Pałłada (1906): Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = Pałłada (Паллада)

|uzbrojenie = 2 działa '''203 mm''' L/45 (2xI2×I),<br />8 dział '''152 mm''' L/45 (8xI8×I),<br />22 działa '''75 mm''' L/50 (20xI20×I),<br />8 [[karabin maszynowy|km]] '''7,62 mm''',<br />2 [[wyrzutnia torpedowa|wtwyrzutnie torped]] '''450 mm''' (2xI2×I)<ref name=apalkow/>

'''Pałłada''' (ros. '''Паллада''') – [[Rosja|rosyjski]] [[krążownik pancerny]] z okresu I wojny światowej, typu [[krążowniki typu Bajan|''Bajan'']]. Był drugim rosyjskim krążownikiem noszącym [[Pałłada|tę nazwę]] (pochodzącą od [[Atena|Pallas Ateny]]), po krążowniku pancernopokładowym "[[Pałłada (1901)|Pałłada]]" z okresu wojny rosyjsko-japońskiej; w literaturze bywa określany jako "Pałłada (II)". Wchodził w skład [[Flota Bałtycka Marynarki Wojennej Rosji|Floty Bałtyckiej]], został zatopiony na początku wojny 11 października 1914 przez niemiecki okręt podwodny U-26.

"Pałłada" należała do krążowników pancernych ulepszonego typu ''Bajan'', zaprojektowanych dla floty rosyjskiej we Francji, których pierwowzorem był "[[Bajan (1903)|Bajan]]", zamówiony w 1898 roku. Udane działania tego okrętu [[obrona Port Artur|pod Port Artur]] podczas [[wojna rosyjsko-japońska|wojny rosyjsko-japońskiej]] oraz straty ponoszone przez rosyjską marynarkę podczas tej wojny spowodowały zamówienie kolejnej jednostki we Francji ("[[Admirał Makarow (1908)|Admirał Makarow]]") oraz podjęcie 10 listopada [[1904]] decyzji o budowie dwóch dalszych okrętów tego typu w Rosji (daty w tym rozdziale w [[daty nowego i starego porządku|starym stylu]]). 2 kwietnia [[1905]] oba krążowniki wciągnięto na listę floty; otrzymały one nazwy "Pałłada" i "[[Bajan (1911)|Bajan]]" (II) na cześć krążowników utraconych w Port Artur<ref name=eksmo99>S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier "Bajan"...'', s.99</ref>.

Oficjalne położenie stępki i zarazem wodowanie "Pałłady" miało miejsce 28 października [[1906]] r. (starego stylu)<ref name=eksmo103/>. Gotowość okrętu przewidywano pierwotnie na wrzesień 1907<ref name=eksmo99/>, ale jego ukończenie znacznie się opóźniało, częściowo z powodu opóźnień dostawy maszyn i pancerza, wykonywanego przez Zakłady Iżorskie<ref name=eksmo103/>. 14 września [[1909]] "Pałłada" rozpoczęła kampanię<ref name=bajan/>, po czym przeszła do dalszego wyposażania do [[Kronsztad]]u<ref name=eksmo103/>. 1 czerwca [[1910]] prowadzono próby morskieprędkości, podczas których uzyskano średnią prędkość 21 w[[węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]] (maksymalną, przy lekkim wietrze, 22,3 w)<ref name=bajan/>. Oficjalny akt odbioru okrętu sporządzono, dopieropo dalszych próbach i poprawkach, 2 lutego [[1911]]<ref name=bajan>W. Kriestjaninow, S. Mołodcow, ''Bronienosnyje...''</ref>.

W toku budowy rozważano przeprojektowanie okrętu pod napęd turbinami parowymi oraz osobno przezbrojenie w postaci zamiany wszystkich dział kalibru 75 mm na 4 działa 152 mm lub 10 dział 100 mm, lecz nie przyjęto tych planów do realizacji<ref name=eksmo100>S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier "Bajan"...'', sss.100-103</ref>. Od końca 1913 rozważano doświadczalne wyposażenie "Pałłady" w spuszczany na wodę [[wodnosamolot]], ale do wybuchu wojny nie opracowano planów takiej modyfikacji<ref name=eksmo161>S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier "Bajan"...'', ss.161-162</ref>.

Uzbrojenie główne w postaci dwóch dział kalibru 203 mm o długości lufy 45 kalibrów (L/45), umieszczone było w dwóch jednodziałowych wieżach na pokładzie dziobowym i rufowym, w osi podłużnej okrętu. Kąt podniesienia luf wynosi 22°<ref name=eksmo118>S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier "Bajan"...'', ss.118-123</ref>. Donośność przyPrzy kącie podniesienia 18° donośność pocisków burzących wz.1907 o masie 87,73 kg wynosiła 13,1 km, a pocisków półpancernych wz.1915 o masie 106,9 kg – 15,9 km (stosowano też inne pociski)<ref name=eksmo124>S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier "Bajan"...'', ss.124-125</ref>. Zapas amunicji wynosił 110 pocisków na działo. Artylerię średnią stanowiło 8 dział 152 mm L/45 systemu Canet rozmieszczone w opancerzonych [[kazamata (okrętownictwo)|kazamatach]] na burtach. Uzbrojenie pomocnicze obejmowało 22 działa 75 mm L/50 systemu Canet – po 11 na każdej z burt, z tego cztery w opancerzonych kazamatach na śródokręciu, jedno w burtowym stanowisku na rufie (w pomieszczeniach admiralskich) i sześć na pokładzie, z tarczami ochronnymi<ref name=eksmo118/>. Do kierowania ogniem służyły [[dalmierz]]e optyczne Barr & Stroud o bazie 4,5-stopy (1372 mm), zamienione przed wojną na 9-stopowe (2743 mm)<ref name=eksmo129>S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier "Bajan"...'', ss.129-131</ref>.

