|
'''Edmund Rogalski''' (ur. [[1891]] w [[Kłecko|Kłecku]], zm. [[1961]]) – polski oficer, dowódca [[Kompania kłecka|Kompaniikompanii kłeckiej]] podczas [[Powstanie wielkopolskie|Powstaniapowstania wielkopolskiego]], odznaczony [[Order Virtuti Militari|Virtuti Militari]], autor monografii nt. udziału kłecczan w walkach wyzwoleńczych 1918-1919.
Urodził się w Kłecku. Będąc uczniem gimnazjum w [[Gniezno|Gnieźnie]] został wydalony wraz z dwoma kolegami za przynależność do tajnej organizacji, Towarzystwa Tomasza Zana. Wydalonych objęto zakazem uczęszczania do gimnazjów na terenie [[Wielkopolska|Wielkopolski]]. Dalszą naukę kontynuował w Nadrenii, w Oberlahnstein pod Koblencją, następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie w Berlinie na wydziale [[Filozofia|filozoficznym]].
W [[1914]] r. został powołany do wojska pruskiego. Najpierw jako szeregowiec, a od marca [[1915]] r. po kursie oficerskim jako [[podporucznik]] i dowódca kompanii. Ranny w nogę na froncie francuskim (20 proc.% inwalidztwa) walczył dalej we Francji, Belgii, Rumunii. W [[1918]] r. po powrocie z frontu organizował w Kłecku Powstaniepowstanie Wielkopolskiewielkopolskie, będąc komendantem powstańców. Walczył na froncie północnym w bitwach pod [[Łopiszewo|Łopiszewem]], [[Łopienno|Łopiennem]], [[Nakło|Nakłem]], [[Szubin|Szubinem]]em, [[Rynarzewo|Rynarzewem]]. Był jednym z pięciu oficerów w sztabie gnieźnieńskim. W Wojsku Polskim służył do [[1922]] r. w randze kapitana. Od [[1923]] r. był dyrektorem Kasy Chorych w Gnieźnie. W [[1925]] r. został wybrany na burmistrza miasta Jarocina – był nim przez 12 lat, i ponownie od [[1937]] r.
W [[1939]] r. wyjechał z dokumentami miejskimi. Po aresztowaniu w listopadzie 1939 r. został wywieziony wraz z całą rodziną do obozu w [[Cerekwica|Cerekwicy]], w grudniu 1939 r. -– do [[Opoczno|Opoczna]], gdzie przebywał do końca wojny wojny. W Opocznie poza pracą zawodową (jako tłumacz) pracował społecznie, pełniąc funkcję przewodniczącego Rady Głównej Opiekuńczej delegatury Opoczno. Organizował kuchnie i pomoc dla ubogich i wysiedlonych, również powstańców warszawskich. W styczniu [[1945]] r. podczas bombardowania Opoczna został ranny. Nie odzyskał już nigdy pełnej sprawności. Jako inwalida (75 proc.%) po długim leczeniu pracował w Spółdzielni Inwalidów. Zmarł w wyniku wypadku w [[1961]] r.
