Marcin V: Różnice pomiędzy wersjami

|1. funkcja - okres = 11 listopada 1417 – 20 lutego 1431<ref>"{{r|Poczet papieży" Michał Gryczyński</ref>}}

|2. funkcja - okres = 15 grudnia 1401 – 12 czerwca 1405;<br />18 lipca – 23 września 1412

|data diakonatu =

|data patriarchatu =

'''Marcin V''' ([[Łacina|łac.]] ''Martinus V'', właśc. '''Oddone Colonna'''; ur. w [[1369]]<ref name=DBI>{{cytuj stronę r| url = http://www.treccani.it/enciclopedia/papa-martino-v_%28Dizionario-Biografico%29/ | tytuł = MARTINO V, papa| opublikowany = Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 71 (2008) | język = it| data dostępu = 2013-03-09DBI}}</ref> w [[Genazzano]], zm. [[20 lutego]] [[1431]] w [[Rzym]]ie<ref name="Kelly">{{cytuj książkęr|nazwisko=Kelly|imię=John N. D.|tytuł=Encyklopedia papieży|wydawca=Państwowy Instytut Wydawniczy|miejsce=Warszawa|data=1997|strony=333-336|isbn=83-06-02633-0}}</ref>) – [[papież]] w okresie od 11 listopada 1417 do 20 lutego 1431<ref name="Wollpert">{{cytuj książkęr|nazwisko=Fischer-Wollpert|imię=Rudolf|tytuł=Leksykon papieży|wydawca=Znak|miejsce=Kraków|data=1996|strony=118-120|isbn=83-7006-437-X}}</ref>.

=== Wczesne życie ===

Pochodził z rzymskiego rodu arystokratycznego [[Colonna (ród)|Colonnów]]<ref name="{{r|Wollpert" />}}. Studiował prawo w [[Perugia|Perugii]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. [[Urban VI|Papież Urban VI]] nadał mu tytuł [[Protonotariusz apostolski|protonotariusza]], [[Bonifacy IX]] powierzył mu urząd administratora wakującej diecezji suburbikarnej Palestrina (1401), a [[Innocenty VII]] mianował [[kardynał]]em-diakonem [[Kościół św. Jerzego na Velabrum|S. Giorgio in Velabro]]<ref name="{{r|Kelly" /><ref name=|DBI/>}}. Był współpracownikiem Grzegorza XII, ale w 1408 wypowiedział mu posłuszeństwo i dołączył do organizatorów [[Sobór w Pizie|Soboru w Pizie]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. Brał czynny udział na soborach w [[Piza|Pizie]] i w [[Sobór w Konstancji|Konstancji]]<ref name="{{r|Kelly" />}}, gdzie stał po stronie [[antypapież Jan XXIII|pizańskiego antypapieża Jana XXIII]], do czasu jego ucieczki<ref name="{{r|Kelly" />}}. Z nominacji tego antypapieża pełnił urząd wikariusza generalnego w Umbrii (1411), archiprezbitera Bazyliki Laterańskiej (1412) i przez krótki czas ponownie administratora diecezji Palestriny (1412)<ref name={{r|DBI/><ref>|Konrad Eubel, ''Hierarchia Catholica Medii Aevi'', vol. I, Münster 1913, s. 37.</ref>}}.

=== Wybór na papieża ===

W 1417 został obrany papieżem podczas [[konklawe 1417|konklawe w 1417]] na soborze w Konstancji, po odsunięciu od rządów trzech papieży – antypapieża Jana XXIII, [[antypapież Benedykt XIII|antypapieża Benedykta XIII]] i [[Grzegorz XII|Grzegorza XII]]; tym samym zakończono trwającą od kilkudziesięciu lat [[wielka schizma zachodnia|wielką schizmę zachodnią]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. W wyborze papieża, który przyjął imię Marcina V (ze względu na elekcję dokonaną w dniu św. Marcina), brał udział arcybiskup gnieźnieński [[Mikołaj Trąba]]<ref name="{{r|Wollpert" />}}. Wkrótce potem nowy papież ustanowił apba Trąbę, pierwszym [[Prymas Polski|prymasem Polski]]<ref name="{{r|Wollpert" />}}.

