Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 84.10.185.27 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Starscream. |
Pilot Pirx (dyskusja | edycje) uzupełnienia |
||
Linia 30:
Już w roku [[1841]] zniesiono Radę Stanu, a część jej kompetencji przejął Departament ds. Królestwa Polskiego w Radzie Państwa w Petersburgu. W tymże samym roku zlikwidowano Sąd Najwyższy Instancji Królestwa oraz wydziały kasacyjne w Sądzie Apelacyjnym, a w ich miejsce wprowadzono dwa departamenty Rządzącego Senatu: IX i X.
Zamiast Sejmu zapowiadał Statut powołanie instytucji przedstawicielskiej dla całego Królestwa pod nazwą "Zgromadzenia Stanów Prowincjonalnych" (art. 53 - 54). Instytucja ta, powołana "''dla naradzania się w interesach dotyczących dobra ogólnego Królestwa''” (art. 53), miała mieć jedynie charakter doradczy. Statut nie określał składu ani atrybucji tego organu, nie wyjaśniał, jakie przedmioty miały podlegać „naradzaniu się”, odkładając tę sprawę na czas późniejszy (art. 54). "Zgomadzenie" to nie zostało nigdy zwołane.
Car przyrzekł w statucie swobody wyznań religijnych, prawo przenoszenia się, nietykalność własności, z zastrzeżeniem groźby jej utraty w wypadku zdrady stanu. Do dalszych wolności, gwarantowanych przez statut, należało zachowanie języka polskiego w urzędach i oddzielnej administracji kraju. W art. 34 czytamy: ''"Wszystkie interesa administracyjne i sądowe w Królestwie Polskim będą się odbywać w języku polskim"''. Od roku [[1836]] jednak urzędnicy znający język rosyjski mieli pierwszeństwo w przyjmowaniu do służby państwowej, a w [[1837]] roku wprowadzono całkowity zakaz nominacji na urząd nieumiejących biegle mówić w tym języku.
Utrzymano wydawanie "Dziennika Praw Królestwa Polskiego" (art. 33), lecz wszystkie ukazy ogłaszano wpierw po rosyjsku, potem po polsku.
Podporządkowano Rosji także Kościół i oświatę. Na wspomnianej wcześniej liście stanowisk zatwierdzanych przez cara jako pierwsi są wymienieni arcybiskupi oraz biskupi.
W zakresie administracji terenowej (art. 39) utrzymano podział Królestwa na województwa, obwody, powiaty oraz miejskie i wiejskie okręgi (gminy). Nie zmieniano ich poprzednich granic. Taki stan utrzymał się do roku [[1837]].
Zachowano także władze lokalne. Na czele województwa stały komisje wojewódzkie. W ich skład wchodzili prezes i komisarze. Wypełniali oni polecenia głównych komisji rządowych (art. 40). W miastach rządziły zgromadzenia miejskie, a w okręgach wiejskich wójtowie. Burmistrz i wójt mieli za zadanie czuwać nad wypełnianiem rozkazów rządu (art. 41). Statut zapowiadając utrzymanie istniejących ciał samorządowych stosownie do podziału administracyjnego Królestwa Polskiego – rad wojewódzkich w województwach, zgromadzeń szlacheckich w powiatach, zgromadzeń w miastach i gminach (art. 42 - 52) nie przyznawał jednakże tym organom szerszych kompetencji i poddawał kontroli administracji szczebla naczelnego i centralnego. Prawo udziału w tych organach ograniczone było cenzusem majątkowym lub wykształcenia (art. 48).
=== Rzeczywistość Statutowa Królestwa ===
W praktyce postanowienia statutu nie zostały dotrzymane. W 1833 roku na terenie Królestwa wprowadzono "''stan oblężenia''" a co za tym idzie prawo wojskowe uzyskało pierwszeństwo. Działała jedynie Rada Administracyjna pod kierunkiem [[Iwan Paskiewicz|Iwana Paskiewicza]] oraz Rada Stanu jako organ doradczy petersburskiej Rady Państwa. Systematycznie zwiększano kompetencje Rady Administracyjnej i [[Namiestnicy Królestwa Polskiego|namiestnika]]. W ciągu następnych lat wzmożono działania [[rusyfikacja na ziemiach polskich|rusyfikacyjne]] i unifikacyjne. Stopniowo wprowadzano [[język rosyjski]] do urzędów i likwidowano odrębność administracyjną Królestwa. W [[1837]] [[województwo|województwa]] nazwano [[gubernia]]mi, a komisje wojewódzkie rządami gubernialnymi. Taka polityka utrzymała się do końca trwania władzy rosyjskiej na ziemiach polskich.
=== Tekst oryginalny (z urzędowym tłumaczeniem) ===
* [http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=4268&dirids=1 "Dziennik Praw Królestwa Polskiego" 1832 Tom 14, nr 55, str. 160 - 249]
* [http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=38878&dirids=1 "Dziennik Powszechny" Nr 83 z 26 III 1832, s. 339-342]
=== Bibliografia ===
* [https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/1996/1/Demidowicz.pdf Statut Organiczny Królestwa Polskiego w latach 1832-1856]
{{wikiźródła|Statut organiczny dla Królestwa Polskiego 1832}}
| |||