Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.2+) (Robot przeniósł strony z eu:Europako Merkataritza Askearen Elkartea do eu:Europako Merkataritza Libreko Erkidegoa |
system instytucjonalny, bibliografia, przypisy, lista sekretarzy gen., dr. red |
||
Linia 2:
|nazwa_oryginalna = European Free Trade Association
|nazwa_polska = Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
|flaga_obraz = Flag of EFTA.gif
|nazwa_dopełniacz = EFTA
|mapa_obraz = EFTA AELE countries.svg
|opis_mapy = {{legenda|#276d3a|Państwa członkowskie EFTA|none|w linii=tak}}
|język_roboczy = [[język niemiecki|niemiecki]], [[język francuski|francuski]], [[język norweski|norweski]], [[język islandzki|islandzki]]
|siedziba = {{flaga|CHE}} [[Genewa]]
|członkowie = 4
|przywódca =
|przywódca_opis = sekretarz generalny
| przywódca2 =
Linia 22 ⟶ 23:
}}
'''Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu''' ([[język angielski|ang.]] ''European Free Trade Association'', '''EFTA''') – [[organizacja międzynarodowa|międzynarodowa organizacja]] gospodarcza powstała [[3 maja]] [[1960]] r. na mocy [[Konwencja
Pierwotnymi członkami EFTA były: [[Austria]], [[Dania]], [[Norwegia]], [[Portugalia]], [[Szwajcaria]], [[Szwecja]] i [[Wielka Brytania]]. Z czasem większość członków wystąpiła, wybierając członkostwo w konkurencyjnej i o zdecydowanie większej integracji ekonomicznej [[Wspólnota Europejska|EWG]]. W latach 1986-1994 członkiem organizacji była również [[Finlandia]].
Strefa wolnego handlu między państwami EFTA powstała w [[1968]] roku. Od [[1977]] państwa [[Wspólnota Europejska|EWG]] i EFTA utworzyły wspólną strefę wolnego handlu towarami przemysłowymi<ref>{{cytuj książkę| autor = Ewa Oziewicz (red. nauk.) | tytuł = Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 2001 | strony = 65 | isbn = 83-01-13254-X }}</ref>. W [[1992]] r. [[Wspólnota Europejska|EWG]] i EFTA porozumiały się w sprawie utworzenia wspólnej strefy wolnego handlu na wszystkie towary. Porozumienie w tej sprawie, nie obejmujące jednak Szwajcarii, weszło w życie 1 stycznia [[1994]] r. tworząc [[Europejski Obszar Gospodarczy]].
== Państwa członkowskie EFTA ==
{| class="wikitable sortable"
!class="unsortable"| Flaga
! Państwo
! Akcesja
! Liczba ludności
! Powierzchnia (km²)
! [[Produkt krajowy brutto|PKB]] w mld ([[Parytet siły nabywczej|PPP]])<ref name="p1">Dane na rok 2011.</ref>
! PKB per capita (PPP)<ref name="p1"/>
|-
| {{flaga|ISL}}
| [[Islandia]]
| {{dts|01|01|1970}}
| 320 060
| 103 125
| 12,409
| 38 060
|-
| {{flaga|LIE}}
| [[Liechtenstein]]
| {{dts|01|01|1971}}
| 36 476
| 160
| 3,545
| 98 432
|-
| {{flaga|NOR}}
| [[Norwegia]]
| {{dts|03|05|1960}}
| 5 051 300
| 385 186
| 265,911
| 53 470
|-
| {{flaga|CHE}}
| [[Szwajcaria]]
| {{dts|03|05|1960}}
| 8 014 000
| 41 285
| 339,890
| 43 369
|-
|}
== Sekretarze Generalni ==
[[Plik:EFTA AELE countries and former members.svg|thumb|left|
{{legenda|#276d3a|Państwa obecnie należące do EFTA}}
