Lituya Bay: Różnice pomiędzy wersjami

'''Zatoka Lituya''' – [[fiord]] leżący w amerykańskim stanie [[Alaska]]. Zatokę odkrył w [[1786]] roku [[Jean-François de La Pérouse]]. Pierwotnie nazwana została ona przez niego [[Port des Français]]. Lituya to transkrypcja nazwy z [[Język (mowa)|języka]] [[Indianie|Indian]] [[Tlingit]] po raz pierwszy użyta przez [[Rosjanie|Rosjan]]. W roku [[1805]] [[Kapitan (ranga)|kapitan]] [[Yurii Lisianski]] zapisał nazwę zatoki jako "L'tooa"„L’tooa”. Rosyjski [[hydrografia|hydrograf]] i [[wiceadmirał]] [[Flota wojenna|floty wojennej]] [[Rosja|Rosji]] [[Michaił Tebenkov]] w 1852 roku zapisał tątę nazwę jako "L'tua"„L’tua” w opublikowanym przez siebie ''"Atlasie„Atlasie północno-zachodnich wybrzeży Ameryki – od [[cieśnina Beringa|cieśniny Beringa]] do [[przylądek Corrientes|przylądka Corrientes]] i [[Aleuty|wysp Aleuckich]]"”''. Rosyjski Departament Hydrografii w ówczesnym okresie używał określenia "Altua"„Altua”.

|stopniN = 58058 |minutN = 38 |sekundN =

Warunki [[Topografia (geografia)|topograficzne]] sprzyjające w zatoce tworzeniu się gwałtownych prądów pływowych miały również swój udział w powstaniu najwyższej [[fala|fali]] [[tsunami]], jaka kiedykolwiek została odnotowana przez człowieka. Wewnętrzna część zatoki w kształcie litery T leży na [[Tektonika (geologia)|tektonicznym]] [[uskok Fairweather|uskoku Fairweather]]. Sekcja [[uskok]]u położona ponad poziomem [[morze|morza]] liczy 185 km długości i ciagnie się od zatoki Palma na południe od Lituya Bay do [[fiord Nunatak|fiordu Nunatak]] na północy. Ponieważ tereny pokryte są w większosci lodem, uskok jest widoczny tylko w okolicy między [[jezioro Crillon|jeziorem Crillon]] i szczytem zatoki. Uderzenia wielkich fal miały miejsce już wcześniej – w 1936, 1899 i 1853 lub 1854 roku. Wcześniejsze zdarzenie z roku 1936 miało świadków. Była to załoga statku rybackiego przycumowanego przy brzegu wyspy Cenotaph. Cała seria fal wg opisu była niewiele mniejsza od tej z roku 1958. [[Trzęsienie ziemi]] z dnia 9 lipca 1958 roku o sile 7,9 stopnia w [[skala Richtera|skali Richtera]] z [[epicentrum]] 21 km na północny wschód od zatoki spowodowało [[osuwisko]] w [[Zatoka (geografia)|zatoce]] [[zatoka Gilberta|Gilberta]]. Przesunięcie uskoku w okolicy zatoki o 6,5 metra w poziomie i 9,3 metra w pionie wywołało oberwanie zbocza góry. Materiał skalny o objętości około 300 milionów m³³<ref>[http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/states/events/1958_07_10.php Historic Earthquakes -– Lituya Bay, Alaska, 1958 07 10 06:15:53 UTC (Local 07/09), Magnitude 7.7 ].</ref>, rozmiarach około 1000x700 metrów i masie około 90 milionów ton zsunął się w jednolitym kawałku po zboczu o nachyleniu 75° i wpadając do wody u podnóża wywołał [[tsunami]], której wysokość świadkowie ocenili na 15–23 m<ref>{{cytujCytuj stronę |url=http://www.uwsp.edu/geo/projects/geoweb/participants/Dutch/LituyaBay/Lituya1.HTM |rok= |tytuł=Giant Waves in Lituya Bay, Alaska; USGS PP 354-C. Wave of July 9, 1958 | autor= Steven Dutch|opublikowany= Natural and Applied Sciences, University of Wisconsin - Green Bay | data dostępu=2011-06-26|język=en}}</ref>. Uderzenie tsunami zdarło grunt wraz z roślinnością z położonego naprzeciwko osuwiska wzniesienia do wysokości 524 metrów i przetoczyło się przez całą zatokę niszcząc całą strefę przybrzeżną. Wewnątrz zatoki znajdowały się tego dnia 3 łodzie wędkarzy. Dwie łodzie zatonęły i dwie osoby zginęły<ref>{{cytujCytuj stronę |url=http://www.uwsp.edu/geo/projects/geoweb/participants/Dutch/LituyaBay/Lituya0.HTM |rok= |tytuł=Giant Waves in Lituya Bay, Alaska; USGS PP 354-C. Abstract, Introduction and Regional Setting | autor=Steven Dutch |opublikowany= Natural and Applied Sciences, University of Wisconsin - Green Bay | data dostępu=2011-06-26|język=en}}</ref>.

Ze względu na budowę geologiczną zboczy zatoki i ciągłą aktywność sejsmiczną w tym rejonie można stwierdzić, że zdarzenie podobne do megatsunami w zatoce Lituya będzie miało miejsce ponownie w bliższej lub dalszej przyszłości<ref>[http://www.drgeorgepc.com/Tsunami1958LituyaB.html MEGA-TSUNAMI Lituya Bay -– The Mega Tsunami of 9 July 1958 in Lituya Bay, Alaska -– Analysis of Mechanism -– by Dr. George Pararas-Carayannis<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>.

* "The„The Mega-Tsunami of July 9, 1958 in Lituya Bay, Alaska, Analysis of Mechanism"Mechanism” George Pararas-Carayannis

* USC Tsunami Research Group "1958„1958 Lituya Bay Tsunami"Tsunami”

* "FOTON"„FOTON” 88, Wiosna 2005, "Tsunami"„Tsunami” Paweł F. Góra

* [http://geology.com/records/biggest-tsunami.shtml World'sWorld’s Biggest Tsunami]