|
Kobiety za czasów dynastii Song nosiły długie suknie, kaftany sięgające kolan, spódnice i koszule z długimi i krótkimi rękawami, a damy z bogatych rodzin narzucały na ramiona [[Purpura (barwnik)|purpurowe]] szale{{odn|Gernet|1962|s=129}}. Główną różnicą między strojem męskim i damskim było zapięcie: męski zapinał się na prawo, a damski na lewo{{odn|Gernet|1962|s=129}}.
W okresie tym funkcjonowała niezliczona ilośćliczba restauracji, tawern i zajazdów, serwujących niezmiernie zróżnicowane menu na obiady, bankiety, święta i festiwale{{odn|Gernet|1962|s=133}}; zachowane spisy pokazują bardzo bogatą i zróżnicowaną dietę przedstawicieli wyższych klas. Wśród wielu mięs wybierać oni mogli między różnymi rodzajami [[Krewetki|krewetek]], [[Gęsina|gęsi]], [[kaczkowate|kaczek]], [[małże|małży]], [[Sercówka pospolita|sercówek]], [[Daniel (zwierzę)|danieli]], [[Zającowate|zajęcy]], [[przepiórka|przepiórek]], [[bażant]]ów, [[Francolinus|frankolinów]], [[kuropatwa|kuropatw]], [[lis]]ów, [[borsuk]]ów, [[Ostrygowate|ostryg]], [[Kraby|krabów]] i wielu innych{{odn|Gernet|1962|ss=134–137}}{{odn|Rossabi|1988|s=78}}{{odn|West|1997|s=73}}. [[Nabiał]] nie był obecny w kuchni i kulturze chińskiej, [[wołowina|wołowinę]] jadano rzadko, ze względu na wartość [[wół|wołów]] jako zwierząt pociągowych. Psie mięso nie było spożywane przez klasy wyższe, choć mogła go jeść biedota (nie był to wszakże składnik jej regularnej diety){{odn|Gernet|1962|ss=135–136}}. Jadano także daktyle [[Daktylowiec właściwy|zwyczajne]] i [[Głożyna pospolita|chińskie]], [[rodzynki]], [[Grusza|gruszki]], [[Śliwa domowa|śliwki]], [[Morela pospolita|morele]], pito sok z [[brzoskwinia|brzoskwiń]], [[Liczi chińskie|liczi]], [[Melonowiec właściwy|papai]] i napoje z [[miód|miodu]] i imbiru. Jako przyprawy wykorzystywano [[pieprz syczuański]], [[imbir]], [[Papryka|paprykę]], [[sos sojowy]], [[Oleje roślinne|oleje]], [[olej sezamowy]], [[sól kuchenna|sól]] i [[ocet]]{{odn|Gernet|1962|s=133}}{{odn|Rossabi|1988|s=78}}{{odn|Gernet|1962|ss=134–138}}{{odn|West|1997|s=86}}.
== Gospodarka, przemysł i handel ==
[[Czcionka|Czcionkę ruchomą]] wynalazł rzemieślnik [[Bi Sheng]] (990–1051), a jego wynalazek jako pierwszy opisał Shen Kuo w swoim dziele ''[[Mengxi Bitan]]'' z 1088{{odn|Needham|1986|odn=e|ss=201–203}}{{odn|Sivin|1995|s=27}}. Oryginalny zbiór wypalonych z gliny czcionek Bi Shenga został przekazany jednemu z siostrzeńców Shen Kuo, który starannie go przechował{{odn|Sivin|1995|s=27}}{{odn|Needham|1986|odn=c|s=33}}. Czcionka ruchoma wprowadziła dodatkowe ułatwienie do techniki drukarskiej, już bardzo rozpowszechnionej, i używającej [[drzeworyt|klocków drukarskich]] do produkcji kopii tysięcy dokumentów i tomów literatury, pochłanianej przez stale wzrastający rynek czytelniczy. Rozwój druku miał wielki wpływ na edukację i na klasę urzędników-uczonych, ponieważ im więcej książek ukazywało się drukiem, tym drukowane kopie stawały się coraz tańsze, zwłaszcza w porównaniu z pracochłonnymi kopiami odręcznymi{{odn|Ebrey|2002|s=147}}{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=159}}. Rozwój i rozpowszechnienie druku i związanej z tym kultury słowa drukowanego w okresie songowskim były więc katalizatorem zwiększonej [[Ruchliwość społeczna|ruchliwości społecznej]] i prowadziły do powiększania się wykształconej elity uczonych, która w wiekach X–XIII gwałtownie zwiększyła swą liczebność{{odn|Ebrey|2002|s=147}}{{odn|Ebrey|2006|ss=159–160}}.
Ostatecznie ruchoma czcionka Bi Shenga przegrała z klockowym drukiem całostronnicowym, ze względu na ograniczone korzyści jakie przynosiła wobec ogromnej ilościliczby znaków [[pismo chińskie|pisma chińskiego]], ale nie zaginęła i była wykorzystywana i ulepszana w późniejszych latach. [[Wang Zhen (mandaryn)|Wang Zhen]] (działał 1290–1333), uczony-urzędnik z czasów [[dynastia Yuan|dynastii Yuan]], wprowadził szybszy system składu, zastąpił gliniane czcionki Bi Shenga drewnianymi i eksperymentował z czcionkami odlewanymi z [[cyna|cyny]]{{odn|Needham|1986|odn=e|ss=206–208, 217}}. Bogaty właściciel drukarni [[Hua Sui]] (1439–1513), z okresu [[dynastia Ming|dynastii Ming]], założył pierwszy zakład posługujący się metalową ([[brązy|brązową]]) czcionką w 1490{{odn|Needham|1986|odn=e|ss=212–213}}. W 1638 oficjalny biuletyn pekiński przeszedł z druku drzeworytniczego na czcionkę ruchomą{{odn|Brook|1998|p=xxi}}, ale dopiero za czasów [[dynastia Qing|dynastii Qing]] zaczęto w ten sposób drukować prawdziwie obszerne dzieła np. w 1725 ''[[Gujin Tushu Jicheng]]'', encyklopedię składającą się z 5020 tomów, dla której wydrukowania konieczne było odlanie 250 tys. brązowych czcionek{{odn|Needham|1986|odn=e|ss=215–216}}. W XIX w. europejskie [[Maszyna drukarska|maszyny drukarskie]] zastąpiły chińskie metody druku czcionką ruchomą, a tradycyjny druk drzeworytniczy jest wciąż sporadycznie stosowany w Azji Wschodniej, głównie w celach estetycznych.
=== Inżynieria wodna i żeglarstwo ===
|
