Architektura wczesnopiastowska: Różnice pomiędzy wersjami

*'''Palatium w [[Giecz]]u''' – budowę rozpoczęto pod koniec [[X wiek]]u (nie wiadomo, czy starsza jest budowla na Ostrowie Legnickim czy w Gieczu) i nigdy jej nie ukończono. Odsłonięte podczas prac wykopaliskowych [[fundament]]y rezydencji ukazują plan budowli założonej na obrysie prostokąta (35,0 m x 16,0 m) podzielonego na trzy części. Do niej, od strony wschodniej przylegają [[fundament]]y budowli na planie koła o średnicy 16,0 m. Pomieszczenie przylegające do kaplicy ma dodatkowo wydzielony niewielki korytarz. Obecnie w miejscu wczesnopiastowskiego grodu znajduje się rezerwat archeologiczny, w którym nadal prowadzone są badania naukowe. Prace ujawniły pozostałości dwóch niewielkich kościołów zbudowanych w XI wieku w Gieczu. Fragmenty jeden z nich (był to [[kościół (budynek)|kościół]] [[nawa|jednonawowy]] z czworobocznym [[prezbiterium]] zamkniętym [[Apsyda|absydą]] od strony wschodniej i [[empora|emporą]] od strony zachodniej) zostały odnalezione pod murami kościoła datowanego na przełom [[XII wiek|XII]] i [[XIII wiek]]u. Drugi, także jednonawowy, był położony na północ od palatium. Jego budowa jest datowana na XI wiek (najprawdopodobniej został zbudowany na początku wieku a rozbudowany w jego drugiej połowie). W pierwszej fazie budowy powstała nawa z wyniesionym nad [[krypta|kryptą]] [[chór (architektura)|chórem]] zamkniętym półkolistą absydą. Podczas rozbudowy dodano od strony zachodniej [[westwerk|masyw]] składający się z chóru zachodniego, nad którym górowała kwadratowa [[wieża]] flankowana dwoma okrągłymi wieżami z wbudowanymi spiralnymi schodami.

*'''Palatium na [[Ostrów Lednicki|Ostrowie Lednickim]]''' – zostało zbudowane podczas panowania [[Mieszko I|Mieszka I]] i [[Bolesław I Chrobry|Bolesława Chrobrego]]. Na podstawie przeprowadzonych badań archeologicznych wyodrębniono trzy fazy budowy i rozbudowy rezydencji zapoczątkowane w latach sześćdziesiątych X wieku. Palatium zostało zrealizowane na planie prostokąta o wymiarach 32,0 x 14,0 m, w którym wydzielono cztery pomieszczenia. Od wschodu przylegała do niego [[centralna budowla|budowla centralna]] na planie krzyża greckiego, w którego ramionach umieszczono niewielkie absydy a od strony wschodniej dodano absydę ołtarzową. Krzyż z absydami tworzył w rzucie formę czwórliścia, w którego środku umieszczono cztery filary o zaokrąglonych powierzchniach zewnętrznych podpierające [[dach]] lub [[sklepienie (architektura)|sklepienie]] zamykające budowlę. Zdaniem archeologów była to kaplica lub [[baptysterium]] (Hipoteza o pełnieniu funkcji baptysterium jest wiązana z odnalezionymi w latach 1988 i 1989, w najstarszej części budowli dwoma zagłębionymi strukturami przypominającymi misy chrzcielne. To odkrycie związane jest także z postawieniem hipotezy o znajdującej się w tym miejscu pierwszej siedzibie biskupa, przed przeniesieniem jej do Poznania.) Podczas rozbudowy datowanej na początek XI wieku, w największym pomieszczeniu rezydencji dodano dwa masywne [[filar]]y. To sugeruje nadbudowę wyższej kondygnacji i umieszczenie nad skrajnym pomieszczeniem sali reprezentacyjnej. Możliwe, że rozbudowa dotyczyła także kaplicy, nad którą nadbudowano wieżę. Trzecia faza budowy wiązana jest z odbudową palatium po zniszczeniach z 1038 r. Prowadzone badania archeologiczne ujawniły pozostałości niewielkiego kościoła o jednej nawie z prostokątnym prezbiterium zakończonym półkolistą absydą. W części wschodniej odkryto kryptę, do której prowadziły dwa wejścia – od strony południowej i północnej.

*'''Palatium w [[Przemyśl]]u''' – według obecnego stanu badań budowa tego obiektu przypadała na czas panowania Bolesława Chrobrego. Istnieją dwie hipotezy określające funkcję budynku: według jednej z nich była to siedziba księcia ewentualnie biskupa albo (według nowszych ustaleń) monaster klasztoru benedyktynów i przylegająca do niego [[rotunda (architektura)|rotunda]]. Badania archeologiczne odsłoniły istnienie na Wzgórzu Zamkowym w Przemyślu istnienie prostokątnej budowli o wymiarach 34,2 x 15,2 m i przylegającej do niego rotundą na planie koła o średnicy 11,2 m. Do rotundy przylega absyda zbudowana także na planie koła o mniejszej średnicy.