Jeńcy sowieccy w niewoli polskiej (1919–1921): Różnice pomiędzy wersjami

 

== Wymiana jeńców ==

Wraz z ustaniem walk obie strony podjęły pertraktacje w sprawie jeńców wojennych. Umowę w tej kwestii Pol­ska i bolszewicka Rosja zawarły w Berlinie 6 wrze­śnia 1920 r., podpisaną przez przedstawicieli polskiego i rosyjskiego Czerwonego Krzyża. Ze strony rosyjskiej podpisy złożył [[Stefan Brodowski-Brat­man]], a w imieniu Polski umowę sygnował E. Zalewski. Umo­wa ta przedłużała realizację porozumienia zawar­tego przez [[Julian Marchlewski|Juliana Marchlewskiego]] w Mikarzewicach 2 i 9 listopada 1919 r., o zwolnieniu przez stronę bolszewicką zakładników polskich oraz o wymia­nie jeńców cywilnych. Porozumienie berlińskie miało stanowić podstawę do rozpoczę­cia także wymiany jeńców wojennych między obiema stronami konfliktu. Już dnia 2 listopa­da 1920 r. delegacja Rosyjskiego Czerwonego Krzyża pod przewodnictwem [[Stefania Sempołowska|Stefani Sempołowskiej]] otrzymała wojskowe pozwole­nie na wstęp do obozów jenieckich<ref>[http://www.mysl.pl/?m=10&art_id=1474&more=more Paweł Janicki "Między prawdą a "Pravdą" portal Myśl.pl, numer 14, lato 2009]</ref>.

 

 

== Kontrowersje i propaganda polityczna ==

Kwestia śmierci jeńców sowieckich w Polsce pojawiła się na forum publicznym po [[1990]] r., kiedy [[Michaił Gorbaczow]] przyznał się do odpowiedzialności [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] za [[zbrodnia katyńska|zbrodnię katyńską]]. Część mediów rosyjskich powróciła do wydarzeń z [[1920]] r., starając się w ten sposób usprawiedliwić zbrodnię katyńską. Rozpowszechniane w Rosji opinie wymieniające kilkakrotnie bądź kilkunastokrotnie większą liczbę ofiar śmiertelnych wśród tej grupy ofiar wojny (40, 60 bądź ponad 100 tys.) uznane zostały za nieprawdziwe przez wspólną polsko-rosyjską publikację opracowaną przez historyków w 2004 r.<ref name=archiwum>[http://www.archiwa.gov.pl/pl/wydawnictwa/publikacje-wydane-we-wspolpracy-z-zagranica/358--czerwonoarmici-w-niewoli-polskiej.html "Polsko-rosyjskie ustalenia dotyczące losów czerwonoarmistów w niewoli polskiej (1919-1922)"], Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych</ref> Publikacja ta opracowana została przez Dyrekcję [[Archiwum państwowe|Archiwów Państwowych]] i Federalną Agencję ds. Archiwów Rosji zarówno w języku polskim, jak i języku rosyjskim pt. "Krasnoarmiejcy w polskom plenu w 1919–1922 g. Sbornik dokumentow i materiałow" (Moskwa 2004)<ref name=archiwum/>. Obejmuje ona zestaw 338 dokumentów źródłowych z archiwów polskich i rosyjskich, opracowany naukowo przez archiwistów oraz historyków. Ze strony polskiej udział brali m.in. prof. [[Waldemar Rezmer]] i prof. [[Zbigniew Karpus]] z [[Uniwersytet Mikołaja Kopernika|Uniwersytetu Mikołaja Kopernika]] w Toruniu, po stronie rosyjskiej m.in. prof. [[Giennadij Matwiejew (historyk)|Giennadij Matwiejew]] z [[Uniwersytet Moskiewski|Uniwersytetu Moskiewskiego im. Łomonosowa]]. Według ocen historyków polskich, liczba jeńców sowieckich przetrzymywanych w polskich obozach pod koniec 1920 r. wahała się od 80 tys. do 85 tys., zaś liczba zmarłych w całym okresie działania obozów wynosiła 16–17 tys., prof. G. Matwiejew szacuje liczbę zmarłych jeńców na 18–20 tys.<ref name=archiwum />.