Wikipedia

Pomnik Poległych Stoczniowców 1970: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
kat.
poprawa linków do ujedn. i przek., usunięcie nadmiarowych linków do dat, WP:SK
Linia 2:
|nazwa = Pomnik Poległych Stoczniowców 1970
|grafika = Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970 in Gdańsk.jpg
|opis grafiki =
|państwo = POL
|miejscowość = [[Gdańsk]]
|miejsce = [[Plac Solidarności w Gdańsku]]
|typ pomnika =
|styl architektoniczny =
|projektant = Bogdan Pietruszka, Elżbieta Szczodrowska-Peplińska, Robert Pepliński i Wiesław Szyślak
|fundator = Społeczny Komitet Budowy Pomnika "Poległych Stoczniowców 1970"<ref name="Kazański">Arkadiusz Kazański, ''Pomnik poległych stoczniowców'', Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 9-10 (118-199), wrzesień-październik 2010, ISSN 1641-9561, s. 155. </ref>
|całkowita wysokość = 42
|rozpoczęcie budowy = [[17 września]] [[1980]]
|ukończenie budowy = grudzień [[1980]]
|odsłonięto = [[16 grudnia]] [[1980]]
|ważniejsze przebudowy =
|zniszczono =
|stopniN = 54 |minutN = 21 |sekundN = 37.80
|stopniE = 18 |minutE = 38 |sekundE = 57.12
|commons = Category:Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970
}}
'''Pomnik Poległych Stoczniowców 1970''' – monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, upamiętniający ofiary [[Grudzień 1970|grudnia 1970 roku]] i znajdujący się w pobliżu bramy drugiej, niedaleko miejsca, gdzie padli pierwsi trzej zabici, odsłonięty [[16 grudnia]] [[1980]] roku.
 
== Historia powstania pomnika ==
JużW w [[1971]] roku [[Henryk Lenarciak]], ówczesny przewodniczący rady oddziałowej Związku Zawodowego Metalowców na Wydziale W-4, wysunął postulat budowy pomnika, który upamiętniałby stoczniowców poległych w grudniu 1970 roku. Realizacja tego zamierzenia możliwa jednak była dopiero po podpisaniu [[Porozumienia sierpniowe|porozumień sierpniowych]]<ref name="Kazański"/>. W czasie strajków zbierano fundusze na cele jego budowy wśród strajkujących i mieszkańców Trójmiasta, pojawiali się także ofiarodawcy z innych stron kraju<ref name="Kazański"/>. Zawiązał się komitet budowy pomnika, na którego czele stanął wspomniany Henryk Lenarciak; jego zastępcą był Marek Adamczewski, a sekretarzem komitetu został Zygmunt Manderla<ref name="Kazański156">Arkadiusz Kazański, ''Pomnik poległych stoczniowców'', Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 9-10 (118-199), wrzesień-październik 2010, ISSN 1641-9561, s. 156. </ref>.
 
Pierwotny projekt, autorstwa Bogdana Pietruszki z Biura Projektowo-Konstrukcyjnego Stoczni Gdańskiej im. Lenina, zatwierdzony przez Plenum [[Międzyzakładowy Komitet Strajkowy|Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego]] 24 sierpnia 1980 roku, przewidywał, że monument składać się będzie z czterech krzyży, łączących się kotwicami i ramionami<ref name="Kazański"/>. Opracowania formy plastycznej pomnika podjął się bezpośrednio po podpisaniu porozumień trzyosobowy zespół w którego skład weszli architekt i plastyk [[Wojciech Mokwiński]], rzeźbiarka Maria Korpalska, artysta plastyk Giedymin Jabłoński. Zespół ten zaproponował trzy krzyże zamiast czterech, ze względu na lepszą bryłę i bardziej uniwersalną symbolikę. Konsultował i poparł ten pomysł ówczesny biskup diecezji gdańskiej [[Lech Kaczmarek]]. Zespół zaproponował także użyte finalnie materiały - stal kwasoodporną i brąz. Projekt w wersji tego zespołu zatwierdził (co było wymogiem ówczesnego prawa w Polsce) minister kultury, [[Wiktor Zin]]. 1 października 1980 roku komitet wybrał kolejną wersję projektu pomnika, zaproponowaną przez zespół, w skład którego wchodzili: Bogdan Pietruszka, Elżbieta Szczodrowska-Peplińska, Robert Pepliński (rzeźbiarze) i Wiesław Szyślak (architekt). Małą architekturę w otoczeniu pomnika zaprojektowali [[Wojciech Mokwiński]] i [[Jacek Krenz]]<ref name="Kazański"/>.
 
Władze próbowały odwlec budowę pomnika, m.in. proponując zorganizowanie szerokiego konkursu<ref name="Kazański"/>. Podjęto także próbę zmiany jego nazwy, tak by objął on również pamięć poległych milicjantów. Udało się temu zapobiec dzięki ostrym protestom [[Anna Walentynowicz|Anny Walentynowicz]], która obawiała się, że może to umożliwić manipulację prawdą historyczną i rozmycie odpowiedzialności za masakrę stoczniowców<ref name="Kazański156"/>. Do końcowego zatwierdzenia lokalizacji i terminu rozpoczęcia budowy przyczyniły się także odważne działania całej grupy osób współpracujących z Komitetem Budowy Pomnika. Obalali oni przygotowywane wielokrotnie na zlecenie komunistycznych władz fałszywe materiały i dokumenty mające uniemożliwić realizację projektu. Pierwszy pal pod budowę wbito 17 września 1980 roku<ref name="Kazański"/>. Uroczystość wbudowania [[kamień węgielny|kamienia węgielnego]] odbyła się 6 grudnia 1980 roku. W budowie pomnika brało udział kilkanaście zakładów i instytucji<ref name="Kazański156"/>. 16 grudnia 1980 roku, w dziesiątą rocznicę wydarzeń grudniowych, pomnik został [[odsłonięcie|odsłonięty]]<ref name="Kazański156"/>, <ref>[http://www.youtube.com/watch?v=rzVN_2bPmfU Film z uroczystości odsłonięcia pomnika w PKF nr 52 z 1980 roku]</ref>,.
 
== Opis i dane techniczne ==
Pomnik składa się z trzech krzyży, z których każdy waży 36 ton i mierzy 42 metry wysokości. Na każdym krzyżu zawieszona jest kotwica o wadze około 2 ton każda. W dolnej części monumentu przewidziano płaskorzeźby ze scenami z życia stoczniowców<ref name="Kazański"/>. Na pomniku został umieszczony cytat z psalmu 29, a także fragment wiersza ''Który skrzywdziłeś'' [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]]<ref name="Kazański156"/>. Krzyże wykonano z płyt ze stali chromoniklowej, [[stal kwasoodporna|kwasoodpornej]], kotwice z płyt [[mosiądz|mosiężnych]], a [[płaskorzeźbaRelief|płaskorzeźby]] z [[brązBrązy|brązu]]u<ref name="Kazański"/>.
 
{{Przypisy}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Poległych_Stoczniowców_1970”