Kościół Jezusowy w Cieszynie: Różnice pomiędzy wersjami

|kod języka =

|nazwa miejscowa =

|funkcja świątyni =

|rejestr =

|opis grafiki =

|administratura typ =

|administratura nazwa =

|tytuł świątyni =

|data nadania =

|nadający tytuł =

|dedykacja świątyni =

|dzień wspomnienia =

|relikwie =

|cudowne wizerunki =

|data powołania =

|data dekretu =

|dekret wydał =

|data rozpoczęcia budowy =

|data konsekracji =

|data zamknięcia =

|aktualne przeznaczenie =

|data zniszczenia =

|zniszczona przez =

|data odbudowy =

|data reaktywacji =

|poprzednie wyznanie =

|fundator =

|plan świątyni =

|opis planu =

|styl =

|liczba wiernych =

|powierzchnia =

|wysokość =

|długość =

|szerokość =

|liczba wież =

|wysokość wieży =

|liczba kopuł =

|średnica kopuły zew =

|wysokość kopuły zew =

|liczba ikonostasów =

|liczba ołtarzy =

|wezwania ołtarzy bocznych =

|liczba naw =

|szerokość nawy głównej =

|wysokość nawy głównej =

|szerokość nawy bocznej =

|wysokość nawy bocznej =

|szerokość transeptu =

|liczba głosów =

|liczba manuałów =

|typ dzwonnicy =

|nazwa dzwonu =

|www =

'''Kościół Jezusowy w Cieszynie''' to największy [[Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP|ewangelicki]] [[Kościół (budynek)|kościół]] w [[diecezja cieszyńska (Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP)|diecezji cieszyńskiej]] i w [[Polska|Polsce]].

Na [[Śląsk Cieszyński|Śląsku Cieszyńskim]] znajduje się największa populacja [[luteranie|luteran]] w Polsce i w [[Czechy|Republice Czeskiej]] (w samej diecezji cieszyńskiej jest 38 tys. wiernych na łączną sumę 80 tys. w Polsce). Już za czasów działalności [[Marcin Luter|Marcina Lutra]], tutejszy [[Piastowie cieszyńscy|książę]] [[Księstwo Cieszyńskie|Księstwa Cieszyńskiego]] - [[Kazimierz II cieszyński|Kazimierz II]] sprzyjał [[reformacja|reformacji]], a jego wnuk: [[Wacław III Adam]] po obraniu władzy w [[1545]] pozwolił jej wręcz ''„kwitnąć”'' przyczyniając się do rozwoju tego wyznania w Księstwie. Decyzja ta nie wzbudziła fali protestów wśród poddanych, szybko znalazła swoje poparcie wśród szlachty, później chłopstwa i mieszczaństwa, a nawet sporej części duchowieństwa. Aby ustabilizować sytuację książę wydał ''„Porządki kościelne”''. Początki [[kontrreformacja|kontrreformacji]] miały miejsce za panowania syna Wacława III Adama: [[Adam Wacław Cieszyński|Adama Wacława]], który w [[1611]] dokonał konwersji na [[katolicyzm]], wypędził najbardziej aktywnych duchownych i odebrał kościoły w [[Cieszyn]]ie, [[Orlová|Orłowej]], [[Skoczów|Skoczowie]] i [[Strumień (miasto)|Strumieniu]]. Nie na miejscu byłoby jednak przyrównywanie prześladowania ewangelików za panowania [[Piastowie cieszyńscy|Piastów]], aż do ostatniej jego przedstawicielki [[Elżbieta Lukrecja|Elżbiety Lukrecji]] do czasów objęcia władzy przez [[Wiedeń]]skich władców. W początkowym okresie panowania [[Habsburscy książęta cieszyńscy|Habsburgów]], czyli od [[1654]] do [[1709]] odebrano luteranom wszystkie kościoły, zakazano odprawiania nabożeństw i skonfiskowano [[Biblia|Biblię]] i książki religijne. Jednak wiara luteran przetrwała, gdyż silnie zakorzeniła się wśród lokalnego [[Plebs (średniowiecze i nowożytność)|plebsplebsu]]u, odprawiano potajemnie nabożeństwa w [[Beskid Śląski|Beskidach]], jak na [[Równica|Równicy]] i [[Mała Czantoria|Małej Czantorii]], część osób uciekła do bardziej tolerancyjnego [[Bielsko|Bielska]] i na [[Ziemia żywiecka|ziemię żywiecką]]. Sytuacja poprawiła się po podpisaniu [[ugoda altransztadzka|ugody altransztadzkiej]] przez [[Józef I Habsburg|Józefa I]] i [[Karol XII|Karola XII]] w [[1707]]. Ugoda ta pozwoliła na wybudowanie ewangelikom na [[Śląsk]]u sześć ''„kościołów łaski”'', w tym '''Kościoła Jezusowego w [[Cieszyn]]ie''' (poza nim jeszcze w [[Żagań|Żaganiu]], [[Kożuchów]]ie, [[Jelenia Góra|Jeleniej Górze]], [[Kamienna Góra|Kamiennej Górze]] i [[Milicz]]u; jako świątynia ewangelicka do dziś przetrwał tylko cieszyński ''kościół łaski''). W latach [[1709]]-[[1730]] Kościół Jezusowy został ważnym ośrodkiem [[Pietyzm]]u i (bez)pośrednio oddziaływał na życie religijne kościołów wielu [[naród|narodów]]. W [[1781]] cesarz [[Józef II Habsburg|Józef II]] wydał ''„Patent tolerancyjny”'', przez co zezwolił [[Luteranizm|luteranom]], [[Kalwinizm|ewangelikom reformowanym]] i [[Prawosławie|prawosławnym]] praktykowania swojego wyznania. Dzięki [[Wiosna Ludów|rewolucji]] w latach [[1848]]-[[1849]] zostały zrównane prawa luteran z prawami katolików jako jednostek. Podstawę prawnego bytu Kościoła ewangelickiego w [[Austro-Węgry|Austrii]] stanowił ''„Patent protestancki”'' wydany w [[1861]] przez cesarza [[Franciszek Józef I|Franciszka Józefa I]].

