Szerokość geograficzna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
dr.red.
o długości dnia i nocy na kołach podbiegunowych, drobne redakcyjne, półpauzy w miejsca łączników, minus, drobne merytoryczne
Linia 2:
[[Plik:Meridian-International.PNG|thumb|1 - równoleżnik - punkty o tej samej szerokości geograficznej<br />2 - południk]]
[[Plik:Wodzisław Śląski-50 parallel.jpg|thumb|Szerokość geograficzną oznaczają [[równoleżnik]]i - 50 równoleżnik w [[Wodzisław Śląski|Wodzisławiu Śl.]]]]
'''Szerokość geograficzna''' ([[język angielski|ang.]] ''latitude'', symbol [[Fi|φ]]) - jedna ze [[współrzędne geograficzne|współrzędnych geograficznych]], [[kąt między prostą i płaszczyzną|kąt]] pomiędzy półprostą poprowadzoną ze środka [[Ziemia|kuli ziemskiej]] i przechodzącą przez dany punkt na jej powierzchni a płaszczyzną [[równik]]a<ref>''Wprowadzenie do kartografii i topografii'', Wyd. Nowa Era, Wrocław 2006</ref>. Wartości szerokości geograficznej rozciągają się między 0° na równiku i 90° na [[Biegun geograficzny|biegunach]]. Szerokość geograficzna może być północna ([[N]]; zobacz: [[półkula północna]]) lub południowa ([[S]]; zobacz: [[półkula południowa]]). Dla kierunku północnego oznacza się ją znakiem dodatnim (lub N), dla kierunku południowego ujemnym (lub S), czyli odpowiednio np.: +90° = 90°N oraz -90–90° = 90°S.
 
LinieOkręgi na kuli ziemskiej o tej samej szerokości geograficznej na całej swojej długości to [[równoleżnik]]i.
 
Jednostkami szerokości geograficznej ([[kąt między prostą i płaszczyzną|kąt]]) są: [[stopień (kąt)|stopień]] [°], [[minuta (kąt)|minuta]] ['] i [[sekunda (kąt)|sekunda kątowa]] ["].
Linia 12:
Niewłaściwe jest nazywanie równoleżników liczebnikami porządkowymi, np. ''pięćdziesiąty równoleżnik'', zamiast ''równoleżnik pięćdziesiąt stopni.'' Równoleżników jest nieskończenie wiele (na mapie przedstawia się tylko wybrane, nie zawsze w stopniach). Przykładem może być równoleżnik ''51°55' sz. geogr. pn.'', w zapisie międzynarodowym ''51°55'N''.
 
Szerokość geograficzną w istocie mierzy się bezpośrednio na [[sfera niebieska|sferze niebieskiej]], gdzie stanowi kąt pomiędzy kierunkiem na [[Zenit (astronomia)|zenit]] a płaszczyzną [[równik niebieski|równika niebieskiego]]. Szerokością geograficzną jest również [[wysokość astronomiczna|wysokość nad horyzontem]] północnego [[biegun niebieski|bieguna niebieskiego]] nad [[horyzont]]em.
 
Niektórym szerokościom nadano własne nazwy:
* [[zwrotnik (geografia)|zwrotniki]] - [[Zwrotnik (geografia)|zwrotnik Raka]] 23°27'N oraz [[Zwrotnik (geografia)|zwrotnik Koziorożca]] 23°27'S - najdalejrównoleżniki wysunięte najdalej na [[północ]] i [[południe]] równoleżniki, nad którymi [[Słońce]] może górować w [[Zenit (astronomia)|zenicie]],
* [[koło podbiegunowe|koła podbiegunowe]] -: północne 66°33'N i południowe 66°33'S - gdzie[[równoleżnik]]i, na których [[dzień]] lubtrwa [[nocdoba|dobę]] przezi częśćza pół roku trwają dłużej niż [[dobanoc]] trwa dobę,
* [[ryczące czterdziestki]],
* [[wyjące pięćdziesiątki]],