Blokada Leningradu: Różnice pomiędzy wersjami

|straty2 = '''Armia Czerwona''':<ref name=autonazwa1>Glantz (2001), s. 179.</ref><br />1 017 881 zabitych, pojmanych lub zaginionych<br />2 418 185 rannych lub chorych<br />'''Cywile''':<ref name={{r|autonazwa1 />}}<br />642 000 podczas oblężenia<br />400 000 przy ewakuacjach z miasta

Pierwotnie z wojskami niemieckimi miały współpracować oddziały [[Finlandia|fińskie]], które jednak z rozkazu fińskiego dowództwa 1 września 1941 roku, po wyzwoleniu utraconego terytorium podczas [[Wojna zimowa (1939-1940)|wojny zimowej w latach 1939-1940]], zatrzymały się na linii granicy fińsko-radzieckiej sprzed wojny, co spowodowało, iż Leningrad nie został okrążony ze wszystkich stron.

[[Oberkommando der Wehrmacht|Niemieckie Naczelne Dowództwo]] liczyło na to, że z braku dostaw żywności obrońcy miasta z głodu skapitulują. Rzeczywiście – już pod koniec września 1941 roku w oblężonym mieście wprowadzono kartki na jedzenie. Osoba pracująca na potrzeby frontu mogła w początku września liczyć na 600 gramów chleba dziennie, a niepracująca na 300 g. Jednak i te normy zostały wkrótce obniżone. Dzienne racje żywieniowe osiągnęły najniższy poziom po 20 listopada 1941 roku, kiedy to spadły do 250g250 g chleba dziennie dla pracowników fizycznych (stanowiących 34% ludności) oraz 125g125 g dla pozostałych osób. Dla posiadaczy kartek niższej kategorii oficjalna wartość odżywcza dziennej racji wynosiła 460 kilokalorii, czyli mniej niż jedną czwartą ilości potrzebnej do zachowania wagi dorosłego człowieka (2000-2500 kilokalorii). Ponadto deklarowana wartość 460 kilokalorii była w istocie niższa (do chleba dodawano bowiem np. paszę z wytłoków bawełnianych lub poddaną hydrolizie celulozę ze strużyn sosnowych) i wynosiła w istocie około 300 kilokalorii.

W październiku elektrowniom zaczęło brakować opału, wskutek czego ograniczono dostawy energii elektrycznej. Do unieruchomionych już wcześniej trolejbusów dołączyły tramwaje, które z uwagi na brak zasilania pozostawiono na trasach w różnych punktach miasta. Ich wyłączenie "uświadomiło mieszkańcom nieznaną współczesnemu człowiekowi realność miejskich odległości, wydłużając poszczególne ulice, a zwłaszcza niczym nie osłonięte wietrzne mosty na Newie. Miasta nie odśnieżano, więc wszystkie arterie, poza największymi, były nieprzejezdne, a normalnym widokiem stały się wąskie ścieżki wydeptywane przez ludzi w śniegu. Od 27 listopada zabroniono w blokach używania elektryczności między 10.:00 a 17.:00, co nie oznaczało, że dostawy prądu w pozostałych godzinach zawsze miały miejsce.<ref>{{cytuj książkę | autor = Anna Reid | tytuł = Leningrad. Tragedia oblężonego miasta 1941-1944| wydawca = Wydawnictwo Literackie| miejscerok = 2012| rokstrony = 2012253–254| isbn = 978-83-08-04729-3}} str. 253-254</ref>.

Mimo nastających mrozów Niemcy nie zrezygnowali ze zdobycia miasta i na początku listopada przypuścili udany szturm na miejscowość [[Tichwin]], z której wyruszały transporty "Drogi życia". 5 grudnia rozpoczęła się [[Operacja tichwińska (10 listopada – 30 grudnia 1941)|radziecka kontrofensywa]], której celem było zdobycie Tichwina, co z kolei pozwoliłoby zwiększyć dostawy do oblężonego Leningradu. Do 24 grudnia oddziałom [[Front Wołchowski|Frontu Wołchowskiego]] w składzie: [[4 Armia (ZSRR)|4.]], [[52 Armia (ZSRR)|52.]], [[59 Armia (ZSRR)|59. Armii]] oraz [[2 Armia Uderzeniowa|2. Armii Uderzeniowej]] udało się odbić Tichwin i wyprzeć Niemców za [[Wołchow (rzeka)|rzekę Wołchow]].

