny, eksperymentalny film propagandowy ''Calling Mr Smith''). W [[1948]] założył wraz żoną wydawnictwo [[Gaberbocchus Press]], mające na celu wydawanie tzw. ''bestlookerów'' - książek o oryginalnej szacie graficznej; stał na jego czele do [[1979]]. W [[1948]] w opowiadaniu ''Bayamus'' zawarł jedyną w swoim rodzaju teorię poezji semantycznej, będącej wynikiem eksperymentów z [[nielinearność|nielinearnym]] zapisem graficznym, prowadzącej do zastępowania słów ich definicjami. Zyskał światowe uznanie jako autor powieści, opowiadań i esejów, mieszających [[groteska|groteskę]] z filozofią, swobodnie przekraczających granice gatunków (np. powieści kryminalnej w ''Tomie Harrisie''). Proza Themersona tłumaczona była na osiem języków i doczekała się licznych wydań na całym świecie.

* ''Dno nieba'' [[1943]]

* ''Jestem czasownikiem czyli zobaczyć świat inaczej'' [[1993]]

* ''Collected Poems'' [[1997]]

* ''Wiersze wybrane 1939-1945'' [[2003]]

* ''Historia Felka Strąka'' [[1930]]

* ''Pan Tom buduje dom'' [[1950]]

* ''Przygody Pędrka Wyrzutka'' [[1951]]

* ''[[Wykład Profesora Mmaa]]'' [[1953]]

* ''Kardynał Pölätüo'' [[1961]]

* ''Tom Harris'' [[1967]] (wydanie polskie, tłumaczenie Ewa Krasińska, 1975)

* ''Generał Piesc i inne opowiadania'' [[1980]]

* ''Euklides był osłem'' [[1986]] (wydanie polskie, tłumaczenie Irena Szymańska, 1989)

* ''Wyspa Hobsona'' [[1988]] (wydanie polskie, tłumaczenie Ewa Kraskowska, 1997)

* ''Krytycy i mój gadatliwy pies'' [[2001]]

* ''Hau! Hau! Czyli kto zabił Ryszarda Wagnera?'' [[2004]]

* ''Faktor T'' [[2004]]

* ''Apteka'' -– [[Luksografia|fotogramy]] w ruchu, czarno-biały, niemy, 35mm, 3 minuty, Warszawa [[1930]], film zaginiony

* ''Europa'' -– na podstawie poematu [[Anatol Stern|Anatola Sterna]] pod tym samym tytułem, czarno-biały, niemy, 35mm, 15 minut, Warszawa [[1931]]/[[1932|32]], film zaginiony

* ''Drobiazg Melodyjny'' -– [[Luksografia|fotogramy]] w ruchu do muzyki [[Maurice Ravel|Ravela]], zrealizowany na zamówienie firmy galanteryjnej Wandy Golińskiej, czarno-biały, dźwiękowy, 35 mm, 3 minuty, [[1933]], film zaginiony

* ''Zwarcie'' -– film zamówiony przez Instytut Spraw Społecznych w Warszawie, muzyka [[Witold Lutosławski]], czarno-biały, dźwiękowy, 35mm, 10 minut, Warszawa [[1935]], film zaginiony

* ''Przygoda Człowieka Poczciwego'' -– humoreska irracjonalna według własnego scenariusza, muzyka [[Stefan Kisielewski]], czarno-biały, dźwiękowy, 35mm, 10 minut, Warszawa [[1937]]

* ''Calling Mr. Smith'' -– film zamówiony przez Biuro Filmowe Ministerstwa Informacji i Dokumentacji [[Rząd RP na uchodźstwie|Rządu RP w Londynie]] według własnego scenariusza z wykorzystaniem fotografii i filmów dokumentalnych, muzyka [[Johann Sebastian Bach|Bacha]], [[Karol Szymanowski|Szymanowskiego]] oraz Horst Wessel Lied, kolorowy, dźwiękowy, 35mm, 10 minut, Londyn [[1943]]

* ''The Eye & The Ear'' -– film zamówiony przez Biuro Filmowe Ministerstwa Informacji i Dokumentacji [[Rząd RP na uchodźstwie|Rządu RP w Londynie]], [[Luksografia|fotogramy]] w ruchu, muzyka [[Karol Szymanowski]], czarno-biały, dźwiękowy, 35 mm, 10 minut, Londyn [[1944]]/[[1945|45]]