Wikipedia

Marszałek Polski: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
przesadne, nadmierne linkowanie, usunięcie zbędnych linków do dat, WP:SK
Linia 42:
 
== Historia ==
19 marca 1920 r. [[Józef Piłsudski]] przyjął dla siebie i zatwierdził jako [[Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych|Naczelny Wódz]] unikalny stopień '''Pierwszego Marszałka Polski''', który można uznać za równy [[generalissimus]]owi<ref>Dekret L. 2093 Wodza Naczelnego z 19 marca 1920 (Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 12 z 3 kwietnia 1920 r.) -– {{cytuj stronę| url = http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=89177| tytuł = Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa| data dostępu = 26-12-2012| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = pl}}].</ref>. W poniedziałek 15 listopada 1920 roku na [[Plac Zamkowy w Warszawie|Placu Zamkowym w Warszawie]] miało miejsce uroczyste wręczenie buławy marszałkowskiej Pierwszemu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu. [[buława|Buławę]], symbol [[władza|władzy]] i bezwzględnego posłuchu, Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych wręczył [[żołnierz]] frontowy. Buława została poświęcona przez biskupa polowego [[Stanisław Gall|Stanisława Galla]] w czasie mszy polowej.▼
 
13 kwietnia 1923 [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydent Rzeczypospolitej]], na wniosek [[Ministerstwo Spraw Wojskowych|Ministra Spraw Wojskowych]] [[generał dywizji|gen. dyw.]] [[Kazimierz Sosnkowski|Kazimierza Sosnkowskiego]] i [[Prezes Rady Ministrów|Prezesa Rady Ministrów]]premiera, gen. dyw. [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]] mianował Ferdinanda Focha Marszałkiem Polski. 15 kwietnia 1923 generał Sosnkowski, w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej, wręczyłSosnkowskiwręczył mu nominację.▼
▲19 marca 1920 r. [[Józef Piłsudski]] przyjął dla siebie i zatwierdził jako [[Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych|Naczelny Wódz]] unikalny stopień '''Pierwszego Marszałka Polski''', który można uznać za równy [[generalissimus]]owi<ref>Dekret L. 2093 Wodza Naczelnego z 19 marca 1920 (Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 12 z 3 kwietnia 1920 r.) - {{cytuj stronę| url = http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=89177| tytuł = Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa| data dostępu = 26-12-2012| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = pl}}].</ref>. W poniedziałek 15 listopada 1920 roku na [[Plac Zamkowy w Warszawie|Placu Zamkowym w Warszawie]] miało miejsce uroczyste wręczenie buławy marszałkowskiej Pierwszemu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu. [[buława|Buławę]], symbol [[władza|władzy]] i bezwzględnego posłuchu, Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych wręczył [[żołnierz]] frontowy. Buława została poświęcona przez biskupa polowego [[Stanisław Gall|Stanisława Galla]] w czasie mszy polowej.
 
10 listopada 1936 prezydent Mościcki mianował Edwarda Śmigłego-Rydza generałem broni i jednocześnie Marszałkiem Polski oraz odznaczył [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Mirowicz | imię=Ryszard | tytuł=Edward Rydz-Śmigły. Działalność wojskowa i polityczna | data=1988 | wydawca=Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych | miejsce=Warszawa | isbn=83-202-0603-0 | strony=130}}</ref>. [[Buława|Buławę marszałkowską]] poświęcono w kaplicy [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskiego w Warszawie]]. Uroczystość przekazania jej Śmigłemu-Rydzowi miała miejsce na dziedzińcu Zamku. Brali w niej udział przedstawiciele [[Rada Ministrów w Polsce|Rady Ministrów]], delegacje [[pułk]]ówpułków, [[duchowieństwo|duchowieństwa]], [[attaché wojskowy|attaché wojskowi]] i [[poczet sztandarowy|poczty sztandarowe wojska]]. Mianowanie Rydza-Śmigłego na stopień Marszałka Polski zostało bardzo negetywnienegatywnie przyjęte przez część obozu [[sanacja|sanacyjnego]]. Szczególnie "starzy"„starzy” [[piłsudczycy]] uważali, że godność ta należała się jedynie J. Piłsudskiemu, a Śmigły-Rydz nie zasługiwał na takie wyróżnienie. [[Walery Sławek]] uznał datę mianowania nowego Marszałka Polski za ''najsmutniejszy dzień w swoim życiu''.<ref name="Watt">{{cytuj książkę |nazwisko= Watt|imię= Richard M.|autor link= Richard M. Watt|tytuł= Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939|wydawca= Andrzej Findeisen – A.M.F. Plus Group|miejsce= Warszawa|rok= 2005|id= |isbn= 83-921401-3-3}}</ref>. Złośliwi nazywali podwójną promocję Rydza-Śmigłego "buławizacją".„buławizacją”<ref>{{cytuj książkę | autor = Sławomir Koper| tytuł = Polskie piekiełko. Obrazy z życia elit emigracyjnych 1939-1945| wydawca = Bellona| miejsce = Warszawa| rok = 2012| strony = 116| isbn = 978-83-11-12301-4}}</ref>.▼
▲13 kwietnia 1923 [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydent Rzeczypospolitej]], na wniosek [[Ministerstwo Spraw Wojskowych|Ministra Spraw Wojskowych]] [[generał dywizji|gen. dyw.]] [[Kazimierz Sosnkowski|Kazimierza Sosnkowskiego]] i [[Prezes Rady Ministrów|Prezesa Rady Ministrów]], gen. dyw. [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]] mianował Ferdinanda Focha Marszałkiem Polski. 15 kwietnia 1923 generał Sosnkowski, w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej, wręczył mu nominację.
 
