Sukulenty: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 17:
 
Sukulenty cechują się spowolnionym [[metabolizm]]em, co sprawia, że ich produkcja materii organicznej i wzrost są bardzo słabe. Wobec ograniczonej [[Wymiana gazowa|wymiany gazowej]], zapobiegającej utracie wody, prowadzą specyficzną gospodarkę gazową związaną z systemem metabolicznym [[Fotosynteza CAM|CAM]] (ang. ''crassulacean acid metabolism''). Powstający u tych roślin w czasie oddychania [[dwutlenek węgla]], magazynowany jest w tkankach w postaci [[kwasy organiczne|kwasów organicznych]]. Za dnia kwasy te ulegają rozkładowi na wodę i dwutlenek węgla, zużywany do [[fotosynteza|fotosyntezy]]{{r|podbielkowski|riha}}.
 
Przystosowanie do skrajnych i podobnych warunków ekologicznych powoduje, że wśród sukulentów występuje wiele przykładów [[Konwergencja (biologia)|konwergencji]], czyli upodobnienia się roślin o różnym pochodzeniu (przynależności systematycznej){{r|strasburger}}.
 
== Występowanie ==
Sukulenty spotykane są niemal na całym świecie z wyjątkiem obszarów skrajnie chłodnych. Na obszarach pod wpływem klimatu umiarkowanego, ich występowanie ograniczają mroźne zimy, podczas których zamarzająca woda może rozrywać [[ściana komórkowa|ściany komórkowe]]. Dlatego np. na ubogich, suchych siedliskach w warunkach środkowoeuropejskich niewielu jest przedstawicieli sukulentów (należą do nich [[rozchodnik]] i [[rojnik (roślina)|rojnik]]). Zdecydowanie najczęściej sukulenty występują na [[pustynia]]ch i [[półpustynia]]ch. Licznie rosną także sukulenty w luźnych i suchych lasach [[sawanna|sawannowych]], gdzie często drzewa należą właśnie do sukulentów. Na drzewach z kolei nierzadkie są sukulentowate [[epifit]]y z rodziny [[storczykowate|storczykowatych]] i [[bromeliowate|bromeliowatych]]. Epifityczne rośliny gruboszowate rosną także w strefie równikowej w [[Wilgotny las równikowy|wilgotnych lasach tropikalnych]]. Liczne sukulenty spotykane są także w górach, np. rodzaje ''[[Espeltia]]'' i ''[[starzec|Senecio]]'' występują na wysokościach przekraczających 4000 m n.p.m.{{r|riha}}
 
{| align="right"
|[[Plik:E obesa symmetrica ies.jpg|180px|thumb|Przykład konwergencji wśród sukulentów: ''[[Wilczomlecz opasły|Euphorbia obesa]]'' ([[wilczomleczowate]])]]
|[[Plik:Astrophytum asterias1.jpg|180px|thumb|''[[Astrophytum asterias]]'' ([[kaktusowate]])]]
|}
== Typologia sukulentów ==
Ze względu na miejsce magazynowania wody dzieli się sukulenty na trzy grupy{{r|podbielkowski}}:
* łodygowe (np. [[kaktusowate]], liczne [[wilczomleczowate]], [[trojeściowate]], [[astrowate]]),
* liściowe (np. [[gruboszowate]], [[aloes]], [[agawa]]),
* korzeniowe (np. ''[[Pachypodium bispinosum]]''{{r|podbielkowski}}, niektóre [[szczawik]]i, [[Pelargonia|pelargonie]]{{r|strasburger}}).
 
Do sukulentów należą rośliny z następujących rodzin:
 
{|class="wikitable"
! Rodzina !! Przykładowe rodzaje !!Liczba sukulentów !! Część przechowująca wodę !! Występowanie sukulentów
|-
| [[agawowate]] (''Agavaceae'') || [[agawa]], [[sansewieria]], [[nolina]] || 300 || Liście, łodyga || Ameryka Północna
|-
| ''[[Didiereaceae]]'' || || 11 || Łodyga || Madagaskar
|-
| [[gruboszowate]] (''Crassulaceae'') || [[rozchodnik]], [[Rojnik (roślina)|rojnik]], [[grubosz]] || 1 300 || Głównie liście, też korzenie || Świat
|-
| [[kaktusowate]] (''Cactaceae'') || [[pałczak]], [[opuncja]] || 1 600 || Gł. łodyga, też liście i korzenie || Ameryki
|-
| [[aloesowate]] (''Aloaceae'') || [[aloes]], [[haworsja]], [[gasteria]] || || Gł. liście || Afryka, Półwysep Arabski
|-
| [[portulakowate]] (''Portulacaceae'') ||[[portulaka pospolita]] || ? || Liście i łodyga|| Ameryki
|-
| [[pryszczyrnicowate|przypołudnikowate]] (''Aizoaceae'') || [[litops]], [[przypołudnik]] || 2 000 || Liście || Afryka Południowa
|-
| [[toinowate]] (''Apocynaceae'') || [[oleander]] || 500 || Łodyga || Afryka, Arabia, Indie
|-
| [[trojeściowate]] (''Asclepiadaceae'') || [[stapelia]] || || ||
|-
| [[wilczomleczowate]] (''Euphorbiaceae'') || [[wilczomlecz]] || > 1000 || Łodyga, liście i korzenie|| Świat
|-
| [[złotogłowowate]] (''Asphodelaceae'') || [[Złotogłów (roślina)|złotogłów]] || 500 || Łodyga i organy podziemne || Afryka
|-
|}
 
Sukulentami spotykanymi w Europie Środkowej są [[rozchodnik]] (''Sedum'') i [[Rojnik (roślina)|rojnik]] (''Sempervivum'').
 
{{wikisłownik|sukulent}}
Linia 69 ⟶ 47:
* <ref name=rowley>{{cytuj książkę|autor=Gordon D. Rowley|tytuł=Name that Succulent|wydawca=Stanley Thornes|miejsce=Cheltenham, Glos.|data=1980|strony=1-2|isbn=978-0-85950-447-8}}</ref>
</ref>
* <ref name=strasburger>{{cytuj książkę|autor=Strasburger E., Noll F., Schenck H., Schimper A. F. W. |tytuł=Botanika| strony=252-254 | wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne| miejsce=Szczecin|rok=1972}}</ref>
</references>