[[Plik:Pallada1911-1914c.jpg|thumb|250px|"Pałłada" w latach 19141911-14]]

W 1911 roku wszystkie trzy krążowniki typu ''Bajan'' weszły w skład nowo sformowanej Brygady Krążowników Floty Bałtyckiej. We wrześniu 1912 "Pałłada" w składzie eskadry głównych sił Floty Bałtyckiej konwojowała jacht cesarzowej-matki [[Maria Fiodorowna (Dagmar Duńska)|Marii Fiodorowny]] udającej się z wizytą do Danii z okazji urodzin króla [[Chrystian X|Chrystiana X]] – jej bratanka<ref group=uwaga>W skład zespołu wchodziły jacht cesarski "Polarnaja Zwiezda", pancerniki "[[Cesariewicz]]", "Sława", "Imperator Pawieł I", "Andriej Pierwozwanyj", krążowniki pancerne "[[Ruryk (1909)|Ruryk]]" (flagowy), "[[Gromoboj]]", "Admirał Makarow', "Pałłada", "Bajan", stawiacze min "Amur", "Jenisej", transportowiec "Okiean" i dwa dywizjony niszczycieli – S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier Ruryk'' s.87</ref>. We wrześniu 1913 "Pałłada" z głównymi siłami Floty Bałtyckiej odwiedziła [[Portland (wyspa)|Portland]], [[Brest]] i [[Stavanger]]<ref group=uwaga>W skład zespołu wchodziły pancerniki "Cesariewicz", "Sława", "Imperator Pawieł I", "Andriej Pierwozwanyj", krążowniki pancerne "Ruryk" (flagowy), "Gromoboj", "Admirał Makarow', "Pałłada", "Bajan", transportowiec "Riga" i półdywizjon niszczycieli – S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier Ruryk'' ss.92-94</ref>.

25 (12) września wszystkie czterytrzy krążowniki pancernetypu Floty''Bajan'' Bałtyckieji flagowy krążownik pancerny "[[Ruryk (1909)|Ruryk]]" odbyły rejs rozpoznawczy ku ujściu Zatoki Fińskiej, nie napotykając niemieckich okrętów<ref name=bronie102/>. W dniach 27-29 (14-16) września "Pałłada" i krążownik pancerny "Ruryk" pod flagą adm. [[Nikołaj Essen|Essena]] przeprowadziły daleki rejs rozpoznawczy w rejon [[Gotlandia|Gotlandii]], również bez starć z przeciwnikiem<ref name=bronie102/>.

11 października (28 września) 1914 o 11.30 (czasu berlińskiego) dozorującapowracająca z dozoru w do [[Tallinn|Rewla]] "Pałłada" została storpedowana przez niemiecki okręt podwodny [[U-26 (1914)|U-26]]. Torpeda trafiła z lewej burty w śródokręcie i spowodowała wybuch amunicji, a następnie kotłów<ref name=eksmo170>S. Winogradow, A. Fiedieczkin, ''Bronienosnyj kriejsier "Bajan"...'', ss.170-172</ref>, po czym okręt zatonął w ciągu dwóch minut na pozycji {{koordynaty|59|36|30|N|22|49|00|E|umieść=w tekście}}<ref name=bajan/>. Mimo obecności krążownika "Bajan" i przybycia niszczycieli, nie zdołano nikogo uratować z załogi 594 ludzi, w tym 29 oficerów<ref name=bajan/>. "Bajan" następnie wycofał się i ostrzelał domniemaną pozycję okrętu podwodnego, który nie powtórzył ataku<ref name=bajaneksmo170/>.

O ile ''Bajan'' stanowił udany typ krążownika pancernego umiarkowanej wielkości przełomu XIX i XX wieku, to w momencie zamówienia dalszych okrętów tego typu, w tym "Pałłady", był on już przestarzały, tym bardziej biorąc pod uwagę długi czas budowy okrętów tego typu budowanych w Rosji. Mimo, że okręty tego typu pełniły aktywną i użyteczną służbę podczas I wojny światowej, "Pałłada" podzieliła los krążowników pancernych kilku państw, zatopionych na początku wojny przez okręty podwodne<ref group=uwaga>W początkowym okresie I wojny światowej okręty podwodne zatopiły brytyjskie krążowniki pancerne [[Zatopienie brytyjskich krążowników przez U-9|"Aboukir", "Hogue" i "Cressy"]], francuski "Leon Gambetta" i włoski "[[Giuseppe Garibaldi (1901)|Giuseppe Garibaldi]]".</ref>, na skutek zarówno nieprzystawania już klasy krążowników pancernych do nowych wymogów wojny morskiej, jak i błędnej taktyki użycia<ref name=bajan/>.