Jakub Ludwik Sobieski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
LaaknorBot (dyskusja | edycje)
poprawa linków do ujedn. i przek., usunięcie zbędnych linków do dat
Linia 19:
[[Plik:Tricius-portret.jpg|thumb|240px|Jakub Ludwik Sobieski z ojcem]]
'''Jakub Ludwik Sobieski''', właściwie '''Ludwik Henryk Jakub Sobieski''', zwany '''Fanfanikiem''' (ur. [[2 listopada]] [[1667]] w [[Paryż]]u, zm. [[19 grudnia]] [[1737]] w [[Żółkiew|Żółkwi]]) – polski królewicz, [[książę]] [[Władcy Śląska|oławski]] w latach [[1691]]-[[1737]], [[starosta]] [[puck]]i, pretendent do tronów: [[Władcy Polski|polskiego]], [[Prusy Książęce|pruskiego]], [[Mołdawia (kraina historyczna)|mołdawskiego]] i [[Węgry|węgierskiego]].
__NOTOC__
 
== Życiorys ==
Linia 27 ⟶ 26:
Urodził się w [[Paryż]]u w czasie gdy jego matka przebywała we [[Francja|Francji]] na dworze [[Burbonowie|Burbonów]], gdzie starała się w imieniu męża o poparcie dla tworzonego wówczas w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]] stronnictwa profrancuskiego.
 
Na cześć [[chrzestnyRodzice chrzestni|rodziców chrzestnych]], króla Francji [[Ludwik XIV|Ludwika XIV]] i królowej angielskiej [[Henrietta Maria Burbon|Henryki Marii]] otrzymał imiona Ludwik i Henryk. Trzecie imię odziedziczył po dziadku [[Jakub Sobieski|Jakubie Sobieskim]]. Po powrocie w [[1668]] roku Marii Kazimiery do Polski ojciec zmienił imię syna i nazywał go Jakubem Ludwikiem.
 
W młodości pozostawał wyłącznie pod opieką matki, gdyż ojciec zajęty kampaniami wojennymi na Ukrainie nie interesował się zbytnio wychowaniem swoich dzieci.
 
=== Królewicz polski ===
Po wyborze w [[1674]] roku Jana Sobieskiego na króla polskiego młody królewicz został wciągnięty w plany dynastyczne swoich rodziców. Matka bezskutecznie starała się wyswatać go z córką [[cesarz]]a [[Leopold I Habsburg|Leopolda I]] i zdobyć dla niego tron w którymś z państw [[Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego|Rzeszy]] lub [[lenno|lenn]] cesarskich. Mimo zabiegów rodzicielki na dworze wiedeńskim Jakub Ludwik nie otrzymał w [[1675]] roku praw do [[Księstwo legnicko-wołowsko-brzeskie|księstwa brzesko-legnickiego]] po wymarciu [[Piastowie śląscy|Piastów]].
 
Jan III Sobieski w tym czasie przygotowywał próbę zapewnienia swojemu pierworodnemu synowi władzy w [[Prusy Książęce|Prusach Książęcych]]. Zawarł w tym celu układ z Francją w [[Jaworów (miasto)|Jaworowie]] wymierzony przeciwko [[Habsburgowie|Habsburgom]] i [[Hohenzollernowie|Hohenzollernom]]. Niepowodzenie tego planu skłoniło króla do lansowania osoby królewicza poprzez jego udział w kampaniach wojennych przeciwko [[imperium osmańskie]]mu. Chciał w ten sposób przyzwyczajać opinię do zwiększonej roli królewicza i promować go jako drugą osobę w państwie po sobie.
 
W [[1683]] roku Jakub Ludwik Sobieski towarzyszył ojcu w [[Bitwa pod Wiedniem (1683)|odsieczy wiedeńskiej]] i w [[Bitwy pod Parkanami|bitwie pod Parkanami]]. W późniejszych latach reprezentował ojca na radach senatu i przyjmował w jego imieniu zagranicznych posłów.
 