Służył w [[67 Pułk Piechoty (II RP)|67 Pułku Piechoty]], odznaczony srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy za wojnę 1918-1920. W [[1936]] opublikował w Jarocinie „Kompanja kłeckowska”<ref>[http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/aRogalski%2C+Edmund+%281891-1961%29./arogalski+edmund+1891+1961/-3%2C-1%2C0%2CB/frameset&FF=arogalski+edmund+1891+1961&1%2C1%2C E. Rogalski „Kompanja kłeckowska” w zasobach Biblioteki Narodowej w Warszawie].</ref>, która w 2012 r. ponownie została wydana staraniem [[Dawid Jung|Dawida Junga]] i Bartosza Borowiaka.<ref>[http://kleckomilosnicy.pl/aktualnoci/206-promocja-reprintu-bohaterskiej-kompani-keckiej.html Relacja z promocji reprintu zorganizowanego przez Towarzystwo Miłośników Kłecka i Ziemi Kłeckiej].</ref>. O wartości publikacji wspomina prof. zw. dr hab. [[Jerzy Siepak]] z [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|Uniwersytetu im. A. Mickiewicza]]: ''Ta książka ma olbrzymią wartość, bo na te lata kapitan Rogalski był naprawdę dobrze przygotowany do historycznego opisu wydarzeń powstańczych. Dobrze, że to się ukazało w postaci książki, w postaci takiego egzemplarza, który wzbogaca w ogóle literaturę powstańczą. Bardzo się cieszę, że została ta książka wykorzystana do scenariusza filmu o powstaniu wielkopolskim (...) Kompania kłeckowska na ziemiach dawnego zaboru pruskiego zdobyła wiele miejscowości, idąc pod Chodzież, tam zdobyli olbrzymie tereny dla Polski, które później w traktacie wersalskim my musieliśmy oddać Niemcom. Ale naprawdę to jest wspaniałe. Poza tym takim akcentem kłeckowskim jest jeszcze jedno miejsce – duży pomnik poległych dziewięciu powstańców wielkopolskich na cmentarzu miejskim; po drodze, idąc na ten cmentarz, jest dziewięć rosnących lip, poświęconych tym powstańcom, do dnia dzisiejszego one rosną (...)''<ref>[http://gniezno.com.pl/wiadomosci/czytaj/6172/kompanja_kleckowska.html Opinia prof. Jerzego Siepaka].</ref>.
z [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza|Uniwersytetu im. A. Mickiewicza]]: ''Ta książka ma olbrzymią wartość, bo na te lata kapitan Rogalski był naprawdę dobrze przygotowany do historycznego opisu wydarzeń powstańczych. Dobrze, że to się ukazało w postaci książki, w postaci takiego egzemplarza, który wzbogaca w ogóle literaturę powstańczą. Bardzo się cieszę, że została ta książka wykorzystana do scenariusza filmu o Powstaniu Wielkopolskim (...) Kompania Kłeckowska na ziemiach dawnego zaboru pruskiego zdobyła wiele miejscowości idąc pod Chodzież, tam zdobyli olbrzymie tereny dla Polski, które później w traktacie wersalskim my musieliśmy oddać Niemcom. Ale naprawdę to jest wspaniałe. Poza tym takim akcentem kłeckowskim jest jeszcze jedno miejsce - duży pomnik poległych dziewięciu powstańców wielkopolskich na cmentarzu miejskim; po drodze, idąc na ten cmentarz, jest dziewięć rosnących lip, poświęconych tym powstańcom, do dnia dzisiejszego one rosną (...)''.<ref>[http://gniezno.com.pl/wiadomosci/czytaj/6172/kompanja_kleckowska.html Opinia prof. Jerzego Siepaka]</ref>
Dramaturg [[Gerard Górnicki]] poświęcił Edmundowi Rogalskiemu sztukę „Poszli ci, którzy powinni” wystawioną w Teatrze Polskim w Poznaniu 28 grudnia 1978 r. Muzykę do spektaklu napisał [[Jan Kaczmarek (kompozytor)|Jan Kaczmarek]]. Natomiast 27 grudnia 1984 r. kłecczanie odsłonili marmurową tablicę na rynku upamiętniającą Kompanię Kłeckowską oraz Edmunda Rogalskiego.
==Źródło Źródła ==
* E. Rogalski „Kompanja Kłeckowska”, wstęp i opracowanie D. Jung, B. Borowiak, Towarzystwo Miłośników Kłecka i Ziemi Kłeckiej, Kłecko 2012
{{Przypisy}}
{{DEFAULTSORT:Rogalski, Edmund}}
[[Kategoria: Oficerowie piechoty II RP]]
[[Kategoria:Kapitanowie II Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Powstańcy wielkopolscy (1918-1919)]]
|