=== Pontyfikat ===

22 kwietnia 1418 Marcin V zakończył obrady soboru w Konstancji, nie uznając zasady wyższości soboru nad papieżem<ref name="{{r|Wollpert" />}}. Liczbę kardynałów obiecał ograniczyć do dwudziestu kilku<ref name="{{r|Wollpert" />}}. Podpisał pięcioletnie [[konkordat]]y z Niemcami, Włochami, Hiszpanią i Francją<ref name="{{r|Kelly" />}}. Po opuszczeniu Konstancji przebywał w [[Mantua|Mantui]] i [[Florencja|Florencji]], do Rzymu przyjechał pod koniec września 1420<ref name="{{r|Kelly" />}}. Początkowym problemem był dla papieża [[kondotier]], [[Andrea Fortebraccio|Braccio da Montone]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. Początkowo Marcin przeciągnął go na swoją stronę, mianując go władcą Perugii, by potem pokonać go w bitwie pod [[L'Aquila|L'Aquilą]], 2 czerwca 1424<ref name="{{r|Kelly" />}}. W konsekwencji zbuntowała się [[Bolonia]], a wraz z nią, całe północne Włochy. Papież stłumił zbrojnie powstanie w 1429<ref name="{{r|Kelly" />}}.

Dokonał rekonstrukcji [[Kuria Rzymska|Kurii Rzymskiej]], zatrudniając także dawnych urzędników obediencji [[Awinion|awiniońskiej]]. Pracował nad podniesieniem znaczenia papiestwa, zajmował się [[Żydzi|Żydami]], jawnie nawoływał do fizycznej eksterminacji [[Husytyzm|husytów]]<ref name="CE">{{cytuj stronę r| url = http://www.newadvent.org/cathen/07585a.htm CE| tytuł = Hussites | opublikowany = Catholic Encyclopedia | język = en | data dostępu = 2013-03-09}}</ref><ref name="Cormenin">{{cytuj książkę | autor = [[Ludwik Cormenin]] | tytuł = The public and private history of the popes of Rome | wydawca = M. W. Dodd | miejsce = Filadelfia | data = 1847 | strony = 116-117 | tom = II | url = http://archive.org/details/publicprivatehis02corm | lang = en}}</ref>, czym zapoczątkował w 1420 roku [[Wojny husyckie]]. W 1427 wprowadził kult Imienia Jezus, postulowany przez reformatora [[zakon Braci Mniejszych|franciszkańskiego]], [[Bernardyn ze Sieny|Bernardyna ze Sieny]], którego przyjął na audiencji<ref name="{{r|Kelly" />}}.

Zwalczał [[koncyliaryzm]] wśród kardynałów; 22 września 1423 zwołał sobór do [[Pawia (miasto)|Pawii]], przeniesiony następnie – ze względu na epidemię – do [[Siena|Sieny]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. Widząc żądania reform, docelowo osłabiających rolę papieża w Kościele, Marcin V rozwiązał sobór i zapowiedział zwołanie kolejnego na 1431 w [[Bazylea|Bazylei]]<ref name="{{r|Wollpert" />}}. 16 maja 1425 papież ogłosił konstytucję reformatorską o sposobie sprawowania władzy przez kurię i zasadach rezydowania [[biskup]]ów<ref name="{{r|Kelly" />}}.

Przeprowadził renowację bazylik [[Bazylika św. Pawła za Murami|św. Pawła]] i [[Bazylika św. Jana na Lateranie|św. Jana na Lateranie]], odnowił [[akwedukt]]y i ulice, nakazał rozebrać pozostałości dawnych obwarowań rezydencji rodów magnackich. Przywrócił świetność [[Ogrody Watykańskie|Ogrodom Watykańskim]]. Zmarł na [[udar mózgu]] i został pochowany w Bazylice św. Jana na [[Lateran]]ie<ref name="{{r|Kelly" />}}.

Przez historyków jest określany mianem "trzeciego twórcy państwa kościelnego<ref name="{{r|Wollpert" />}}.

Marcin V jest uważany za autora listu z 1429 do [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], gdzie jest przeciwnikiem zasady równości i braterstwa chrześcijan<ref name="literatura.hg">Wg. ''The Papacy and the Civil Power'' (Nowy York, 1876), str. 253, cyt. wg David Hunt, ''Woman Rides the Beast'', str. 247; za: {{cytuj stronę r| url = http://www.literatura.hg.pl/hus.htm | tytuł = ''Jan Hus''| data dostępu = 2012-10-22 | opublikowany = Literatura Chrześcijańska | data = 2013-03-09 | język =pl}}</ref>:

{{== Przypisy}} ==

* {{cytuj stronę | url = http://www.treccani.it/enciclopedia/papa-martino-v_%28Dizionario-Biografico%29/ | tytuł = MARTINO V, papa| opublikowany = Dizionario Biografico degli Italiani -– Volume 71 (2008) | język = it| data dostępu = 2013-03-09}}