{{legenda|#b3d9b4|Państwa należące do EFTA w przeszłości}}]]
{| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="width: 250px"
|
* 1960–1965:
|
{{flaga|GBR}} Frank E. Figgures
|-
|
* 1965–1972:
|
{{flaga|GBR}} Sir John Coulson
|-
|
* 1972–1975:
|
{{flaga|SWE}} Bengt Rabaeus
|-
|
* 1976–1981:
|
{{flaga|CHE}} Charles Müller
|-
|
* 1981–1988:
|
{{flaga|NOR}} Per Kleppe
|-
|
* 1988–1994:
|
{{flaga|AUT}} Georg Reisch
|-
|
* 1994–2000:
|
{{flaga|ISL}} Kjartan Jóhannsson
|-
|
* 2000–2006:
|
{{flaga|CHE}} William Rossier
|-
|
* 2006–2012:
|
{{flaga|NOR}} Kåre Bryn
|-
|
* od 2012:
|
{{flaga|ISL}} Kristinn F. Árnason
|}
== Struktura organizacyjna ==
'''Rada EFTA''' z siedzibą w [[Genewa|Genewie]] jest naczelnym organem EFTA. W jej skład wchodzi po jednym przedstawicielu rządu każdego państwa członkowskiego. Każde państwo dysponuje jednym głosem, co do zasady decyzje zapadają jednomyślnie. Rada zbiera się dwa razy w miesiącu na szczeblu stałych przedstawicieli i dwa razy w roku na szczeblu ministrów (najczęściej handlu). Państwa kolejno, przez półroczne kadencje, przewodniczą Radzie.
Rada ma prawo do wydawania decyzji (nie są bezpośrednio skuteczne) i zaleceń (nie mają wiążącej mocy prawnej). Wykonuje kompetencje nadane jej przez Konwencję sztokholmską i nadzoruje jej stosowanie, może też wprowadzać do niej poprawki (w przypadkach określonych w konwencji konieczna jest akceptacja zmian ze strony państw członkowskich). Ponadto:
* Rada wskazuje nowe działania jakie należy podjąć dla osiągnięcia celów EFTA,
* podejmuje mediację w sporach między państwami członkowskimi (np. w kwestii dostępu do rynków),
* ułatwia współpracę z innymi podmiotami prawa międzynarodowego.
W zarządzaniu strefą wolnego handlu Radę wspierają powołane przez nią komitety ekspertów, pracujące w trybie stałym. Doraźnie natomiast zwoływane są grupy ekspertów dla rozwiązania określonego problemu. Oba ciała mają wyłącznie uprawnienia doradcze i muszą składać się z przedstawicieli wszystkich państw EFTA. Funkcjonuje dziesięć stałych komitetów, m.in.:
* Komitet Ekspertów Handlu – zajmuje się problematyką liberalizacji handlu i współpracy gospodarczej z UE,
* Komitet ds. Barier Technicznych w Handlu – sprawuje nadzór nad notyfikacją regulacji technicznych,
* Komitet Ekonomiczny – obserwuje sytuację gospodarczą państw członkowskich; wymiana informacji o kierunkach polityki gospodarczej i finansowej w ramach EFTA oraz UE,
* Komitet ds. Pochodzenia i Ceł – koordynuje stanowisko EFTA w sprawie reguł pochodzenia towarów w stosunkach z UE,
* Komitet Doradczy – składa się z maksymalnie pięciu reprezentantów organizacji przedsiębiorców i pracowników z państw członkowskich,
* Komitet Parlamentarny – złożony z osób desygnowanych przez parlamenty krajowe, zbiera się raz do roku; spełnia funkcję kontrolną, informuje parlamenty krajowe i prowadzi dialog z [[Parlament Europejski|Parlamentem Europejskim]],
* Zarząd Audytorów – najwyższa instancja dokonująca weryfikacji finansów EFTA.
