Lilia złotogłów: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
m Nazewnictwo/Kultura |
||
Linia 26:
; [[Kwiat]]y: [[Kwiatostan]] na wierzchołku łodygi stanowi luźne [[grono]]. Kwiaty barwy od ciemnoróżowej do brudnolila, ciemnopurpurowo nakrapiane, w liczbie od trzech do dwunastu, osadzone są na długich, łukowato zwieszających się [[szypułka]]ch. [[Okwiat]] nie zróżnicowany na [[kielich (botanika)|kielich]] i [[korona kwiatu|koronę]], sześciodziałkowy. W miarę dojrzewania mięsiste działki [[okwiat]]u odginają się coraz mocniej na zewnątrz, aż zawinięte dotkną nasady [[kwiat]]u. Środkiem każdego płatka biegnie rynienka, wypełniona [[nektar (botanika)|nektarem]].
; [[Owoc]]e: W formie dużej, trójkątnokulistej [[Torebka (botanika)|torebki]] z płaskimi, ciemnożółtymi, szeroko oskrzydlonymi [[nasiono|nasionami]]. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
; Część podziemna: Owalna, złotożółta [[Cebula (botanika)|cebula]], złożona z licznych łusek
=== Biologia i ekologia ===
Rośnie w rzadkich, widnych [[las]]ach, zaroślach, zrębach, rzadziej wśród [[ziołorośla|ziołorośli]]. W najwyższych położeniach ([[Tatry]]) na [[hala (botanika)|halach]], na trawiastych miejscach wśród skał. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych [[gatunek charakterystyczny]] dla O. ''[[Fagetalia]]''<ref>Matuszkiewicz Władysław. ''Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski''. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4.</ref>.
Kwitnie od czerwca do lipca<ref name= Świat roślin>{{cytuj książkę|nazwisko=Cervenka, Ferakova, Haber|tytuł=Świat roślin skał i minerałów|wydawca=PWRiL|miejsce=Warszawa|data=1982|strony=326|isbn=83-09-00462-1}}</ref>.Dostęp do nektaru mają tylko [[owady]] długotrąbkowe, dlatego [[kwiat]]y lilii zapylane są tylko przez [[motyle]] dzienne i nocne, głównie z rodziny [[zawisakowate|zawisakowatych]]. Roślina kwitnie od końca czerwca do połowy sierpnia. Zwabia owady nie tylko dużymi i barwnymi kwiatami, ale również zapachem. Szczególnie intensywnie pachnie wieczorem i nocą. Jeśli jednak z jakichś powodów (np. długotrwała zła pogoda) nie dojdzie do [[ksenogamia|zapylenia krzyżowego]], roślina dość łatwo może zapylić się własnym pyłkiem i również wytworzyć nasiona, jednak gorszej jakości<ref>{{cytuj książkę|imię=Tadeusz |nazwisko=Traczyk |tytuł=Rośliny lasu liściastego |miejsce=Warszawa |rok=1959 |wydawca=PZWS}}</ref>.
Często rozmnaża się wegetatywnie (w hodowli amatorskiej) za pomocą cebulek powstających u nasady starej [[Cebula (botanika)|cebuli]] (nieliczne), a w ogrodnictwie głównie z [[sadzonka|sadzonek]] łuskowych.
[[Plik:Türkenbund Lilie, Lilium martagon.JPG|thumb]]
=== Nazewnictwo ===
Łacińska nazwa gatunkowa - ''Lilium martagon'' - pochodzi z języka greckiego. W Starożytnej Grecji wierzono, że kwiaty lilii powstały z mleka uronionego przez Herę, roślinę nazwali więc ''leirion'' czyli cienka, delikatna. Drugi człon nazwy - ''martagon'' - oznaczała w alchemii roślinę poświęconą Marsowi. Polski człon nazwy - [[złotogłów]] - nawiązuje do cennego materiału<ref name= TPP>{{cytuj książkę|nazwisko=Szczygielski M.|tytuł=Tajemnice Polskiej Przyrody|wydawca=De Agostini Polska|miejsce=Warszawa|data=2006|isbn=83-7398-708-8}}</ref>. Górale nazywają ją lelują<ref name= Minikompendium/>.
=== Ochrona ===
Linia 46 ⟶ 49:
=== Zastosowanie ===
Dawniej jej cebulki uchodziły za przysmak w każdej postaci: surowej, gotowanej i pieczonej.
=== Obecność w kulturze i symbolice ===
Jest częstym motywem w sztuce ludowej [[Podhale|Podhala]]<ref name= Minikompendium>{{cytuj książkę|nazwisko=Dzwonkowski J.|tytuł=Minikompendium Przyroda Polska|wydawca=Mozaika|miejsce=Warszawa|data=2004|strony=80|isbn=83-89200-84-8}}</ref>.
; Zobacz też: [[Rośliny tatrzańskie]]
| |||