Typ widmowy M: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
lit., int.
lit., int., zbędne zobacz też - w definicji jest już link do typu widmowego
Linia 5:
 
== Charakterystyka widmowa ==
W [[Widmo (spektroskopia)|widmach]] obiektów typu widmowego M dominują [[Linie spektralne|liniilinie widmowe]] [[Tlenki|tlenków]] metali, w szczególności [[Tlenek tytanu(II)|tlenku tytanu (TiO)]] i [[Tlenek wanadu(II)|tlnekutlenku wanadu (VO)]]{{r|Reid46}}, a także [[Wodorki|wodorków]] metali, szczególnie CaH; z linii atomowych ważne są wyraźne linie [[Wapń|wapnia]] i [[Sód|sodu]]{{r|Reid22}}.
 
Karły i olbrzymy o podobnej temperaturze powierzchni mają zbliżone widmo, ale olbrzymy mają 10<sup>4</sup> do 10<sup>6</sup> razy większą [[Jasność (astronomia)|jasność]]. Niższe ciśnienie i ciążenie panujące w [[atmosfera]]ch czerwonych olbrzymów sprawia, że linie atomowe są w ich widmach dużo słabsze niż w widmach czerwonych karłów; podobnie słabsze są linie wodorków metali. Dla odmiany linie molekuł [[Tlenek węgla|CO]] i CN są wyraźniejsze w spektrum olbrzymów{{r|Reid22}}.
Linia 16:
=== Czerwone karły ===
{{Osobny artykuł|Czerwony karzeł}}
Gwiazdy ciągu głównego reprezentujące typ widmowy M mają niewielkie masy (od ~0,08 {{masa Słońca}}, na granicy możliwości [[Reakcja termojądrowa|syntezy]] [[Wodór|wodoru]], do 0,6 M<sub>☉</sub> dla podtypu M0){{r|Reid26}} i rozmiary mniejsze od [[Słońce|Słońca]] (Gliese 551: 0,145 {{promień Słońca}}, Gliese 205: 0,702 R<sub>☉</sub>){{r|Reid23}}. Ich niewielka jasność powoduje, że żaden czerwony karzeł nie jest widoczny [[gołe oko|gołym okiem]], pomimo, że stanowią one większość spośród [[Gwiazdy położone najbliżej Ziemi|najbliższych gwiazd]]. Gwiazdy tego rodzaju cechują się dużą [[aktywność słoneczna|aktywnością]], odsetek aktywnych gwiazd rośnie [[Funkcja monotoniczna|monotonicznie]] od podtypu M0 do M8, dla którego osiąga 70%, po czym opada dla najpóźniejszych typów{{r|Reid58}}. Nie obserwuje się zachowania cyklicznego, jak dla Słońca, co wiąże się zapewne ze zmianą charakteru [[Dynamo magnetohydrodynamiczne|dynama magnetohydrodynamicznego]] na turbulentny, przy [[Konwekcja|konwekcji]] [[Plazma|plazmy]] obejmującej całą objętość gwiazdy dla podtypów późniejszych niż M3{{r|Reid57}}. Powolne, ale wydajne spalanie wodoru powoduje, że czerwone karły mogą świecić przez [[bilion]]y lat i gdy wygasną wszystkie jaśniejsze gwiazdy, pozostaną one ostatnimi gwiazdami świecącymi w Galaktyce{{r|Reid37}}.
 
=== Olbrzymy ===
Linia 28:
Do typu widmowego M należą gwiazdy reprezentujące bardzo szeroki zakres rozmiarów, jasności i mas. [[VY Canis Majoris]] (M2,5-5){{r|SimbadVY}} jest [[hiperolbrzym]]em, jedną z [[Lista najjaśniejszych gwiazd według jasności absolutnej|najjaśniejszych]] gwiazd naszej Galaktyki, 500 tysięcy razy jaśniejszą niż Słońce i o ok. 2000 razy większym promieniu{{r|Herschel}}.
Słabo świecący układ podwójny [[PPl 15]] (M6,5) w stosunkowo bliskiej Ziemi [[Plejady|gromadzie Plejad]] ma [[Obserwowana wielkość gwiazdowa|obserwowaną wielkość gwiazdową]] 22,46{{magnitudo}} w zakresie widzialnym{{r|Simbad15}}. Charakteryzują go dosyć wyraźne linie widmowe [[Lit (pierwiastek)|litu]], co świadczy, że układ tworzą dwa brązowe karły; mają one masy 0,065 i 0,059 {{masa Słońca}}{{r|Reid65}}. Obiekty te mają zbyt małą masę, aby zainicjować syntezę wodoru i stać się gwiazdami.
 
== Zobacz też ==
* [[Typ widmowy]]
 
{{Przypisy|przypisy=