I Proletariat: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat. |
drobne redakcyjne, kat. |
||
Linia 1:
[[Plik:Ludwik Warynski.JPG|thumb
'''Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat''' – pierwsza polska partia robotnicza opierająca się na założeniach [[marksizm]]u (w historiografii zwana również '''I Proletariatem''' lub '''Wielkim Proletariatem''').
Partia powstała w 1882 roku w [[Warszawa|Warszawie]]. Jej założycielem był [[Ludwik Waryński]]. Czołową rolę odgrywali w niej także [[Stanisław Kunicki]], [[Maria Bohuszewiczówna]], [[Marian Stefan Ulrych]] i [[Edmund Płoski]]. Władza w partii należała do Komitetu Robotniczego, a później do Komitetu Centralnego, które były ciałami wieloosobowymi, a decyzje podejmowano demokratycznie. Wobec sytuacji politycznej i częstych aresztowań skład Komitetu Centralnego zmieniał się czterokrotnie. Pierwszy powołany w styczniu 1883 składał się z:
[[Ludwik Waryński|Ludwika Waryńskiego]], [[Tadeusz Rechniewski|Tadeusza Rechniewskiego]], [[Edmund Płoski|Edmunda Płoskiego]], [[Henryk Dulęba|Henryka Dulęby]], [[Aleksandra Jentysówna|Aleksandry Jentysówny]], [[Stanisław Kunicki|Stanisława Kunickiego]] i [[Aleksander Dębski (socjalista)|Aleksandra Dębskiego]]. Działaczem, który nie wszedł w skład i zrezygnował z uczestnictwa w partii był [[Kazimierz Puchewicz]]. We wrześniu 1883 aresztowano Ludwika Waryńskiego, Aleksandrę Jentysównę i Edmunda Płoskiego. W styczniu 1884 zostali aresztowani Tadeusz Rechniewski i Henryk Dulęba. Wobec zaistniałej sytuacji Stanisław Kunicki i Aleksander Dębski przyjęli do współpracy [[Ludwik Janowicz|Ludwika Janowicza]], [[Hilary Gostkiewicz|Hilarego Gostkiewicza]] i [[Zofia Płaskowicka-Dziankowska|Zofię Płaskowicką-Dziankowską]]. Bliskimi współpracownikami byli [[Bronisław Sławiński]] i [[Feliks Kon]]. W lipcu 1884 aresztowano Stanisława Kunickiego, w późniejszym czasie pozostałych członków Komitetu. Nowe kierownictwo skupiło się wokół [[Maria Bohuszewiczówna|Marii Bohuszewiczówny]], byli to: [[Konstanty Strzemiński]], [[Rozalia Felsenhardt]], [[Józef Razumiejczyk]] a bliską współpracownicą była [[Julia Razumiejczyk]]. Grupa ta pracowała do września 1885, kiedy nastąpiły masowe aresztowania. Ostatni skład Komitetu Centralnego tworzyli [[Marian Stefan Ulrych]], [[Wincenty Buksznis]], [[Michał Żynda]], [[Władysław Wisłocki]], [[Teofil Bronikowski]] i [[Bronisława Waligórska]]. Grupę tę aresztowano w lipcu 1886 po nieudanym zamachu na prowokatora Piotra Pińskiego<ref>[[Irena Koberdowa]]: ''Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat'', Książka i Wiedza, Warszawa 1981</ref>.
Partia istniała do 1886 roku, lecz najbardziej aktywna była przez pierwsze kilkanaście miesięcy, gdyż aresztowania najbardziej znanych działaczy w latach
Jako formy walki przewidywano strajki, manifestacje oraz terror. Partia opowiadała się za [[internacjonalizm]]em i sprzeciwiała dążeniom niepodległościowym. Najważniejszym zadaniem była dla partii walka klas: wyzyskiwanych (robotników) z wyzyskującymi (kapitalistami), ale w programie partii była również: likwidacja własności prywatnej, bezpłatna oświata, równość społeczna. Partia wydawała własne czasopisma: ''[[Proletariat (pismo)|Proletariat]].''
Program był próbą zastosowania [[marksizm]]u w warunkach polskich: rewolucja w interesie klasy robotniczej, hasło "''proletariusze wszystkich krajów łączcie się''" ([[internacjonalizm proletariacki]]), poprawa sytuacji bytowej, brak kwestii niepodległości, brak kwestii agrarnej.
Linia 18:
{{Przypisy}}
[[Kategoria:I Proletariat|
[[Kategoria:Polskie partie i ugrupowania okresu zaborów]]
[[Kategoria:Polskie organizacje rewolucyjne]]
[[Kategoria:Polityczne organizacje w Królestwie Kongresowym]]
[[en:Proletariat (party)]]
| |||