Uwłaszczenie chłopów: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
rok z 1807 na 08 |
Gungir1983 (dyskusja | edycje) poprawa linków, ilustracja, usunięto "Zobacz też" (odlinkowania w tekście) |
||
Linia 1:
[[Plik:Grigoriy Myasoyedov Reading of the 1861 Manifesto 1873.jpg|thumb|250px|[[Grigorij Miasojedow]]:
'''Uwłaszczenie chłopów''' – nadanie [[chłopi|chłopom]] na własność użytkowanej przez nich ziemi, połączone ze zniesieniem obciążeń feudalnych na rzecz pana feudalnego ([[szlachta|szlachcica]]), czyli [[pańszczyzna|pańszczyzny]],
Uwłaszczenie mogło nastąpić:
Linia 7 ⟶ 8:
Odszkodowanie mógł wypłacić sam chłop lub skarb państwa. W tym przypadku władze często "ukrywały" sumy odszkodowawcze w podwyższonych podatkach chłopskich, tak że faktycznie to jednak włościanin ponosił koszty rekompensat.
Uwłaszczenie było niezbędnym warunkiem wkroczenia na drogę rozwoju kapitalistycznego, uwalniało bowiem chłopów od [[poddaństwo|poddaństwa]], przywiązania do ziemi, [[sąd dominialny|sądownictwa
Procesy uwłaszczeniowe zachodziły w [[Europa|Europie]] od przełomu XVIII i XIX w. Np. we [[Francja|Francji]] uwłaszczenie nastąpiło w trakcie [[rewolucja francuska|rewolucji 1789]].
== Uwłaszczenie na ziemiach polskich ==
▲[[Plik:Grigoriy Myasoyedov Reading of the 1861 Manifesto 1873.jpg|thumb|250px|Miasojedow: Uwłaszczenie chłopów 1861]]
Reformy uwłaszczeniowe w Polsce zostały dokonane przez władze zaborcze:
* od ok. [[1808]] do ok. [[1872]] w [[zabór pruski|zaborze pruskim]],
Linia 19:
* w roku [[1864]] w [[Królestwo Kongresowe|Królestwie Polskim]].
Najbardziej rozciągnięta w czasie okazała się reforma uwłaszczeniowa w [[Królestwo Prus|Prusach]]. Była to tzw. "pruska droga do kapitalizmu", czyli odgórne, stopniowe uwłaszczenie chłopów za odszkodowaniem, z zapewnieniem przewagi ekonomicznej i politycznej [[ziemiaństwo|ziemiaństwa]], tak by nie zmienić rewolucyjnie podstaw gospodarki państwa. W latach 1807 – 1872 stopniowo uwłaszczono chłopów (nadano im ziemię przez nich uprawianą na własność) za odszkodowaniem w formie nadziału ziemi lub w formie pieniężnej. Wraz z uwłaszczeniem dokonano likwidacji
Proces uwłaszczenia na ziemiach pruskich przebiegał następująco:<ref>Artur Korobowicz, Wojciech Witkowski, ''Historia ustroju i prawa polskiego (1772 – 1918)'', wyd. Oficyna, Warszawa 2009.</ref><ref>Krzysztof Groniowski, ''Uwłaszczenie chłopów w Polsce. Geneza, realizacja, skutki'', Warszawa 1976.</ref>
* [[1799]] – zamiana pańszczyzny na czynsz w dobrach królewskich, początkowo dobrowolna od [[1808]] obowiązkowa,
* [[1807]] – likwidacja poddaństwa, zależności osobistej, wymogu zgody pana feudalnego na czynności prawne chłopów, przywiązania do ziemi, sądownictwa
* [[1808]] – uwłaszczenie chłopów w dobrach państwowych, z wykupem świadczeń poddańczych,
* [[1811]] – uwłaszczenie chłopów w dobrach prywatnych na podstawie dobrowolnych umów lub z urzędu, za odszkodowaniem dla feudała w ziemi i spłatą renty feudalnej, zniesienie serwitutów,
* [[1816]] – ograniczenie reformy z
* [[1821]] – tzw. ''[[reluicja]]'', wykup powinności chłopskich dla ogółu gospodarstw,
* [[1823]] i [[1836]] – częściowe uwłaszczenie w [[Wielkie Księstwo Poznańskie|Wielkim Ks. Poznańskim]], dla chłopów w dobrach prywatnych i państwowych, na podstawie dobrowolnej umowy i odszkodowaniem w ziemi, gotówce, naturze lub pańszczyźnie,
* [[1848]] – [[1850]] – dopuszczenie do regulacji uwłaszczeniowych wszystkich gospodarstw, na podstawie dobrowolnych umów, za odszkodowaniem, zniesienie powinności i uprawnień feudalnych,
* [[1858]] – powszechne zawieranie umów regulacyjnych,
* [[1865]] – [[1872]] – spłata zobowiązań chłopskich, także dzięki pomocy państwa i instytucji bankowych.
{{Przypisy}}
| |||