Sonda kosmiczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ZéroBot (dyskusja | edycje)
m r2.7.1) (Robot dodał la:Speculatrum spatiale
zbędne linki do dat, poprawa linka wew., drobne redakcyjne, usunięte zdanie - progress i inne statki transportowe to nie sondy kosmiczne
Linia 1:
[[Plik:Pioneer Venus orbiter.jpg|mały|250px|Artystyczne wyobrażenie sondy [[Pioneer Venus 1]] na orbicie [[Wenus]].]]
'''Sonda kosmiczna''' – bezzałogowy, prawie zawsze zautomatyzowany [[statek kosmiczny]] przeznaczony do prowadzenia badań naukowych w przestrzeni pozaziemskiej.
 
Sondy kosmiczne wynoszone są przez [[rakieta nośna|rakiety nośne]] lub na pokładzie [[Wahadłowiec kosmiczny|wahadłowców]]. Wyposażone w aparaturę naukową (np. kamery, magnetometry[[magnetometr]]y, [[Spektrograf|spektrometry]], liczniki promieniowania), zbierają dane i dostarczają na Ziemię (obecnie prawie zawsze przesyłają je drogą [[radio]]wą). Niektóre sondy kosmiczne powracają na naszą planetę z próbkami materii z innych ciał kosmicznych oraz z danymi zapisanymi na nośnikach informacji.
informacji.
 
== Misje załogowe i bezzałogowe ==
[[Plik:PPlaqueLarge.png|thumb|200px|Przesłanie Pioniera 11]]
Loty sond kosmicznych wzbudzają dużo mniejsze zainteresowanie niż loty załogowe. W praktyce okazało się, że działające poza Ziemią [[robot]]y badawcze dostarczyły nauce dużo więcej informacji niż ludzie. Poza tym, jedynym obiektem, na który wysłano astronautów jest [[Księżyc]]. Olbrzymie koszty i trudności techniczne uniemożliwiają obecnie dalsze wyprawy załogowe, np. do pobliskich [[planetoida|planetoid]], na [[Mars]]a, [[Wenus]], [[Merkury|Merkurego]], czy [[galileuszowe księżyce Jowisza|księżyce galileuszowe Jowisza]]. Najważniejszą zaletą maszyn, jest brak konieczności zabierania ogromnych ilości [[tlen]]u i [[woda|wody]]. Utrzymanie ludzkiego organizmu przy [[życie|życiu]] poza Ziemią jest bardzo kosztowne. Jeden lot promu kosmicznego odpowiada wysłaniu na Marsa około pięciu robotów badawczych. Strata sondy kosmicznej powoduje wielki smutek jej konstruktorów, a śmierć astronautów - żałobę narodową. Zwolennicy lotów załogowych podkreślają jednak, że ryzyko oraz koszty wysyłania ludzi w kosmos są uzasadnione, gdyż służą otwarciu dla ludzkości nowej przestrzeni rozwoju. Jednak nawet w załogowych lotach kosmicznych sondy są niezbędne. Zautomatyzowane statki [[Progress (statek kosmiczny)|Progress]] dostarczają na [[Stacja orbitalna|stacje kosmiczną]] zapasy.
 
== Komunikacja ==
Linia 18 ⟶ 17:
Jednak dla nauki najważniejsze okazały się sondy badające [[planeta|planety]] [[Układ Słoneczny|Układu Słonecznego]] i [[przestrzeń kosmiczna|przestrzeń kosmiczną]] poza nim. Sondy jako nasze zdalne [[oko|oczy]] i [[ucho|uszy]] dotarły w pobliże [[kometa Halleya|komety Halleya]], kilku [[planetoida|planetoid]] i wszystkich planet Układu Słonecznego. Sondy dotarły także (z miękkim lądowaniem lub uderzeniem) na powierzchnię następujących ciał: [[Wenus]], [[Mars]], [[Jowisz]], [[Księżyc]], [[Tytan (księżyc)|Tytan]], [[433 Eros]], [[25143 Itokawa]], [[Tempel 1]], prawdopodobnie także [[Fobos (księżyc)|Fobos]].
 
Najdalej zawędrowały sondy kosmiczne [[Pioneer 10]], [[Pioneer 11]], [[Voyager 1]] i [[Voyager 2]], które opuściły już Układ Słoneczny i pomknęły ku innym [[gwiazda|gwiazdom]] naszej [[galaktyka|galaktyki]]. Na ich pokładzie umieszczono [[informacja|informacje]] o mieszkańcach planety ludzi. Zakodowane przez naukowców przesłanie dotrze w pobliże najbliższych gwiazd za więcej niż 40 000 [[rok|lat]].