▲10 listopada 1936 prezydent Mościcki mianował Edwarda Śmigłego-Rydza generałem broni i jednocześnie Marszałkiem Polski oraz odznaczył [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Mirowicz | imię=Ryszard | tytuł=Edward Rydz-Śmigły. Działalność wojskowa i polityczna | data=1988 | wydawca=Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych | miejsce=Warszawa | isbn=83-202-0603-0 | strony=130}}</ref>. [[Buława|Buławę marszałkowską]] poświęcono w kaplicy [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskiego w Warszawie]]. Uroczystość przekazania jej Śmigłemu-Rydzowi miała miejsce na dziedzińcu Zamku. Brali w niej udział przedstawiciele [[Rada Ministrów w Polsce|Rady Ministrów]], delegacje [[pułk]]ów, [[duchowieństwo|duchowieństwa]], [[attaché wojskowy|attaché wojskowi]] i [[poczet sztandarowy|poczty sztandarowe wojska]]. Mianowanie Rydza-Śmigłego na stopień Marszałka Polski zostało bardzo negetywnie przyjęte przez część obozu [[sanacja|sanacyjnego]]. Szczególnie "starzy" [[piłsudczycy]] uważali, że godność ta należała się jedynie J. Piłsudskiemu, a Śmigły-Rydz nie zasługiwał na takie wyróżnienie. [[Walery Sławek]] uznał datę mianowania nowego Marszałka Polski za ''najsmutniejszy dzień w swoim życiu''.<ref name="Watt">{{cytuj książkę |nazwisko= Watt|imię= Richard M.|autor link= Richard M. Watt|tytuł= Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939|wydawca= Andrzej Findeisen – A.M.F. Plus Group|miejsce= Warszawa|rok= 2005|id= |isbn= 83-921401-3-3}}</ref> Złośliwi nazywali podwójną promocję Rydza-Śmigłego "buławizacją".<ref>{{cytuj książkę | autor = Sławomir Koper| tytuł = Polskie piekiełko. Obrazy z życia elit emigracyjnych 1939-1945| wydawca = Bellona| miejsce = Warszawa| rok = 2012| strony = 116| isbn = 978-83-11-12301-4}}</ref>
 
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
Linia 57 ⟶ 55:
!Uwagi
|-bgcolor="F5F5DC"
| 1 || [[Plik:Jozef Pilsudski1.jpg|70px]]<br />'''[[Józef Piłsudski]]''' || [[19 marca]] [[1920]] || Pierwszy Marszałek Polski
|-
| 2 || [[Plik:Foch.jpg|70px]]<br />'''[[Ferdinand Foch]]''' ||[[ 13 kwietnia]] [[1923]] || także [[Marszałkowie Francji|Marszałek Francji]], [[Marszałek polny|Marszałek polny Wielkiej Brytanii]]
|-bgcolor="F5F5DC"
| 3 || [[Plik:Marshal Rydz-Smigly LOC hec 27123.jpg|70px]]<br />'''[[Edward Śmigły-Rydz]]''' ||[[ 10 listopada]] [[1936]] ||
|-
| 4 || [[Plik:Rola-Żymierski Michał.jpg|70px]]<br />'''[[Michał Rola-Żymierski]]''' ||[[ 3 maja]] [[1945]] ||
|-bgcolor="F5F5DC"
| 5 || [[Plik:RokossovskyKK.jpg|70px]]<br />'''[[Konstanty Rokossowski]]''' || [[5 listopada]] [[1949]] || także [[Marszałek ZSRR]]
|-
| 6 || [[Plik:Marian Spychalski.jpg|70px]]<br />'''[[Marian Spychalski]]''' ||[[ 7 października]] [[1963]] ||
|}
 
== Podstawy prawne ==
 
[[Plik:Rokossowski-marszalek.jpg|thumb|Dokument mianowania Konstantego Rokossowskiego na stopień Marszałka Polski]]
 