Bieżącymi sprawami zajmuje się '''Sekretariat''', nadzorowany przez Sekretarza Generalnego. Siedzibą Sekretariatu jest Genewa, natomiast jego część mieści się w Brukseli, gdzie personel zajmuje się sprawami [[Europejski Obszar Gospodarczy|EOG]]. Sekretariat odpowiedzialny jest za obsługę Rady i komitetów. Oficjalnym językiem urzędowym jest angielski.
W związku z utworzeniem Europejskiego Obszaru Gospodarczego zostały wdrożone pewne zmiany organizacyjne. Powołano '''Stały Komitet Państw EFTA''', który zajmuje się podejmowaniem decyzji związanych z uczestnictwem w EOG (Szwajcaria, w następstwie negatywnego wyniku referendum, nie jest członkiem tego porozumienia, jednak osiągnęła zbliżoną sytuację prawną w drodze umów bilateralnych). W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele Islandii, Norwegii i Liechtensteinu, a także, posiadający status obserwatorów, reprezentanci Szwajcarii i '''Władzy Nadzorczej EFTA''' ([[język angielski|ang.]] ''EFTA Surveillance Authority''). Ta ostatnia czuwa w imieniu EFTA nad przestrzeganiem przyjętych przez EOG reguł funkcjonowania (podobnie jak czyni to [[Komisja Europejska]] w przypadku [[Unia Europejska|UE]]). Stały Komitet ma pod sobą 5 podkomitetów (m.in. podkomitety ds. wolnego przepływu towarów, ds. wolnego przepływu kapitału i usług, ds. wolnego przepływu osób, ds. polityk horyzontalnych i towarzyszących)<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.efta.int/eea/eea-institutions/standing-committee.aspx | tytuł = Standing Committee of the EFTA States | opublikowany = http://www.efta.int | język = en }}</ref>.
Stały Komitet jest wspomagany przez '''Trybunał EFTA'''. Organ ten składa się z 3 sędziów (po jednym z Norwegii, Islandii i Liechtensteinu) nominowanych na 6-letnią kadencję. Rozstrzyga sprawy wniesione zazwyczaj przez Władzę Nadzorczą przeciwko państwom EFTA<ref>{{cytuj książkę| nazwisko = Doliwa-Klepacki | imię = Zbigniew M. | tytuł = Integracja europejska (łącznie z uczestnictwem Polski w UE i Konstytucją dla Europy) | wydawca = Temida 2 | miejsce = Białystok | rok = 2005 | strony = 801 | isbn = 83-89620-09-7-X }}</ref>. Ponadto prowadzi mediacje i rozstrzyga spory między państwami EFTA na tle ich udziału w EOG, a także dokonuje interpretacji Porozumienia o utworzeniu EOG.
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę| nazwisko = Sporek | imię = Tadeusz | tytuł = Ugrupowania międzynarodowe kształtujące architekturę jednoczącej się Europy u progu XXI w. | wydawca = Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach | miejsce = Katowice | rok = 2004 | strony = 169-266 | isbn = 83-7246-372-7 }}
* {{cytuj książkę| nazwisko = Doliwa-Klepacki | imię = Zbigniew M. | tytuł = Integracja europejska (łącznie z uczestnictwem Polski w UE i Konstytucją dla Europy) | wydawca = Temida 2 | miejsce = Białystok | rok = 2005 | strony = 783-801 | isbn = 83-89620-09-7-X }}
* {{cytuj książkę| autor = Ewa Oziewicz (red. nauk.) | tytuł = Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 2001 | strony = 53-80 | isbn = 83-01-13254-X }}
* {{cytuj stronę | url = http://biurose.sejm.gov.pl/teksty_pdf_96/i-402.pdf | tytuł = Wybrane organizacje i ugrupowania państw Europy Zachodniej | data dostępu = 2013-03-10 | nazwisko = Adamiec | imię = Jolanta | rok = 1996 | miesiąc = maj | opublikowany = Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu | oznaczenie = Nr 402 | strony = 10-13 | język = pl }}
== Linki zewnętrzne ==
| |||