Megiddo: Różnice pomiędzy wersjami

| dodatkowe_ozn =

| logo =

| data_utworzenia =

| powierzchnie =

'''Megiddo''' ([[język hebrajski|hebr.]] מגידו; [[język arabski|arab.]] المجیدو‎المجیدو, ''Tell al-Mutesellim'') – [[park narodowy]] obejmujący park archeologiczny starożytnego miasta z [[XVIII wiek p.n.e.|XVIII]]-[[VI wiek p.n.e.|VI wieku p.n.e.]] Obecnie jest to wzgórze [[Tell]] Megiddo ([[język polski|pol.]] ''Wzgórze Megiddo'') z jednym z najważniejszych i najbardziej imponujących stanowisk archeologicznych w [[Izrael]]u. W 2005 roku obszar został zarejestrowany wraz z ruinami miast [[Chasor]] i [[Tel Beer Szewa|Beer Szewy]] na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO]].

Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z [[chalkolit]]u z [[IV tysiąclecie p.n.e.|IV tysiąclecia p.n.e.]] W owym czasie istniała tutaj niewielka wioska. Na początku [[III tysiąclecie p.n.e.|III tysiąclecia p.n.e.]] ([[epoka brązu]]) Megiddo było już miastem otoczonym [[mur obronny|murami obronnymi]]. Domy były położone przy utwardzonych ulicach, które z czasem wyposażono w kanalizację<ref name="ap">{{cytuj książkę r|nazwisko=Bahn |imię=Paul G. |tytuł= Archeologia - Przewodnik|wydanie= I|wydawca= Wydawnictwo "Arkady" Sp. z o.o.|miejsce= Warszawa|rok= 2006|strony= 332|isbn= 83-213-4293-0ap}}</ref>. W następnych wiekach miasto było kilkakrotnie niszczone i odbudowywane, aż w pierwszej połowie [[II tysiąclecie p.n.e.|II tysiąclecia p.n.e.]] stało się jednym z centrów administracyjnych Egiptu. W [[XX wiek p.n.e.|XX wieku p.n.e.]] Megiddo było warownym miastem z bogatą [[świątynia|świątynią]]. Po kolejnej przebudowie miasta zauważalne jest wyodrębnienie się władzy świeckiej od religijnej - powstał pałac w pobliżu bramy miejskiej. Prace archeologiczne odkryły między innymi tzw. "wyżynę" kananejską - wielki kopiec o charakterze kultowym ([[XIX wiek p.n.e.]]), system zaopatrzenia miasta w wodę, mury obronne wraz z bramami, zbudowane w podobny sposób jak w [[Gezer]] i Chasor, rzeźby z kości słoniowej (pochodzące z Egiptu i [[Lewant]]u)<ref name="{{r|ap"/>}}.