Zgodnie z art. 39 Ustawy z dnia 23 marca 1922 r. o podstawowych obowiązkach i prawach [[oficer]]ówoficerów Wojsk Polskich<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1922|numer=32|pozycja=256}}.</ref> stopień Marszałka Polski nadawał Prezydent Rzeczypospolitej za wyjątkowe zasługi w obronie Ojczyzny. W powyższym trybie nastąpiło mianowanie Ferdynanda Focha. W chwili samomianowania Józefa Piłsudskiego na stopień wojskowy Pierwszego Marszałka Polski brak było przepisów regulujących tę materię. W szczególności zaś podstawą do takiego aktu nie mogły być powołane przez Ogólną Komisję Weryfikacyjnę przepisy Ustawy z dnia 2 sierpnia 1919 r. o ustaleniu [[starszeństwo|starszeństwa]] i nadaniu stopni oficerskich w wojsku polskiem,<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1919|numer=65|pozycja=399}}.</ref>, które nie przewidywały stopni wojskowych marszałka oraz umożliwiały, przy uznaniu zasług wojennych, zweryfikowanie [[pułkownik]]apułkownika Józefa Piłsudskiego co najwyżej w stopniu [[generał podporucznik|generała podporucznika]].
 
Obowiązującym i dotąd nie wykorzystanym uregulowaniem prawnym dotyczącym mianowania na stopień wojskowy Marszałka Polski jest art. 76 ust. 6 Ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=2004|numer=241|pozycja=2416}} ze zm..</ref>, zgodnie z którym Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Ministra Obrony Narodowej]] mianuje na stopień wojskowy Marszałka Polski oficera posiadającego stopień wojskowy [[generał]]agenerała ([[admirał]]aadmirała) za wyjątkowe zasługi dla Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
 
W dotychczasowym postrzeganiu tej możliwości mianowanie na ten stopień wojskowy jest uznawane jako możliwe jedynie w przypadku [[wojna|wojny]].
Linia 85 ⟶ 82:
'''Oznakami Marszałka Polski''' są:
* [[wężyk (wojskowość)|wężyk generalski]] oraz dwie skrzyżowane buławy na [[naramiennik]]ach i otoku [[czapka garnizonowa|czapki]],
* dwa galony na daszku czapki (srebrne paski szerokości 6 [[milimetr|mm]] wzdłuż krawędzi daszka, jak u [[Oficer (wojsko)|oficerów]] starszych),
* orzełki i dwie skrzyżowane buławy na kołnierzach kurtek [[mundur]]ów oraz płaszczy.
* [[Proporczyk (lanca)|proporczyk]] marszałkowski na pojazdach mechanicznych (dwie buławy ze złotym wężykiem generalskim)
Linia 95 ⟶ 92:
 
== Podsumowania ==
 
Poza Pierwszym Marszałkiem Polski Józefem Piłsudskim stopień Marszałka Polski otrzymało jeszcze trzech Polaków, jeden [[Obywatelstwo|obywatel]] [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i jeden obywatel [[III Republika Francuska|III Republiki Francuskiej]]. Oficerowie legitymujący się obcym obywatelstwem, obok stopnia Marszałka Polski, posiadali już wcześniej stopnie marszałków ZSRR (Rokossowski) oraz Francji i [[Anglia|Anglii]] (Foch).
 
W [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] stopień Marszałka Polski otrzymało trzech oficerów. Dwaj kolejni mianowani byli w latach 1945-1949. Władze [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]] mianowały tylko jednego oficera. Trzech, z sześciu Marszałków Polski, w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] walczyło w [[Legiony Polskie 1914-1918|Legionach Polskich]]. Wszyscy oficerowie mianowani Marszałkami Polski po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] byli ofiarami [[stalinizm]]u. Uwzględniając osobę Józefa Piłsudskiego, jako represjonowanego przez [[Imperium Rosyjskie|carską]] tzw. [[Ochrana|ochranę]], to czterech z pięciu Polaków, mianowanych Marszałkami Polski, miało w swoich życiorysach pobyt w więzieniach, [[gułag]]u i na [[Zesłanie|zesłaniu]], z powodów politycznych i ideologicznych. Szczególnym przypadkiem jest Michał Rola-Żymierski, który w [[Dwudziestolecie międzywojenne w Polsce|dwudziestoleciu międzywojennym XX w.]] był również [[degradacja (wojsko)|zdegradowany]] i więziony z przyczyn natury kryminalnej. Po jego śmierci, 15 października 1989, nie było już w Polsce żołnierzy noszących stopień Marszałka Polski.
 
{{Przypisy}}▼
 
== Zobacz też ==
* [[Marszałek (stopień wojskowy)|Marszałek]]
* [[Generalissimus]]
 
▲{{Przypisy}}
 
{{Marszałkowie Polski}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Marszałek_Polski”