Narodowy socjalizm w Austrii: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.6.5) (Robot dodał no:Østerriksk nasjonalsosialisme |
m Popups: Ujednoznacznienie linku z SA na Sturmabteilung, WP:SK |
||
Linia 3:
Upadek Austro-Węgier przyniósł podział DAP. Nastąpił on już w maju [[1918]] podczas zjazdu partii, powstała wówczas '''Niemiecka Narodowosocjalistyczna Partia Robotnicza Austrii (''Deutsche Nationalsozialistische Arbeiterpartei Österreichs'', DNSAPÖ)''', na której czele stanął [[Walter Riehl]], wcześniej kierujący młodzieżówką DAP. Nawiązał on w [[1920]] współpracę z ruchami narodowosocjalistycznymi w Niemczech i Czechach, m.in. z [[Adolf Hitler|Hitlerem]], przejmując stamtąd wiele elementów programowych. W [[1923]] nadszedł kryzys w partii - Riehl ustąpił ze stanowiska, a ugrupowanie rozpadło się na kilka części (m.in. Związek Niemieckosocjalistyczny W. Riehla, grupa K. Schulza). Jedną z przyczyn kryzysu był też upadek [[Pucz monachijski|puczu monachijskiego]].
Odnowa ruchu narodowosocjalistycznego nastąpiła w [[1926]] - partię założono tym razem pod postacią austriackiej części niemieckiej '''[[NSDAP]] (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza - ''Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei'')'''. Została zorganizowana identycznie jak w każdym z landów niemieckich i podporządkowana niemieckiej centrali. Na jej czele stanęli jednak działacze (m.in. Alfred Eduard Frauenfeld, [[Arthur Seyss-Inquart]]), którzy pragnęli zachować pewną odrębność. Partia szybko się rozszerzała, przejmując członków Partii Wszechniemieckiej, Landbundu, a także narodowych skrzydeł [[Austriacka Partia Chrześcijańsko-Społeczna|Austriackiej Partii Chrześcijańsko-Społecznej]] i [[Heimwehr]]y. W wyborach [[1930]] osiągnęła kilkuprocentowy wynik oraz ani jednego mandatu. Partia jednak rozbudowywała się organizacyjnie, tworzyła własne bojówki ([[Sturmabteilung|SA]] i [[Schutzstaffel|SS]]). W wyborach lokalnych do rad gmin w [[1932]] NSDAP zdobyła już największą liczbę głosów po Partii Chrześcijańsko-Socjalnej. W wyborach tych NSDAP posługiwała się hasłem: "500 tys. bezrobotnych - 400 tys. Żydów - wybór bardzo prosty: głosuj na narodowych socjalistów". Tego wyniku nie udało się jednak zweryfikować w kolejnych wyborach parlamentarnych wskutek wprowadzenia w Austrii - m.in. również w obawie przed rosnącymi wpływami narodowych socjalistów - [[Austrofaszyzm|austrofaszystowskiej]] dyktatury [[Engelbert Dollfuss|Engelberta Dollfussa]].
To zdarzenie zadecydowało o radykalizacji oblicza partii - na jej czele stanęli nowi, młodzi działacze, który zdecydowali się walczyć o władzę środkami nielegalnymi. Gdy w czerwcu [[1933]] Dollfuss zdelegalizował NSDAP i podjął decyzję o rozbrojeniu jej bojówek, NSDAP odpowiedziało wzmożeniem działań terrorystycznych, a wreszcie próbą zamachu stanu, która miała miejsce [[25 lipca]] 1934. Autorzy spisku planowali aresztować rząd i powołać własny, jednak mimo opanowania gmachu rządu, w którym znajdował się kanclerz Dollfuss (który został podczas puczu raniony i zmarł), zamach przeprowadzony przez ok. 150-osobowy oddział się nie powiódł - sytuację opanowali stronnicy Dollfussa, na czele nowego rządu stanął [[Kurt Schuschnigg]]. Także [[Benito Mussolini|Mussolini]] wysłał nad granicę austriacką włoskie wojska, aby w razie potrzeby interweniować w obronie rządu. W tej sytuacji Adolf Hitler, który chciał zatrzeć niekorzystne wrażenie po zamachu oraz uspokoić Mussoliniego, choć przyjął uchodźców narodowosocjalistycznych z Austrii, zmniejszył swoje poparcie dla austriackiej NSDAP (zlikwidował radiostację nadającą z Niemiec, zlikwidował tzw. Legion Austriacki powołany z uchodźców).
Linia 16:
'''Literatura:'''
* J.W. Borejsza, Rzym a wspólnota faszystowska: o penetracji faszyzmu włoskiego w Europie Środkowej, Południowej i Wschodniej, Warszawa 1981.
* J. Kozeński, Austria 1918-1968. Dzieje polityczne i społeczne, Poznań 1970.
* F. Ryszka, Państwo autorytarne [w:] Dyktatury w Europie Środkowo-Wschodniej 1918-1939, red. J. Żarnowski, Wrocław 1973.
* A. Wandruszka, Österreichs politische Struktur. Die Entwicklung der Parteien und politischen Bewegungen [w:] Geschichte der Republik Österreich, hrsg. H. Benedikt, Wien 1954.
* [http://aeiou.iicm.tugraz.at/aeiou.encyclop.n/n122448.htm Nationalsozialismus w: Österreich Lexikon]
* [http://de.wikipedia.org/wiki/%C3%96sterreich_in_der_Zeit_des_Nationalsozialismus Österreich in der Zeit des Nationalsozialismus w: Wikipedia.de]
* [http://www.doew.at/thema/terror/kurz.html Opfer des Terrors der NS-Bewegung in Österreich 1933-1938]
{{Partie narodowosocjalistyczne}}
| |||