Sondy kosmiczne stanowią ważny element w badaniach dotyczących [[Słońce|Słońca]]. Sonda [[SOHO (sonda kosmiczna)|SOHO]] stale obserwuje naszą niespokojną gwiazdę, ostrzegając nas przed nagłymi uderzeniami [[wiatr słoneczny|wiatru słonecznego]].
 
Dla współczesnej [[astronomia|astronomii]] przełomowe okazały się badania prowadzone przez sondy spoglądające ku odległym gwiazdom. [[Kosmiczny Teleskop Hubble'a|Teleskop Hubble'a]] sfotografował szereg odległych [[supernowa|supernowych]], czym pomógł określić, jak szybko w swojej historii rozszerzał się [[Wszechświat]]. Sondy [[COBE]] i [[WMAP]] umożliwiły zbadanie [[Mikrofalowe promieniowanie tła|niejednorodności promieniowania tła]], które pochodzi sprzed 13,6 [[miliard|mld]] lat. Badacze zajmujący się [[kosmologia obserwacyjna|kosmologią obserwacyjną]] mogli wykluczyć kilka z proponowanych [[hipoteza|hipotez]] dotyczących początków naszego Wszechświata.
Linia 24 ⟶ 25:
== Najważniejsze misje sond kosmicznych ==
[[Plik:Mars Spirit.jpg|thumb|right|200px|Pojazd Spirit na powierzchni Marsa]]
* [[1962]] – [[Mariner 2]] – badania [[Wenus]]
* [[1972]] – [[Pioneer 10]], [[Pioneer 11]] – badania [[Jowisz]]a i [[Saturn]]a, pierwsze sondy, które na zawsze opuściły Układ Słoneczny
* [[1973]] – [[Łunochod 2]] – badanie [[Księżyc]]a
* [[1976]] – [[Viking 1]], [[Viking 2]] – poszukiwanie życia na [[Mars]]ie
* [[1977]] – [[Voyager 1]], [[Voyager 2]] – badanie planet zewnętrznych: [[Jowisz]]a, [[Saturn]]a, [[Uran]]a, i [[Neptun]]a (sondy na zawsze opuściły Układ Słoneczny)
* [[1989]] – [[COBE]] – obserwacja [[Mikrofalowe promieniowanie tła|promieniowania tła]]
* [[1989]] – [[Galileo (sonda kosmiczna)|Galileo]] – Jowisz i jego księżyce
* [[1990]] – [[Kosmiczny Teleskop Hubble'a|Hubble Space Telescope]] – badania [[Wszechświat|wszechświata]]
* [[1997]] – [[Mars Pathfinder]] – badanie Marsa (lądownik z pojazdem)
* [[2003]] – [[WMAP]] – badanie niejednorodności promieniowania tła
* [[2004]] – [[Mars Exploration Rover]] – badanie powierzchni Marsa za pomocą dwóch robotów
* [[2005]] – [[Cassini-Huygens]] – lądowanie na [[Tytan (księżyc)|Tytanie]]
* [[2006]] - [[New Horizons]] – zbadanie [[134340 Pluton|Plutona]] i jego [[naturalny satelita|księżyców]], a następnie [[Pas Kuipera|pasa Kuipera]] i opuszczenie na zawsze Układu Słonecznego
* 2011 – [[Mars Science Laboratory]] – badanie powierzchni Marsa przez [[Łazik (badania kosmosu)|łazik]] [[Curiosity Rover|Curiosity]]
 
== Zobacz też ==
* [[lista lotów międzyplanetarnych]]
 
* [[Łazik (badania kosmosu)|Łazikłazik]], czyli sonda samobieżna
* [[Loty międzyplanetarne 1959-1980|Loty międzyplanetarne: 1959-1980]], [[Loty międzyplanetarne 1981-2000|1981-2000]], [[Loty międzyplanetarne 2001-obecnie|2001-obecnie]], [[Planowane loty międzyplanetarne|planowane]]
* [[Lotlot międzygwiezdny]]
* [[Łazik (badania kosmosu)|Łazik]], czyli sonda samobieżna
* [[Lot międzygwiezdny]]
 
== Linki zewnętrzne ==