W [[1684]] podjęta została próba osadzenia Jakuba Sobieskiego na tronie jednego z lenn Turcji. Pierwotnie celem był [[Siedmiogród]], później od [[1686]] roku starano się zapewnić mu władzę w [[Hospodarstwo Mołdawskie|Mołdawii]]. W [[1687]] roku królewicz w imieniu ojca poprowadził w tym celu wyprawę wojenną na [[Kamieniec Podolski]].
 
W [[1687]] roku Jakub Ludwik Sobieski starał się o rękę najbogatszej kobiety w Rzeczypospolitej, [[Ludwika Karolina Radziwiłł|Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny]]. Doszło do oficjalnych zaręczyn pary, jednak na skutek intryg i zabiegów politycznych dworu cesarskiego zostały one zerwane. Oburzony sytuacją król polski doprowadził do tego, że w sprawę został wciągnięty Sejm. Parlament jednak uznał, że małżeństwo Jakuba Sobieskiego nie należy do kwestii [[racja stanu|racji stanu]]. Królewicz nie był bowiem w chwili narodzin synem monarchy, ale [[Hetman polny koronny|hetmana polnego koronnego]], a więc zawarcie [[małżeństwo|małżeństwa]] jest w jego przypadku prywatną sprawą.
 
=== Książę oławski ===
W [[1691]] roku dzięki pomocy dworu wiedeńskiego Jakub Ludwik Sobieski ożenił się ostatecznie z księżniczką neuburską Jadwigą Elżbietą Amalią, córką [[Palatynat|palatyna Renu]], [[Filip Wilhelm|Filipa Wilhelma]]. W [[wiano|wianie]] żona wniosła mężowi tytuł książęcy i [[Oława|księstwo oławskie]].
 
Po ślubie królewicz podjął kolejną nieudaną próbę zdobycia tronu w Mołdawii. Po klęsce wyprawy powrócił do Rzeczypospolitej, gdzie starał się stworzyć własne stronnictwo polityczne oparte na sojuszu z Habsburgami. Utrzymywał w tym czasie ożywione kontakty z dworem wiedeńskim i występował w roli nieoficjalnego cesarskiego ambasadora. Jego zachowanie poróżniło go w latach [[1693]]-[[1695]] z ojcem.
 
Po śmierci Jana III Sobieskiego w [[1696]] roku odziedziczył po nim [[Złoczów]], [[Żółkiew]] i [[Olesko]] w [[Województwo ruskie|województwie ruskim]]. Wdał się wtedy w gorszący opinię publiczną proces spadkowy o majątek z matką. W [[1697]] roku wystawił swoją kandydaturę do tronu polskiego. Podczas [[wolna elekcja|elekcji]] miał za sobą początkowo poparcie dworów ościennych: szwedzkiego i wiedeńskiego, a w kraju stronników w szlachcie wielkopolskiej i małopolskiej oraz jednego hierarchy duchownego w osobie [[Biskupi kujawscy|biskupa kujawskiego]], [[Stanisław Dąmbski|Stanisława Dąmbskiego]].
 
Po przegranej w głosowaniu i podwójnej elekcji zdecydował się wspierać obóz [[Biskupi gnieźnieńscy|prymasa]] [[Michał Stefan Radziejowski|Michała Radziejowskiego]] i elekta [[Franciszek Ludwik Burbon-Conti|Franciszka Ludwika Burbon-Conti]]. Po koronacji [[August II Mocny|Augusta II]] rozpoczął pertraktacje pojednawcze z nowym królem polskim. Podczas rozmów został posądzony o próbę zorganizowania [[rokosz]]u. Utracił przez to [[Ekonomia (dobra królewskie)|ekonomię]] [[Szawle|szawelską]] i [[Puck|starostwo puckie]]. Obrażony nie złożył hołdu monarsze i wyjechał na [[Śląsk]] do [[Oława|Oławy]].
 