Mimo tego sukcesu, styczeń i luty 1942 zapisały się jako najcięższe miesiące w oblężonym Lenigradzie. Codziennie w mieście umierało około 3-4 tys. ludzi. Wiele zwłok nie zostało pochowanych, ponieważ służby miejskie nie nadążały z kopaniem grobów. Pojawiały się przypadki [[kanibalizm]]u. W styczniu rozpoczęła się masowa ewakuacja mieszkańców. Do kwietnia udało się wywieźć ponad 500 tysięcy ludzi. Na wiosnę życie w Leningradzie zaczęło wracać powoli do normy. Dostawy były coraz większe, a w samym mieście wznowiły działalność niektóre teatry. 15 kwietnia wznowiono kursowanie tramwajów. Pomimo to sytuacja pozostała ciężka, gdyż Niemcy nie porzucili pomysłu zdobycia Leningradu i w marcu przystąpili do realizacji operacji "Eisstoss", której celem było zniszczenie przez Luftwaffe radzieckiej [[Flota Bałtycka Marynarki Wojennej Rosji|Floty Bałtyckiej]]. Równocześnie wznowiono działania na lądzie. W wyniku walk w kwietniu i maju 1942 roku niemiecka [[18 Armia (III Rzesza)|18. Armia]] okrążyła i zniszczyła do 12 lipca 2. Armię Uderzeniową oraz część sił radzieckich 52. i 59. Armii na południe od Leningradu.

Po zwycięstwie na [[Krym]]ie i [[Oblężenie Sewastopola (II wojna światowa)|zdobyciu Sewastopola]] Niemcy przerzucili część sił [[11 Armia (III Rzesza)|11. Armii]] pod Leningrad, ale w sierpniu sowieckie [[Operacja siniawińska (1942)|uderzenie wyprzedzające]] zmusiło Niemców do użycia posiłków do odparcia tego ataku. Dopiero podczas drugiej zimy oblężenia, w styczniu 1943 wroku podczas [[Operacja Iskra|operacji "Iskra"]] oddziałom radzieckim udało się przebić przesmyk wzdłuż południowego brzegu jeziora Ładoga, dzięki któremu dostawy zaczęły docierać drogą lądową i sytuacja w Leningradzie znacząco się poprawiła (zob. [[Korytarz Śmierci]]). Wznowienie ofensywy latem nie przyniosło Sowietom większych sukcesów.

Podczas trwającego blisko 900 dni oblężenia Leningradu w wyniku głodu, mrozu, bombardowań i ostrzału artyleryjskiego życie straciło prawdopodobnie około miliona osób, choć oficjalne źródła radzieckie mówią o 649 tysiącach zmarłych cywili oraz 688. 263 pochówkach (na skutek bombardowań i ostrzału artyleryjskiego zmarło oficjalnie 16. 747 osób -– reszta zgonów spowodowana była głodem i chorobami). Również szacunki demograficzne, opierające się na ilości wydawanych pozwoleń na pobyt, wskazują na liczbę 700 tysięcy ofiar. Z kolei w czasie procesów norymberskich rząd radziecki podawał uderzająco dokładną, aczkolwiek nieprawdziwą liczbę 632. 253 osób.

W dniu 1 maja 1945 roku Leningrad otrzymał tytuł "[[Miasto-bohater Bohater|miasta-bohatera Związku Radzieckiego]]".

* {{cytuj książkę | autor = Anna Reid | tytuł = Leningrad. Tragedia oblężonego miasta 1941-1944| wydawca = Wydawnictwo Literackie| miejsce = | rok = 2012| isbn = 978-83-08-04729-3}}