[[Plik:Cieszyn 62.jpg|thumb|right|200px|Barokowy ołtarz w Kościele Jezusowym]]

Budynek jest przedstawicielem późnego [[barok]]u [[Austria|austriackiegoaustria]]ckiego. Jest to pięcionawowa [[bazylika]] na planie [[krzyż]]a, z półkolistym [[prezbiterium]] i dwuspadowym dachem z [[lukary|lukarnami]]. W [[ryzalit|ryzalicie]] 75 metrowej wieży znajduje się dzwonnica pokryta cebulastym, [[patyna|zielonkawym]] dachem, najwyżej znajduje się bania z [[krzyż]]em. W [[dzwonnica|dzwonnicy]] znajdują się także 3 [[Dzwon (instrument)|dzwony]] z [[1922]] roku. Wejście do kościoła uwieńczone jest [[portal]]em z [[relief]]em Baranka, światło do środka wpada przez rzędy półkolistych okien, a na końcu znajduje się sporych rozmiarów barokowy ołtarz z [[1766]] r. z rzucającym się obrazem ''Ostatniej Wieczerzy'', który jest kopią obrazu ''Macipa Vincentego Juana'' i rzeźby czterech [[ewangelista|ewangelistów]] spod młotka cieszyńskiego [[rzeźbiarstwo|rzeźbiarza]] [[Józef Pracker|Józefa Prackera]]. Poza ołtarzem warta uwagi jest również [[ambona (architektura)|ambona]], nad którą znajduje się rzeźba, tego samego artysty, ''Zmartwychwstałego [[Jezus Chrystus|Chrystusa]]'' z [[1782]] oraz umieszczone obok ołtarza: popiersie [[Karol XII|Karola XII]] (dar [[Gustaw V|Gustawa V]]) i [[Klasycyzm|klasycystyczna]] [[chrzcielnica]]. Miejscowemu chórkowi akompaniują największe na Śląsku Cieszyńskim [[organy]] firmy ''Carla Walckera''<!--wcześniej widniało tu nazwisko Karol Barker - zmienił je ip'ek, sprawdzić--> z [[Frankfurt nad Menem|Frankfurtu]].

* Dodatek do [http://www.glos.cieszyn.pl/ ''"[[Głos Ziemi Cieszyńskiej|Głosu Ziemi Cieszyńskiej"]]''] nr. 46 z 18 XI 2005 pt. ''"Panorama Parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego"'';