Podczas [[III wojna północna|wojny północnej]] zgłosił swoje pretensje do tronu polskiego. W [[1703]] roku przystąpił do [[Konfederacja (historia Polski)|konfederacji wielkopolskiej]]. W 1704 roku opowiedział się za detronizacją Augusta II Mocnego. Został oficjalnie uznany przez królów Prus i Szwecji za kandydata do korony polskiej. Przyjazd do Rzeczypospolitej pokrzyżowały mu jednak wojska saskie. Książę oławski został pojmany pod [[Wrocław]]iem i uwięziony w [[Saksonia|Saksonii]]. W latach [[1704]]-[[1706]] przebywał jako więzień stanu w zamkach Plleissenburg i Königstein. W tym czasie konfederaci zdecydowali się na [[Wolna elekcja|elekcji]] powierzyć tron ''pro tempore'' [[Stanisław Leszczyński|Stanisławowi Leszczyńskiemu]].
 
Jakub Ludwik Sobieski został zwolniony z niewoli na mocy [[Pokój w Altranstädt|traktatu]] z [[Altranstädt]]. Podpisał wówczas deklarację rezygnacji z dalszego ubiegania się o koronę polską. W latach następnych pojawiały się przed nim jeszcze kilkakrotnie nadzieje na zdobycie tronu. Organizowały się bowiem wysuwające jego kandydaturę konfederacje szlacheckie. Były one jednak blokowane lub rozwiązywane w zalążku przez działania polityczne mocarstw europejskich.
 
W [[1717]] roku podczas obrad [[Sejm niemy|Sejmu Niemego]] Jakub Ludwik Sobieski uzyskał korzystny wyrok, który umożliwił mu powrót do Rzeczypospolitej Obojga Narodów i odzyskanie utraconych dóbr rodowych skonfiskowanych przez króla. Przyjechał do Korony ze Śląska, pogodził się z Augustem II i zamieszkał w rodowym zamku w [[Żółkiew|Żółkwi]]. W 1719 roku popadł w niełaskę cesarza [[Karol VI Habsburg|Karola VI Habsburga]]. Za zgodę na ślub córki [[Maria Klementyna Sobieska|Marii Klementyny Sobieskiej]] z [[Jakub Franciszek Edward Stuart|Jakubem Franciszkiem Stuartem]] utracił księstwo oławskie. Dobra śląskie odzyskał jednak w [[1722]] roku. Przebywał w nich później z przerwami w latach [[1722]]-[[1734]]. Ostatnie lata życia spędził na załatwianiu spraw majątkowych, na podróżach między swoimi rezydencjami na Ukrainie i Śląsku oraz poświęcając się działalności fundatorskiej.
 
Zmarł w Żółkwi na skutek wylewu. Spadkobierczynią jego majątku, w którego skład wchodziło 11 miast i 140 wsi, została jedyna pozostająca przy życiu w chwili jego śmierci córka, [[Maria Karolina Sobieska|Maria Karolina de Bouillon]].
Linia 62 ⟶ 61:
 
== Życie prywatne ==
[[25 marca]] [[1691]] roku Jakub Ludwik Sobieski poślubił [[Neuburg an der Donau|księżniczkę neuburską]], [[Jadwiga Elżbieta Amalia Sobieska|Jadwigę Elżbietę Amalię]]. Ze związku tego urodziło się dwóch synów i pięć córek zwanych pieszczotliwie ''królewnisiami''.
 
Z dzieci Jakuba Ludwika Sobieskiego do historii przeszła [[Maria Klementyna Sobieska|Maria Klementyna]], która była żoną [[Jakobiccy pretendenci do tronu Anglii i Szkocji|pretendenta do tronu Anglii]], [[Jakub Franciszek Edward Stuart|Jakuba Franciszka Stuarta]].
Linia 80 ⟶ 79:
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.wilanow-palac.pl/slub_jakuba_ludwika_sobieskiego_a_d_1691.html Ślub Jakuba Ludwika Sobieskiego]
* {{cytuj stronę| url =http://wielkisobieski.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=93&Itemid=4 | tytuł =Niedoszły następca czyli o najstarszym synu Jana Sobieskiego | data dostępu = 21 lipca 2009| autor =Jakub Augustyn Maciejewski | opublikowany =www.wielkisobieski.pl | data =[[1 sierpnia]] [[2008]] | język =pl}}
 
{{DEFAULTSORT:Sobieski, Jakub}}