Fen: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
prośba o źródła |
||
Linia 1:
{{źródła|data=2012-12}}
'''Fen''' (z [[język niemiecki|niem.]] ''Föhn'') – ciepły i suchy wiatr wiejący z gór w doliny. W wyniku zmian fizycznych następuje ogrzewanie i osuszanie spadającego powietrza oraz gwałtowne ocieplenie w obszarze jego oddziaływania. W Tatrach ten wiatr nosi nazwę halny.
Wiatry tego typu mogą spowodować znaczne podniesienie [[temperatura powietrza|temperatury]] - nawet o 20[[Skala Celsjusza|°C]] w ciągu kilku [[Minuta|minut]], jak to się niekiedy zdarza w Ameryce Północnej. Związane są z nim niezwykle czyste i przejrzyste powietrze oraz chmury o soczewkowatym kształcie ''[[Altocumulus lenticularis]]''. Nagłe porywy wiatrów fenowych przynoszą szkody w gospodarstwach rolnych, a także w [[Gospodarka leśna|leśnictwie]] (zobacz: [[wiatrołom]]y). Ponadto z wiatrami tego typu związana jest niekorzystna sytuacja [[biometeorologia|biometeorologiczna]]
== Mechanizm powstawania ==
Linia 7 ⟶ 8:
[[File:Karkonoski Fen.jpg|thumb|300pxFen|Fen w Karkonoszach]]
Powstanie i cechy fizyczne wiatrów fenowych wynikają z różnic, jakie występują w trakcie zmian temperatury powietrza wilgotnego i suchego w wyniku zmiany ciśnienia (zobacz: [[przemiana adiabatyczna]], [[gradient adiabatyczny]]). Warunkiem powstania tego wiatru jest różnica [[ciśnienie atmosferyczne|ciśnienia atmosferycznego]] po obu stronach bariery górskiej. Różnica ta wymusza ruch powietrza. Powietrze napotykając [[Góra|góry]] unosi się, ochładzając się wilgotnoadiabatycznie, tj. ok. 0,6° na 100 m wysokości. W czasie unoszenia się powietrza następuje [[Kondensacja (meteorologia)|kondensacja]] – tworzą się [[chmura|chmury]] i [[deszcz]]e. Suche już powietrze przekracza barierę szczytów górskich i opada po drugiej stronie ku dolinom. Opadając ogrzewa się, ale tym razem [[Gradient adiabatyczny|suchoadiabatycznie]], tj. ok. 1° na 100 m. Stąd też wiatry fenowe są suche oraz znacznie cieplejsze, niż powietrze na tej samej wysokości po przeciwnej stronie gór. Im wyższa jest bariera górska, tym ta różnica może być większa.
Różnica temperatur powstaje wyłącznie w wyniku skraplania się pary wodnej zawartej w powietrzu
Nazwy regionalne fenu:
Linia 21 ⟶ 22:
* ''Santa Ana winds'' - Południowa [[Kalifornia]], [[Stany Zjednoczone|USA]]
* ''Diablo winds'' - Północna [[Kalifornia]], [[Stany Zjednoczone|USA]]
* ''Berg'' - południowa [[Afryka]]
|