Filistyni: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Xqbot (dyskusja | edycje)
m r2.7.3) (Robot dodał arc:ܦܠܫܬ
m →‎Historia: poprawa linków
Linia 31:
W okresie królestwa podzielonego relacje Izraelitów z Filistynami kształtowały się różnie. [[Królestwo Judy|Juda]] w czasach króla [[Jozafat (król Judy)|Jozafata]] pobierała trybut od Filistynów<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=17|wersety=11}}</ref>, a już za panowania następcy Jozafata, [[Joram (król Judy)|Jorama]], poniosła klęskę w wojnie z filistyńsko-arabską koalicją<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=21|wersety=16-17}}</ref>. W okresie rządów króla [[Joasz (król Judy)|Joasza]] Gat zostało zdobyte przez króla Aramu Damasceńskiego, [[Chazael]]a<ref>{{Biblia|księga=2Krl|rozdział=12|wersety=18}}</ref>. Ziemię Filistynów podbił król [[Azariasz (król Judy)|Azariasz]] (Ozjasz)<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=26|wersety=6}}</ref>, jednak jego wnuk [[Achaz]] utracił nad nimi zwierzchnictwo, a nawet utracił w walce z nimi kilka miast judzkich<ref>{{Biblia|księga=2Krn|rozdział=28|wersety=18}}</ref>. Filistynów pokonał natomiast następca Achaza, [[Ezechiasz (król Judy)|Ezechiasz]]<ref>{{Biblia|księga=2Krl|rozdział=18|wersety=8}}</ref>. Znaleziony w miejscowości Mesad Hashavyahu (na południe od [[Jaffa|Jafy]]) [[ostrakon]] z imieniem judejskiego namiestnika sugeruje kontrolowanie części terytorium Filistynów przez króla [[Jozjasz]]a<ref>Gądecki, s. 334.</ref>. Państwo północne, [[królestwo Izraela (państwo północne)|Izrael]], toczyło zaś długotrwały konflikt z Filistynami o miasto [[Gibbeton]]<ref>{{Biblia|księga=1Krl|rozdział=15|wersety=27}}</ref><ref>{{Biblia|księga=1Krl|rozdział=16|wersety=14}}</ref><ref group="notatka">Dwukrotnie podczas oblężeń Gibbetonu dochodziło w Izraelu do zamachu stanu.</ref>.
 
Ziemia Filistynów była również podbijana przez wojska egipskie i asyryjskie<ref name="ekoscielna"/>. W źródłach asyryjskich Filistyni są wzmiankowani po raz pierwszy w inskrypcjach [[Adadnirari III|AdadnirariegoAdad-nirari III]], który wymienia Filisteę wśród podbitych i zhołdowanych przez siebie krajów. Późniejsze inskrypcje wymieniają również poszczególnych władców filistyńskich, np. Mitintiego z Askalonu czy Hanunu z Gazy, którzy płacili trybut Asyrii. Wtedy to ziemia Filistynów stała się zależna od Asyrii<ref>Tschirschnitz, ss. 151-152.</ref>. W 734 p.n.e. Gaza i Askalon odmówiły płacenia danin królowi [[TiglatpilesarTiglat-Pileser III|TiglatpilesarowiTiglat-Pileserowi III]], co spowodowało szybką interwencję Asyrii. Król Gazy Hanunu został zmuszony do ucieczki do Egiptu, a w mieście wprowadzony został kult bóstw asyryjskich<ref>Tschirschnitz, ss. 73-74.</ref>. W 720 p.n.e. król [[Sargon II]] pokonał koalicję Hanunu i nieznanego z imienia faraona Egiptu<ref group="notatka">W źródłach asyryjskich zwanego Re'e. Być może chodzi o faraona [[Osorkon IV|Osorkona IV]], w Biblii (2 Krl 17,4) wzmiankowanego jako So.</ref> pod Rafią (obecnie Tell Refah w okolicach [[Rafah]], 30 km na południe od Gazy). Hanunu został wzięty do niewoli. W latach 712-711 p.n.e. Sargon zdobył Aszdod<ref>Tschirschnitz, ss. 75-76.</ref>. W roku 701 p.n.e. [[Sanherib]] w ramach tłumienia powstania antyasyryjskiego zdobył Askalon. Król Sydka został zesłany do Asyrii wraz z rodziną, a na jego miejsce władcą ustanowiony został Szarru-Ludari<ref>Tschirschnitz, s. 78.</ref>. Po upadku Asyrii Filistea stała się częścią [[Babilonia|państwa nowobabilońskiego]], a następnie perskiego<ref>Tschirschnitz, s. 152.</ref>. W III w. p.n.e. Filistyni ulegli hellenizacji<ref>{{cytuj stronę| url =http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3900932 | tytuł =Filistyni | data dostępu =2009-06-18 | opublikowany = encyklopedia.pwn.pl}}</ref>.
 
== Archeologia ==