Nowy Wierch: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ToSter (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
ToSter (dyskusja | edycje)
Linia 19:
|commons = Category:Nový vrch
}}
'''Nowy Wierch''' ([[język słowacki|słow.]] ''Nový vrch'', ''Nový'', [[język niemiecki|niem.]] ''Höhlenberg'', [[język węgierski|węg.]] ''Novy''<ref name=wet>{{Cytuj książkę | nazwisko= Radwańska-Paryska | imię=Zofia | autor link= Zofia Radwańska-Paryska | nazwisko2= Paryski | imię2=Witold Henryk | autor link2= Witold Henryk Paryski | tytuł= Wielka encyklopedia tatrzańska | data=2004 | wydawca=Wydawnictwo Górskie | miejsce=Poronin | isbn=83-7104-009-1}}</ref>), według różnych źródeł 1999 lub 2009&nbsp;m [[n.p.m.]]<ref name=nyka>{{Cytuj książkę | nazwisko= Nyka | imię=Józef | autor link= Józef Nyka | tytuł= Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. VI | data=2008 | wydawca=Trawers | miejsce=Latchorzew | isbn=978-83-60078-05-1}}</ref> – trójwierzchołkowy, [[Wapień|wapienny]] [[szczyt (geografia)|szczyt]] w [[Tatry Bielskie|Tatrach Bielskich]] ([[Słowacja]]), w zachodniej ich części<ref name=nyka/>. Wznosi się nad [[Dolina Nowa|Doliną Nową]] od północnego wschodu, [[Dolina Hawrania|Doliną Hawranią]] od północnego zachodu i [[Stefanowy Żleb|Stefanowym Żlebem]] (odnogą [[Dolina Jaworowa|Doliny Jaworowej]]) od południa. Od [[Murań|Murania]] oddziela go [[Nowa Przełęcz]] (1845 m), a od [[Hawrań|Hawrania]] – [[Hawrania Przełęcz]] (1910 m)<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Nodzyński | imię=Tomasz | nazwisko2= Cobel-Tokarska | imię2=Marta | tytuł= Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie | data=2007 | wydawca=ExpressMap | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-60120-88-0}}</ref>. W połowie długości grani opadającej ku Hawraniej Przełęczy znajduje się ostro wcięta przełączka – Nowy Karb<ref name=WC>{{Cytuj książkę|imię=Władysław |nazwisko=Cywiński |autor link=Władysław Cywiński |tytuł=Tatry Bielskie część zachodnia. Tatry przewodnik szczegółowy tom 4 |miejsce=Poronin |rok=1997 |wydawca=Wydawnictwo Górskie |isbn= 83-7104-015-6 }}</ref>.
 
Nowy Wierch ma trzy wierzchołki, spośród których najniższy znajduje się w [[Grań główna Tatr Bielskich|grani głównej Tatr Bielskich]], zaś dwa wyższe w bocznym grzbiecie, który się od niego odgałęzia ku północy. Najwyższy, północny wierzchołek jest przy tym krańcowym punktem skalistej grani [[Kominy Zdziarskie|Kominów Zdziarskich]], oddzielającej Dolinę Nową od Hawraniej<ref name=bedeker>{{Cytuj książkę | nazwisko= Barczyk | imię=Grzegorz | nazwisko2= Jakubowski (red.) | imię2=Ryszard | nazwisko3= Piechowski | imię3= Adam | nazwisko4= Żurawska | imię4= Grażyna | tytuł= Bedeker tatrzański | data=2000 | wydawca= Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-13184-5}}</ref>. Do [[Stefanowy Żleb|Stefanowego Żlebu]] Nowy Wierch opada 60-metrową ścianą, pod którą znajduje się Nowy Upłaz, ograniczony od dołu [[Wyżnie Rzędy Bielskie|Nowymi Rzędami]]. W Nowy Upłaz wcinają się płytkie, trawiaste żlebki, łączące się niżej w Zadni Stefanowy Żleb<ref name=WC/>.
 
Nowy Wierch był odwiedzany początkowo przez pasterzy i kłusowników, później bywali na nim turyści, m.in. [[Ludwik Chałubiński]] w 1880 r. Pierwszego znanego wejścia zimowego dokonali [[Adam Karpiński]] oraz [[Zofia Wysocka-Bernadzikiewicz|Zofia]] i [[Tadeusz Bernadzikiewicz|Tadeusz]] Bernadzikiewiczowie w 1937 r.<ref name=wet/> W okolicach szczytu znajduje się kilkanaście [[jaskinia|jaskiń]], w których odkryto szczątki zwierząt żyjących w czasie ostatniego [[zlodowacenie|zlodowacenia]]. Dziś w tym rejonie żyją liczne [[pomurnik]]i, a stoki w znacznej mierze porasta [[las pierwotny]]. Nazwa pochodzi od pastwisk Nowe<ref name=nyka/>.
 
[[Plik:Zdiarska vidla Belianske Tatry.jpg|thumb|left|200px|Od lewej Murań, Nowy Wierch, Hawrań i [[Płaczliwa Skała]]]]