Na początku [[XV wiek p.n.e.|XV wieku p.n.e.]] miasto weszło w koalicję z [[Kananejczycy|Kananejczykami]], którzy mieli wsparcie militarne imperium [[Mitanni]]. W 1478 roku p.n.e. Megiddo otwarcie wystąpiło przeciwko władzy egipskiej. Doszło wówczas do [[bitwa pod Megiddo (XV w. p.n.e.)|bitwy pod Megiddo]], w której wojska faraona [[Totmes III|Totmesa III]] rozbiły koalicję książąt syryjskich. Samo miasto zostało zdobyte i zniszczone<ref>{{cytuj książkę r|nazwisko= Praca zbiorowa|imię= |tytuł= Przewodniki Wiedzy i Życia zbiorowa2009- Jerozolima i Ziemia Święta|wydanie= |wydawca= Hachette Livre Polska sp. z o.o.|miejsce= Warszawa|rok= 2009|isbn= 978-837-575-640-1 |strony= 180s180}}</ref>. Około 1350 roku p.n.e. miasto zostało ponownie zniszczone i odbudowane. W połowie [[XII wiek p.n.e.|XII wieku p.n.e.]] na tutejsze wybrzeża zaczęły napływać [[Ludy Morza]], za których sprawą Megiddo zostało zniszczone i przez kolejne stulecie pozostawało opuszczone<ref>{{cytuj książkę r| autor = Miloš Bič | tytuł = Stopami dávných věků. Mezi Nilem a Tigridem | wydanie= |wydawca= Vyšehrad |miejsce= Praga |rok= 1979 |isbn= |strony= 82Bič1979-s82}}</ref>. Mniej więcej w połowie [[XI wiek p.n.e.|XI wieku p.n.e.]] Megiddo było ponownie warownym miastem, zamieszkanym przez [[Filistyni|Filistynów]]. W drugiej połowie [[X wiek p.n.e.|X wieku p.n.e.]] zostało splądrowane przez egipskie wojska faraona [[Szeszonk I|Szeszonka I]], który jednak szybko wycofał się z tego obszaru<ref>{{cytuj książkę r| autor1 = Israel Finkelstein | autor2 = Neil Asher Silberman | tytuł = Objevování Bible. Svatá Písma Izraele ve světle moderní archeologie | wydanie= |wydawca= Vyšehrad |miejsce= Praga |rok= 2007 |isbn= 978-80-7021-869-3 |strony= 148s148-150}}</ref>. Po odbudowie weszła w skład [[Zjednoczone królestwo Izraela|zjednoczonego królestwa Izraela]]. Za panowania króla [[Salomon (król Izraela)|Salomona]] w [[IX wiek p.n.e.|IX wieku p.n.e.]] miasto zostało rozbudowane. Zajmowało powierzchnię około 6 hektarów i było otoczone potężnymi murami o szerokości 3,5 metrów i wysokości 6 metrów. Pusta przestrzeń pozostawiona we wnętrzu murów, służyła jako magazyny. Po rozpadzie królestwa, Megiddo weszło w skład północnego [[Królestwo Izraela (państwo północne)|Królestwa Izraela]]. Za panowania króla [[Omri]] wybudowano nową bramę obronną, a z czasów króla [[Achab]]a pochodzą stajnie. Około 835 roku p.n.e. Królestwo Izraela najechał asyryjski król [[Chazael]], który zniszczył Megiddo i całe północne królestwo Izraela. Następni królowie izraelscy zręcznie odzyskali utracone terytorium i rozpoczęli odbudowę zniszczonej twierdzy. Wybudowano w niej olbrzymie stajnie, mogące pomieścić nawet kilkaset koni. Rozbudowując fortyfikacje wykopano głęboki tunel podziemny umożliwiający dostęp do źródeł wody<ref>{{cytuj książkę r| autor1 = Israel Finkelstein | autor2 = Neil Asher Silberman | tytuł = Objevování Bible. Svatá Písma Izraele ve světle moderní archeologie | wydanie= |wydawca= Vyšehrad |miejsce= Praga |rok= 2007 |isbn= 978-80s167-7021-869-3 |strony= 167-173, 188173188-193}}</ref>. Po śmierci króla [[Jeroboam II]] doszło do wewnętrznej walki o władzę, dzięki czemu [[Asyria|Asyryjczycy]] z łatwością podbili Izrael. W 734 roku p.n.e. Megiddo zostało zdobyte, jednak tym razem nie zniszczono go. Miasto zostało przekształcone w nowe centrum asyryjskiej administracji, a tutejsze stajnie koni były siedzibą elitarnej jednostki jazdy asyryjskiej. Prowadziła ona wojny z położonym na południu [[Królestwo Judy|Królestwem Judy]]. Podczas panowania króla judzkiego [[Jozjasz]]a doszło do załamania potęgi Asyrii. Jozjasz podjął próbę powstrzymania Egiptu przed zajęciem obszarów dawnego północnego Królestwa Izraela i zastąpił drogę wojskom faraona [[Necho II]] pod Megiddo w 609 roku p.n.e. [[Bitwa pod Megiddo (609 p.n.e.)|Bitwa pod Megiddo]] zakończyła się klęską, a sam król poległ. Miasto Megiddo zostało zniszczone i nigdy już nie odzyskało swojej świetności<ref>{{cytuj książkę r|nazwisko =Tschirschnitz | imię =Alfred | tytuł =Dzieje ludów biblijnych | wydanie =I | wydawca =M. Sadren i STschirschnitz1994-ka | miejsce =Warszawa| rok =1994 | strony =256s256-258 | rozdział =Dzieje państwa judzkiego do niewoli babilońskiej | część =VII | tytuł części =Dzieje starożytnego Izraela | isbn =83-86340-00-3}}</ref>. Pod koniec [[IV wiek p.n.e.|IV wieku p.n.e.]] wojska [[starożytna Macedonia|macedońsko-greckie]] podbiły [[Azja MniejszaAnatolia|Azję Mniejszą]], [[Syria|Syrię]] i [[Fenicja|Fenicję]]. [[Aleksander Macedoński]] założył w Megiddo nowe miasto, było ono jednak położone poza starożytnym Tell Megiddo. W kolejnych wiekach miejsce to było opuszczone, a jedyną osadą była pobliska arabska wioska. Dopiero w latach 1903-1905 w Megiddo przeprowadzono pierwsze prace archeologiczne, które nadzorował Gottlieb Schumacher.

Dla ochrony parku archeologicznego utworzono Park Narodowy Megiddo. Miejsce to zostało w 2005 roku wpisane na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO]] (wraz z ruinami miast [[Chasor]] i [[Tel Beer Szewa|Beer Szewy]])<ref>{{cytuj stronę r| url = http://whc.unesco.org/en/list/1108/ | tytuł = Biblical Tels - Megiddo, Hazor, Beer Sheba | data dostępu = 2012-06-22 | autor = | opublikowany = | praca = UNESCO World Heritage Centre | data = | język = en}}</ref>.

[[Nowy Testament]] używa nazwy tego miasta jako symbolu dla ostatniej bitwy: [[Har-Magedon]], "wzgórze Megiddo"<ref group="uwaga">Zobacz: [[Apokalipsa świętego Jana]] 16:16 : "I zgromadziły ich na miejsce, zwane po hebrajsku '''Har-Magedon'''." Tłumaczenie według [[Biblia Tysiąclecia{{u|Biblii Tysiąclecia]].</ref>uwaga4}}.

Czas zwiedzania parku wynosi około 1-2 godziny. Jest tutaj sklep z pamiątkami oraz bar. Teren parku jest dostępny dla osób niepełnosprawnych<ref>{{cytuj stronę r| url = http://www.parks.org.il/BuildaGate5/general2/data_card.php?Cat=~25~~584902694~Card12~&ru=&SiteName=parks&Clt=&Bur=127900552 | tytuł = Megiddo National Park | data dostępu = 2012-06-22 | autor = | opublikowany = | praca = Israel Nature and Parks Authority | data = | język = en}}</ref>.

{{== Przypisy}} ==

[[Kategoria:Parki narodowe w Izraelu|M]]