Dominium brytyjskie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Robot dodał sh:Dominion |
|||
Linia 6:
== Status dominium ==
Status dominium oznaczał najwyższy stopień [[autonomia|autonomii]] możliwy do osiągnięcia przez terytorium zależne Wielkiej Brytanii. Były one tworzone na obszarach, gdzie zdecydowanie dominowała ludność wywodząca się od osadników pochodzenia europejskiego, zwłaszcza (choć nie tylko) [[Brytyjczycy|Brytyjczyków]]. Co do zasady, dominia posiadały pełną swobodę stanowienia o sobie we wszystkich dziedzinach poza obronnością i polityką zagraniczną. Jednocześnie jednak ich ustawodawstwo nie mogło być sprzeczne z prawem stanowionym przez parlament w Londynie. Dominia miały znacznie mniejsze zobowiązania finansowe względem metropolii niż kolonie, ale jednocześnie nie mogły liczyć na brytyjskie współfinansowanie własnych wydatków. Kiedy jedno z dominiów zbankrutowało, ceną za spłacenie jego długów przez Londyn była utrata autonomii (tak właśnie stało się w 1934 z [[Dominium Nowej Fundlandii|Nową Fundlandią]], co ostatecznie doprowadziło do jej przystąpienia do [[Konfederacja Kanady|federacji kanadyjskiej]] w 1949 roku).
System polityczny dominiów wzorowany był na [[ustrój polityczny Wielkiej Brytanii|brytyjskim]], choć poddawano go niekiedy istotnym modyfikacjom, np. w Kanadzie i Australii, gdzie wprowadzono opartą na rozwiązaniach [[Stany Zjednoczone|amerykańskich]] [[federacja|federacyjność państwa]]. Wiązało się to z faktem, iż oba te dominia zostały stworzone z połączenia kilku odrębnych wcześniej kolonii, które nie chciały zbyt dużej centralizacji. Podobną genezę miał [[Związek Południowej Afryki]], który jako dominium stał się jednak [[państwo unitarne|państwem unitarnym]], aby nie dopuścić do ponownej eskalacji konfliktu, który wcześniej doprowadził do [[wojny burskie|wojen burskich]]. Dominia posiadały własne parlamenty i odpowiedzialne przed nimi rządy z premierem na czele. Interesy brytyjskie reprezentował [[gubernator generalny]], który pełnił podwójną funkcję: był zarazem osobistym przedstawicielem monarchy, ale również reprezentantem rządu brytyjskiego, bezpośrednio podległym brytyjskiemu ministrowi ds. kolonii, a później specjalnemu ministrowi ds. dominiów. Konstytucyjne kompetencje gubernatorów generalnych były bardzo szerokie i obejmowały m.in. powoływanie i odwoływanie rządu, skracanie kadencji parlamentu oraz prawo niewzruszalnego [[weto|weta]] wobec wszystkich przyjmowanych ustaw.
| |||